2 dni temu
Problem marnotrawienia publicznych pieniędzy jest niemal tak stary, jak stare są podatki. Natura tego zjawiska to oprócz korupcji, niekompetencji oraz złej woli, także wiele patologii systemowych. Politycy podejmują absurdalne inwestycje ulegając presji na „szybkie efekty”, kierują się krótkowzrocznością „byle do końca kadencji” czy realizują ambicje polityczne w oderwaniu od potrzeb mieszkańców. Celem publikacji jest pokazanie powodów marnotrawienia środków publicznych, poczynając od warunków makroekonomicznych, przez uwarunkowania systemowe, na przykładach lokalnych kończąc.
- Według stanu na rok 2025 Polska w rankingu wolności mediów zajmuje 31., a rok temu było to 47. miejsce.
Plasuje nas to dokładnie między Wyspami Zielonego Przylądka a Surinamem.
- W 2024 roku Polska zajęła 39. miejsce, według wskaźnika demokracji, awansując o 2 lokaty względem roku ubiegłego.
Wynik 7,40 (10 – max), klasyfikuje nasz kraj jako „demokrację wadliwą”.
- Pod względem braku korupcji Polska zajęła 53 miejsce w 2024 roku, spadając z 47 zdobytego w 2023.
Identyczne wartości odnotowano w krajach takich jak Bahrajn oraz Gruzja.
- Bank Światowy wskazuje na umiarkowanie dobrą efektywność władz w 2023 roku.
Wynik Polski 67/100 w kontekście efektywności władz wskazuje, iż w kraju istnieje duże pole do poprawy.
Jako główne przyczyny nieefektywnego zarządzania finansami publicznymi wskazujemy:
- biurokrację – w przeliczeniu na ilość mieszkańców w Warszawie jest więcej samorządowców niż w Nowym Jorku,
- korupcję – nieprawidłowo przeprowadzane przetargi publiczne, uleganie lokalnym grupom interesu,
- problem z transparentnością – istnieją w Polsce przypadki, gdzie wgląd w wydatkowanie milionowych subwencji państwowych nie jest możliwy,
- krótkowzroczność władz – rządzący realizują widowiskowe projekty, aby gromadzić kapitał polityczny w oderwaniu od potrzeb przeciętnych obywateli,
- zaniedbania – realna odpowiedzialność urzędnicza za błędy jest znikoma,
- nadużycia – niektóre transfery pieniężne w Polsce realizowane są bezprawnie, a dotyczy to głównie wydatków ministerialnych.
Warsaw Enterprise Institute koncentruje swoje rekomendacje na:
- transparentności – skrupulatne i kompletne publikacje dotyczące wydatków, celów, stopnia realizacji inwestycji oraz beneficjentów kontraktów publicznych;
- zwiększonej odpowiedzialności urzędniczej – każdorazowe wykrycie nadużyć przez NIK powinno z automatu być kierowane do instytucji sądowniczych;
- poddaniu pod powszechne głosowanie dużych inwestycji samorządowych – przedstawienie łącznych kosztów opinii publicznej, wskazanie źródeł finansowania oraz dostępnych alternatyw dla inwestycji;
- reformie budżetu partycypacyjnego – w obecnej formie realizuje się interesy wąskich grup społecznych, inwestycje często pozbawione są racjonalnej oceny.
WEI gorąco popiera inicjatywy takie jak powołanie Centralnego Rejestru Umów, gdzie kontrakty publiczne opiewające na kwotę powyżej 500 pln, będą przez władzę raportowane.
