1 rok temu
W piątek mija rok od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji na Ukrainę. W tym czasie, konflikt był źródłem wielu ekonomicznych szoków. Oczywiście wojna jest najbardziej dotkliwa i dramatyczna dla Ukraińców. Jednak jej skutki ekonomiczne dotknęły całego świata. Polska jest jednym z krajów, które ekonomiczne skutki wojny odczuwają najbardziej.
Wpływ wojny na wzrost cen na świecie
Wojna wywołała szokowy wzrost cen ropy naftowej i gazu ziemnego oraz innych surowców, co przyczyniło się do wzrostu inflacji na świecie. Ten mechanizm dobrze widać na przykładzie gazu ziemnego. Pierwsze miesiące konfliktu wywołały mocny skok ceny tego surowca, napędzany obawą o surową zimę i braki w dostawach. W Polsce, skutkiem tego było zatrzymanie produkcji nawozów sztucznych oraz ograniczanie produkcji przez część firm. Potem ceny zaczęły spadać i od lata 2022 roku do teraz spadły już o 85 proc. jeżeli przeliczymy cenę gazu na energię jaką można z niego wyprodukować, to okaże się, iż koszty MWh z gazu ziemnego i ropy naftowej jest w tej chwili zbliżone i kosztują około 50 euro. Nie można jednak nie zauważyć, iż obecna cena gazu ziemnego TTF jest wciąż trzykrotnie wyższa od poziomu z 2020 roku i stanowi poważny czynnik hamujący wzrost gospodarczy w Polsce i wielu innych krajach. Jednak wysoka cena gazu skłania także przedsiębiorców do innowacji i poszukiwania alternatywnych technologii i źródeł energii.
Dla Polski ogromne znaczenie ekonomiczne miał także napływ ukraińskich uchodźców. Przez nasz kraj mogło przewinąć się choćby 8 mln z nich, z czego około 2 miliony pozostały na dłużej. To z jednej strony dodatkowe wydatki dla polskiego budżetu, ale z drugiej, szansa na wsparcie gospodarki, która w ostatnich latach walczy z bardzo niskim bezrobociem i brakiem rak do pracy (szczególnie w dużych miastach). Prawdopodobnie część z uchodźców, którzy w tej chwili przebywają w Polsce pozostanie na stałe, co może poprawić sytuację demograficzną Polski w najbliższych latach. Zwiększy także wpływy do budżetu oraz zmniejszy deficyt systemu emerytalnego. Im dłużej trwa konflikt zbrojny na Ukrainie, tym większe prawdopodobieństwo, iż część uchodźców ułoży sobie życie w innych krajach i nie będzie gotowa by wrócić na Ukrainę.
Wzrost niepewności na rynkach
Dla inwestorów, konflikt na Ukrainie jest źródłem dodatkowych szoków i zwiększonej niepewności. Według badania Puls Inwestora Indywidualnego eToro w 4 kwartale 2023 roku, 17 proc. polskich inwestorów uważało, iż ten konflikt stanowi największe zewnętrzne zagrożenie dla ich portfeli (na rosnącą inflację wskazywało 33 proc. badanych). W ostatnim czasie obserwujemy ponowny wzrost obaw dotyczących wojny, po ich stopniowym spadku w 2 i 3 kwartale 2023 roku.
Jednak oddziaływanie konfliktu na globalne rynki jest ograniczony i następuje głównie poprzez kanał wpływu na inflację (która w tej chwili zaczęła spadać w większości państw świata). jeżeli prześledzimy notowania indeksu zmienności VIX (nazywanego czasem „indeksem strachu”) to po inwazji wzrósł on do poziomu 35, co jest dużym wzrostem, jednak znacznie niższym od tego z pierwszych dni pandemii. Od początku grudnia VIX utrzymuje się w okolicach 20 punktów, co wskazuje, iż poziom niepewności na rynkach spadł.
Konflikt bardzo oddziałuje na lokalne giełdy. Widać to wyraźnie w wycenie indeksu WIG-UKRAINA, który składa się z 8 akcji ukraińskich spółek notowanych w Warszawie (z branży rolnej i wydobywczej). Indeks ten w ciągu ostatniego roku stracił 50 proc. swojej wartości.
Przemysł obronny w rozkwicie
Wojna wywołała także znaczący wzrost globalnego zapotrzebowania na produkty przemysłu obronnego, a także inne produkty jakie mogą być wykorzystane na wojnie. Obserwujemy wzrost popytu na takie cywilne produkty jak agregaty prądotwórcze, samochody pick-up czy drony. Skutkiem wojny będzie także wzrost w najbliższych latach wydatków na obronność w Europie. Wiele państw prawdopodobnie szybciej zwiększy swoje wydatki na armię do poziomu co najmniej 2 proc. PKB. A niektóre, jak Polska, prawdopodobnie przekroczą ten pułap.
Rok wojny na Ukrainie a zmiana PKB
Na koniec warto przyjrzeć temu jak wojna wpłynęła na PKB w poszczególnych krajach. Według danych ukraińskiego Ministerstwa Ekonomii PKB tego kraju skurczył się w 2022 roku o 30,4 proc. Bank Światowy ocenia, iż PKB Rosji w 2022 roku w wyniku sankcji uległ zmniejszeniu o 3,5 proc. Jest to znacznie mniej niż wynikało z wcześniejszych prognoz. A rosyjska gospodarka okazała się w krótkoterminowo odporna na skutki sankcji. Wydaje się jednak, iż w średni i długim terminie ich skutki mogą być znacznie bardziej dotkliwe.
O autorze
Paweł Majtkowski – analityk eToro na polskim rynku, który dzieli się swoim cotygodniowym komentarzem na temat najnowszych informacji giełdowych. Paweł jest uznanym ekspertem rynków finansowych z dużym doświadczeniem jako analityk w instytucjach finansowych. Jest on też jednym z najczęściej cytowanych ekspertów w dziedzinie gospodarki i rynków finansowych w Polsce. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Jest także autorem wielu publikacji z zakresu inwestowania, finansów osobistych i gospodarki.
