We Francji trwa kampania wyborcza do izb rolniczych – kluczowych struktur, które organizują działania francuskich rolników od 100 lat. Dzięki wpływowi związków rolniczych na izby oraz działaniom zintegrowanym na trzech poziomach organizacji, Francuzi mają duży wpływ na politykę rolną na poziomie krajowym i unijnym. Dlaczego francuski model tak skutecznie wspiera rolników, a polski pozostaje w tyle?
Izby rolnicze: filar francuskiej polityki rolnej
We Francji izby rolnicze są instytucjami publiczno-prawnymi zarządzanymi przez rolników wybieranych w demokratycznych wyborach co sześć lat. Na poziomie departamentalnym koncentrują się na doradztwie i świadczeniu usług dla rolnictwa, a izby regionalne zajmują się badaniami ekonomicznymi, prognozami i promocją produktów rolno-spożywczych. Na szczeblu krajowym Stałe Zgromadzenie Izb Rolniczych (APCA) reprezentuje interesy rolników w polityce narodowej i unijnej.
(czytaj także: TPR, Magdalena Szymańska, Izby rolnicze we Francji są bardzo silne)
Związki rolnicze, takie jak FNSEA (Fédération Nationale des Syndicats d’Exploitants Agricoles), JA (Jeunes Agriculteurs), CR (Coordination Rurale) czy CP (Confédération Paysanne), aktywnie uczestniczą w wyborach do izb, konkurując o wpływy i miejsca w zgromadzeniach plenarnych. Dzięki temu związki te mają realny wpływ na decyzje podejmowane przez izby, a ich kooperacja lub rywalizacja napędza dynamiczne działania polityczne.
Polskie izby rolnicze: ograniczone kompetencje
W Polsce izby rolnicze są instytucjami publicznymi, ale ich funkcje są ograniczone do doradztwa, opiniowania aktów prawnych i wspierania rolników w kontaktach z administracją. Członkostwo w izbach jest obowiązkowe dla rolników płacących podatek rolny, ale wybory do izb są mniej medialne i angażujące niż we Francji. Związki zawodowe rolników, takie jak NSZZ RI „Solidarność” czy OPZZ Rolników, działają niezależnie od izb i koncentrują się na lobbingu oraz organizacji protestów.
Brak formalnego powiązania związków zawodowych z izbami prowadzi do rozproszenia reprezentacji interesów rolników w Polsce, co osłabia ich wpływ na politykę rolną.
Protesty rolników: Francja vs Polska
Francuscy rolnicy słyną z dynamicznych protestów, które często kończą się ustępstwami rządu. Przykładem może być seria protestów w 2015 roku przeciwko spadkowi cen mleka i mięsa, podczas których rolnicy blokowali drogi, wylewali mleko i zrzucali obornik przed budynki administracyjne. Te spektakularne akcje przyniosły konkretne rezultaty w postaci wsparcia finansowego ze strony rządu oraz interwencji na poziomie unijnym.
W Polsce protesty rolnicze mają zwykle mniejszy rozmach i wpływ. Choć zdarzają się blokady dróg czy manifestacje w Warszawie, ich efektywność bywa ograniczona. Protesty przeciwko importowi zboża z Ukrainy w 2023 roku przyciągnęły uwagę mediów, ale reakcje rządu były często spóźnione i miały charakter doraźny, zamiast systemowego.
Dlaczego francuski system jest skuteczniejszy?
- Integracja struktur: Włączenie związków rolniczych w system izb rolniczych zapewnia spójny przekaz i silniejszą reprezentację interesów rolników we Francji. W Polsce brak tego powiązania skutkuje rozproszeniem działań.
- Większy zakres kompetencji: Francuskie izby rolnicze mają szerokie uprawnienia, obejmujące badania ekonomiczne, doradztwo i promocję, co wzmacnia ich pozycję w negocjacjach z rządem i instytucjami unijnymi.
- Aktywne wybory: Demokratyczny charakter wyborów do izb we Francji mobilizuje rolników do uczestnictwa, co przekłada się na ich wysoką frekwencję i legitymację izb. W Polsce wybory do izb są mniej angażujące, a frekwencja jest niska.
- Kultura protestów: Francuscy rolnicy potrafią skutecznie wywierać nacisk na rząd, organizując spektakularne protesty, które przyciągają uwagę mediów i opinii publicznej. Polski ruch rolniczy jest mniej zintegrowany i mniej wpływowy w tego rodzaju działaniach.
Podsumowanie
Francuski model organizacji przedstawicielstw rolniczych, oparty na ścisłej współpracy izb rolniczych i związków zawodowych, daje rolnikom silniejsze narzędzia do wpływania na politykę rolną. W Polsce brak integracji i rozproszenie kompetencji osłabia pozycję rolników w relacjach z władzami. Francuscy rolnicy mogą stanowić wzór skutecznej mobilizacji i reprezentacji interesów na poziomie krajowym i unijnym.