Raportowanie śladu węglowego – czym jest i dlaczego coraz więcej firm się na nie decyduje? Marta Seweryn o korzyściach z analizy emisji [WYWIAD]

Obowiązkiem badania i raportowania śladu węglowego objęte są duże przedsiębiorstwa w ramach dyrektywy CSRD. Dziś coraz częściej na raportowanie decydują się również mniejsze podmioty. Jakie korzyści wynikają ze znajomości emisji pośrednich i bezpośrednich działalności? dzięki jakich narzędzi obliczyć ślad węglowy? Na te pytania odpowiada Marta Seweryn – managerka Działu Analiz z Fundacji Carbon Footprint.

ŚwiatOZE.pl: Marto, czy możesz opisać, na czym polega raportowanie emisji węglowych? Czym są emisje pośrednie i jak je zbadać?

Marta Seweryn: Według standardu GHG Protocol raportowanie śladu węglowego (tzn. sumarycznej ilości wygenerowanych gazów cieplarnianych) polega na identyfikacji wszystkich etapów działalności firmy, w których zużywane są paliwa kopalne. Analizę dzielimy na trzy zakresy, z czego pierwszy obejmuje emisje bezpośrednie wynikające z działalności firmy (kotły, piece, flota firmowa), natomiast emisje pośrednie w zakresach drugim i trzecim odnoszą się do emisji powstających poza bezpośrednią działalnością firmy, ale wynikających z jej funkcjonowania. Zakres drugi to energia elektryczna i cieplna, natomiast zakres trzeci obejmuje 15 kategorii m.in. emisje zakupionych towarów i usług, czy gospodarowania odpadami, dojazdu pracowników do pracy. Zgodnie z GHG Protocol oraz ISO 14064, zebrane dane o zużyciu energii elektrycznej, cieplnej i paliw należy przeliczyć na emisje CO₂e, wykorzystując odpowiednie współczynniki emisyjności. Pozwala to określić wielkość emisji w podziale na zakresy oraz wykorzystać je do raportowania ESG. Kompleksowa analiza emisji węglowych pozwala na identyfikację kluczowych obszarów do redukcji emisji i wdrożenie strategii dekarbonizacji.

Dlaczego coraz więcej firm, choćby tych, które nie mają obowiązku raportowania śladu węglowego, decyduje się na jego analizę oraz jakie korzyści mogą z tego wynikać?

W pierwszych latach działalności Fundacji Carbon Footprint (2020–2023) zaskoczeniem był fakt, iż po analizę śladu węglowego zgłaszały się nie tylko duże korporacje objęte obowiązkiem raportowania, ale także małe i średnie przedsiębiorstwa. Wiele z nich nie mając obowiązku legislacyjnego, dostrzegało realną potrzebę zrozumienia i zarządzania swoimi emisjami. Dobrym przykładem są sieci handlowe, które, chcąc określić swoje emisje w zakresie 3, zaczęły wymagać od dostawców informacji na temat śladu węglowego konkretnych produktów. W efekcie naszymi klientami stały się małe firmy – np. mleczarnie, dla których analiza emisji była kluczowa, ponieważ była to dla nich gwarancja, iż ich produkty przez cały czas będą mogły trafiać na półki tych sieci handlowych.

Jak raportowanie węglowe wygląda w przypadku większych firm?

