[RAPORT] Ukraińska droga do Unii Europejskiej. Polskie doświadczenia. Sektor energetyczny

Zapraszamy do lektury pierwszego raportu przygotowanego w ramach projektu „Ukraińska droga do UE. Polskie doświadczenia”. Raport dotyczący sektora energetycznego został przygotowany wspólnie przez Warsaw Enterprise Institute oraz Instytut Badań nad Gospodarką i Doradztwa Politycznego. Chcemy skupić się na najbardziej wrażliwych sektorach gospodarki, które mogą stanowić istotne wyzwania jako potencjalne obszary konkurencji i sporów między polskimi i ukraińskimi przedsiębiorcami oraz omówić te obszary, które mogą stać się miejscem współpracy i wzajemnego uzupełniania się. Głęboko wierzymy, iż nasz raport i cały projekt będzie ważnym głosem w dyskursie na temat potencjalnej integracji Ukrainy z UE i pomoże przedsiębiorcom obu państw współpracować na rzecz budowania siły gospodarczej naszych państw w oparciu o wolność i swobodę gospodarczą.

Polski sektor energetyczny opiera się głównie na paliwach kopalnych, a 86 proc. dostaw energii będzie pochodziło z tych źródeł w 2022 roku. Pomimo znaczącej roli węgla w produkcji energii elektrycznej, jego udział maleje. Energia odnawialna, w szczególności fotowoltaika (PV) i energia wiatrowa, gwałtownie rośnie. Moc fotowoltaiki wzrosła z 0,2 GW w 2016 r. do 16 GW w 2023 r., a moc lądowej energetyki wiatrowej wynosi 9,4 GW. Polska planuje również rozwój energetyki jądrowej, z zamiarem budowy trzech dużych reaktorów i kilku małych reaktorów modułowych (SMR).

Ukraiński sektor energetyczny jest bardziej zróżnicowany i obejmuje zarówno gaz ziemny, energetykę jądrową, cieplną, wodną i odnawialną. Energetyka jądrowa ma najważniejsze znaczenie, przyczyniając się do 55 proc. produkcji energii elektrycznej w 2021 roku. Ukraina posiada również znaczne rezerwy gazu ziemnego i ropy naftowej i koncentruje się na maksymalizacji produkcji krajowej w celu zmniejszenia zależności od importu. Jednak rosyjska agresja poważnie uszkodziła infrastrukturę energetyczną, co doprowadziło do znacznego zmniejszenia produkcji i zużycia energii elektrycznej.

Z powodu wojny zużycie gazu spadło o 30 proc. w latach 2021–2023. W przypadku potencjalnej współpracy oba kraje, zsynchronizowane z ENTSO-E, mogą ułatwić handel energią i zwiększyć bezpieczeństwo regionalne. Wskazane jest budowanie nowych połączeń międzysystemowych w oparciu o zapotrzebowanie rynku i wykorzystanie istniejącej infrastruktury. Rozległe magazyny gazu na Ukrainie mogą być wykorzystywane przez Polskę do sezonowego jego magazynowania, a podjęcie wspólnych wysiłków na rzecz modernizacji i rozbudowy infrastruktury gazowej jest rekomendowane. Dzielenie się doświadczeniem w zakresie technologii energii odnawialnej, takich jak fotowoltaika i energia wiatrowa, wraz ze wspólnymi przedsięwzięciami w zakresie produkcji biometanu i energii wodorowej, stanowi kolejną drogę do współpracy. Doświadczenie Polski w promowaniu energii odnawialnej i redukcji emisji CO2 mogłoby pomóc Ukrainie w jej odbudowie.

Jeśli chodzi o energetykę jądrową, Ukraina, ze swoim ugruntowanym sektorem, może służyć swoją wiedzą i doświadczeniem Polsce, która dopiero rozpoczyna rozwój energetyki jądrowej. najważniejsze znaczenie ma harmonizacja przepisów między oboma krajami, dostosowanie prawa energetycznego do standardów UE, zwłaszcza w zakresie efektywności energetycznej, integracji energii odnawialnej i magazynowania gazu ziemnego. Ukraina może również przyjąć od Polski strategie modernizacji swojej zniszczonej wojną infrastruktury energetycznej.

Rekomendujemy prowadzenie wspólnych inicjatyw badawczych w zakresie nowych technologii wytwarzania energii, magazynowania i zarządzania siecią, wykorzystujących fundusze UE na projekty transgraniczne i innowacje technologiczne. Ukraina powinna:

• przyspieszyć swoją zieloną transformację poprzez opracowanie kompleksowego Narodowego Planu Energetyczno-Klimatycznego (NECP) zgodnego z celami Wspólnoty Energetycznej do 2030 r.,
• zharmonizować swoje ustawodawstwo energetyczne ze standardami UE,
• zainwestować w modernizację bloków jądrowych,
• wzmocnić integrację z europejskimi korytarzami gazowymi,
• odbudować swoją infrastrukturę energetyczną, korzystając z doświadczeń Polski i funduszy UE.

Dla Ukrainy istotne kroki to również inicjowanie wspólnych projektów pilotażowych w zakresie ekologicznego wodoru, magazynowania energii i innych zrównoważonych technologii oraz promowanie efektywności energetycznej.

Wykorzystując mocne strony i doświadczenia obu krajów, Polska i Ukraina mogą zwiększyć swoje bezpieczeństwo energetyczne, wspierać zrównoważony rozwój i przyczynić się do szerszej europejskiej transformacji energetycznej.

POBIERZ RAPORT