Rehabilitacja a renowacja rurociągów jako pojęcia podstawowe

Oczywiście proces projektowania rurociągów powinien uwzględniać te negatywne czynniki i prowadzić do przyjęcia rozwiązania odpowiadającego lokalnym uwarunkowaniom. Nie należy oczekiwać jednak nieograniczonej trwałości przyjętych rozwiązań, jednocześnie, dla wszystkich rozwiązania czas funkcjonowania może być wydłużony przez prowadzenie prawidłowej eksploatacji. W końcu jednak zawsze dochodzi do poziomu destrukcji, kiedy konieczne jest podjęcie odpowiednich działań naprawczych, które ujmuje się pojęciem rehabilitacji technicznej przewodów.

Pojęcie to ma charakter nadrzędny do innych pojęć związanych z prowadzeniem działań o różnym charakterze, zmierzających do przywrócenia uszkodzonym rurociągom należytego (poprawnego) działania.

Najbardziej rozpowszechnionym pojęciem jest renowacja rurociągów, ponadto występują dwa kolejne, jak naprawa rurociągów i ich wymiana. Z punktu widzenia założeń te trzy pojęcia: renowacja, naprawa, wymiana rurociągów są na jednym poziomie klasyfikacji i nie należy ich mylić ani stosować zamiennie. I jednocześnie wszystkie działania, które zaliczymy prawidłowo do napraw, renowacji lub wymiany będą rehabilitacją techniczną. Może to się wydawać nieoczywiste szczególnie w odniesieniu do pojęcia wymiany rurociągu, jednak wynika to z definicji podanych przez normy.

Mówiąc więc o renowacji rurociągu z użyciem jakiejś konkretnej metody (np.: zastosowanie wykładziny CIPP, zastosowanie reliningu), mówimy też o prowadzonej rehabilitacji technicznej, natomiast prezentując metodę np. krakingu lub metodę opasek uszczelniających dla połączeń rur, możemy nazwać je rehabilitacją techniczną rurociągu (albo raczej powiedzieć, iż przeprowadzamy rehabilitację techniczną rurociągu), natomiast nie będzie to w żadnym wypadku renowacja.

Rehabilitacja techniczna w normie PN-EN 752 [1] dla kanalizacji definiowana jest następująco: „zespół działań, których celem jest odtworzenie lub polepszenie funkcjonowania istniejącej sieci kanalizacyjnej”. Jest to jak widać definicja odnosząca się do sieci przewodów, należy jednak podkreślić, iż pojęcie to można także bezpośrednio powiązać z planowanymi działaniami prowadzonymi na fragmentach sieci – do konkretnych rurociągów. W tym wypadku bardziej odpowiednia jest alternatywna definicja rehabilitacji technicznej podawana przez PN-EN ISO 11296-1:2018-04 [2]: „wszystkie metody przeznaczone do odtworzenia lub ulepszenia adekwatności użytkowych istniejącego systemu przewodów rurowych”. Wyróżnia się więc dwa główne obszary analizy problemu, z czego drugi związany jest z projektem rehabilitacji danego odcinka lub odcinków przewodów – gdy dąży się do przyjęcia konkretnej metody realizacji tego zadania.

Norma [2] podaje następującą definicję renowacji: „praca obejmująca całość lub część pierwotnych materiałów systemu przewodów rurowych, mająca na celu przywrócenie jego adekwatności użytkowych”.

Tak podana definicja renowacji jest nie do końca oczywista. Żeby poprawnie używać tego określenia, należy porównać je z prostymi definicjami naprawy i wymiany, które w tej normie są następujące:

• naprawa – usuwanie miejscowych uszkodzeń;
• wymiana – odnowienie istniejącego systemu przewodów rurowych przez zainstalowanie nowego rurociągu, nie obejmujące pierwotnej konstrukcji.

Można stwierdzić, iż do renowacji zalicza się wszystkie techniki rehabilitacji technicznej nienależące do dosyć nielicznych technik wymiany i naprawy przewodów. W porównaniu z nimi renowacja ujmuje szerokie spektrum technik, znacznie się od siebie różniących sposobem realizacji, używanymi materiałami, przeznaczeniem. Istotne jest rozróżnienie przy tym takich technik, które służą tylko do uszczelnienia uszkodzonych rurociągów lub do odcięcia istniejącej konstrukcji od agresywnego medium w przewodzie od takich, które częściowo lub choćby w pełni zastępują istniejący rurociąg przejmując wszystkie obciążenia zewnętrzne (obciążenie gruntem, wodą gruntową, obciążenia z powierzchni terenu). Stąd używa się pojęć: renowacje niekonstrukcyjne oraz częściowo i w pełni konstrukcyjne.

Jaką technikę i z której grupy zastosować jest zagadnieniem niełatwym i niezwiązanym z niniejszy opisem.

Ułatwieniem dla klasyfikacji danej techniki do konkretnej grupy: napraw, renowacji czy też wymiany jest norma [2], która wymienia z nazwy techniki renowacyjne. Problemy w tym względzie mogą jednak wynikać z braku pełnej listy stosowanych w praktyce technik, oraz szczególne przypadki realizacji, gdy technikami z grupy napraw dedykowanymi do usuwania punktowych uszkodzeń, działa się na całej długości przewodu (co wydaje się nieracjonalnym działaniem). Zastosowanie jednak jakiejkolwiek techniki lub technik w ramach działań na przewodzie, gdy nie są to rutynowe działania eksploatacyjne, z czyszczeniem przewodu włącznie, zaliczamy do rehabilitacji technicznej.

Należy jednocześnie przypomnieć historyczne i wciąż dzisiaj spotykane określenie: odnowa przewodów, które może być traktowane jako tożsame z rehabilitacją techniczną.

LITERATURA

[1] PN-EN 752:2017-06, Zewnętrzne systemy odwadniające i kanalizacyjne – Zarządzanie systemem kanalizacyjnym.
[2] PN-EN ISO 11296-1:2018-04, Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do renowacji podziemnych bezciśnieniowych sieci kanalizacji deszczowej i sanitarnej – Część 1: Postanowienia ogólne.