Największe firmy na świecie, zwłaszcza branży finansowej i IT, zaczęły wymagać od swoich klientów analizy śladu węglowego. Pokazuje to, iż ślad węglowy stał się nie tylko elementem raportowania, ale realnym warunkiem współpracy w biznesie. Okazało się też, iż rozwój firmy może zależeć od tego, czy zna swoje emisje i potrafi nimi zarządzać. Dziś decyzja o przyznaniu kredytu lub dotacji coraz częściej jest uzależniona właśnie od tego, czy podmiot posiada dane o swoich emisjach oraz plan ich redukcji. Podobny trend obserwujemy w przetargach – coraz więcej dokumentów zawiera wymagania dotyczące śladu węglowego, co sprawia, iż wiedza na ten temat może realnie wpłynąć na możliwości rozwoju i zdobywania nowych kontraktów. Obok aspektu biznesowego, analityka emisji niesie również wymierne korzyści ekonomiczne. W trakcie obliczeń często identyfikuje się obszary nadmiernego zużycia energii czy paliw, które mogą być zoptymalizowane. Firmy, które podjęły się analizy, zyskały konkretne wskazówki dotyczące działań naprawczych – od modernizacji systemów energetycznych, przez inwestycje w OZE, po optymalizację logistyki i floty transportowej. Takie działania nie tylko redukują emisje, ale także generują oszczędności i poprawiają konkurencyjność przedsiębiorstwa. Nasze doświadczenie w Fundacji pokazuje, iż analiza śladu węglowego to nie tylko narzędzie zgodności z regulacjami, ale przede wszystkim element strategicznego zarządzania firmą – zarówno w kontekście środowiskowym, jak i biznesowym.

Jak podejść do procesu analizy śladu węglowego w praktyce?

Przeprowadzenie analizy śladu węglowego firmy wymaga systematycznego i rzetelnego podejścia do zbierania, przetwarzania i interpretacji danych. Podstawą obliczeń jest identyfikacja ilości zużywanych paliw kopalnych oraz innych źródeł emisji gazów cieplarnianych. Każdy z tych elementów musi zostać wyrażony w jednostkach metrycznych, na przykład litrach paliwa, kilowatogodzinach czy tonach surowców, a następnie przemnożony przez odpowiednie wskaźniki emisyjności określone w bazach międzynarodowych lub krajowych wytycznych. Kluczowym wyzwaniem jest zatem nie tylko poprawne zebranie tych danych, ale także ich adekwatna agregacja, czyli spójne połączenie informacji pochodzących z różnych działów firmy w sposób umożliwiający precyzyjne obliczenia. Szczególne trudności pojawiają się w zakresie emisji pośrednich, czyli tych związanych na przykład z zakupionymi towarami, logistyką czy transportem, gdzie przyporządkowanie odpowiednich wskaźników emisyjności bywa skomplikowane. Po pierwsze, należy pamiętać, iż pierwszy rok obliczeniowy staje się rokiem bazowym, do którego firma będzie odnosić się w kolejnych latach raportowania niefinansowego, co oznacza konieczność konsekwentnego prowadzenia analiz i monitorowania zmian w emisjach.

Czy każda firma jest w stanie przeprowadzić taką analizę samodzielnie, czy warto skorzystać z dostępnych na rynku narzędzi i usług specjalistycznych?

W zależności od skali działalności firmy mogą podejść do tego procesu samodzielnie lub skorzystać z dostępnych narzędzi i wsparcia ekspertów. Samodzielne obliczenia są możliwe przy zastosowaniu uznanych metodologii, takich jak GHG Protocol czy ISO 14064, a także przy wykorzystaniu cyfrowych narzędzi automatyzujących zbieranie i przeliczanie danych. Zarówno duże organizacje o skomplikowanych strukturach zarządczych i łańcuchach dostaw, jak i mniejsze firmy, które nie dysponują zasobami ludzkimi, którym mogą zlecić analizę śladu węglowego, często decydują się na współpracę z ekspertami, takimi jak np. reprezentowana przeze mnie Fundacja Carbon Footprint. Wsparcie specjalistów, profesjonalnych analityków śladu węglowego pomaga w poprawnej klasyfikacji emisji, uniknięciu błędów w raportowaniu oraz identyfikacji kluczowych obszarów redukcji. Dzięki temu firmy niezależnie od swojej wielkości, mogą nie tylko spełnić wymogi regulacyjne, ale także strategicznie podejść do redukcji emisji. Wszystkie te aspekty sprawiają, iż choć samodzielna analiza jest możliwa, w wielu przypadkach wsparcie specjalistów znacząco ułatwia cały proces i pozwala uniknąć błędów, które mogłyby wpłynąć na rzetelność raportowania.

Źródło: Carbon Footprint Foundation

Fot. Canva