4 godzin temu
Zawartość manganu w roślinach waha się od kilkudziesięciu do 1000 mg/kg suchej masy roślin. Czasem choćby więcej!
Jeśli forma przyswajalna manganu występuje w dużej ilości w roztworze glebowym to wówczas jest on pobierany luksusowo (ponad potrzeby pokarmowe roślin), choćby powyżej 2 kg/ha. Najwięcej Mn gromadzą liście, mniej korzenie i bulwy, zaś najmniej nasiona.
Funkcje manganu w roślinie
Funkcje biologiczne Mn w roślinach są zbliżone do magnezu. Pierwiastek ten jest regulatorem i stymulatorem wzrostu oraz wielu procesów enzymatycznych zachodzących w roślinach.
Najważniejszą funkcją jest jego udział w fotosyntezie oraz metabolizmie azotowym roślin. W końcowym etapie tych przemian, warunkuje prawidłowe tworzeniu materiałów zapasowych roślin (białek, cukrów i tłuszczy).
Jego niedobór powoduje spadek kondycji roślin, co przejawia się zaburzeniem ich wzrostu, głównie w wyniku ograniczenia intensywności fotosyntezy, powodowanej rozpadem chlorofilu.
Przyswajalność manganu warunkuje odczyn i powietrze glebowe
Rośliny pobierają mangan z roztworu glebowego, głównie w formie dwuwartościowego kationu Mn2+. Występujące także w glebie, bardziej utlenione formy tego składnika – trój- i czterowartościowe są trudno rozpuszczalne i w niewielkim stopniu dostępne dla roślin.
Zawartość poszczególnych form kształtowana jest w największym stopniu przez odczyn gleby. Niedobór Mn2+, a więc przyswajalnego przez rośliny, spotykany jest najczęściej w glebach o odczynie obojętnym i alkalicznym, a więc o pH powyżej 6,5.
Niedobór Mn2+ występuje również w glebach organicznych (torfach i murszach) oraz węglanowych, a także lekkich, szczególnie w okresach z niedoborem wody oraz po zwapnowaniu gleby. Także wysoka zasobność gleb w K, S i Fe ogranicza przyswajalność Mn.
Z kolei dobre zaopatrzenie roślin w Mn, występuje w glebach kwaśnych (pH poniżej 5,5), jak też zwięzłych (zlewnych, zbitych, zaskorupionych, przesyconych wodą), a więc mniej napowietrzonych, w których panują warunki beztlenowe.
Pobieranie luksusowe manganu
W takich warunkach Mn jest pobierany niekiedy w nadmiernych ilościach. Przykładem jest lepszy wygląd roślin (ciemnozielone liście) w śladach kół ciągnika i maszyn towarzyszących, gdzie gleba w wyniku ugniecenia jest mniej napowietrzona i bardziej uwilgotniona, dzięki czemu lepiej zaopatrzona w przyswajalny Mn.
Nadmiar manganu uwidacznia się w postaci brązowych plam na starszych liściach, obejmujących stopniowo całą powierzchnię. Występuje zróżnicowana tolerancja roślin a wśród nich odmian na nadmiar Mn, stąd jego zawartość jest bardzo zmienna w roślinach.
Reasumując przyswajalność Mn zależy w największym stopniu od odczynu i napowietrzenia gleby, poza tym zmienia się w okresie wegetacji, np. po nadmiernych opadach, postępującej suszy, czy też prowadzonych w międzyrzędziach uprawkach pielęgnacyjnych.
Objawy niedoboru Mn widoczne są na młodszych częściach rośliny
Typowym objawem niedoboru Mn jest chloroza między nerwowa młodych liści, w odróżnieniu od magnezu, gdzie tego typu niedobory widoczne są na starszych liściach.
Nerwy są zielone, zaś blaszka liściowa między nimi staje się szara lub żółta, w późniejszym okresie brązowieje, może też wystąpić tzw. centkowana chloroza lub brunatne zlewające się plamy między nerwami liści.
Niedobór Mn w początkowym okresie wegetacji roślin powoduje też gorszy rozwój systemu korzeniowego, zaś w późniejszym tworzenie ligniny, która warunkuje odporność mechaniczną roślin na wyleganie.
Niedobór Mn powoduje także pogorszenie odporności zbóż na zgorzel podstawy źdźbła, czyli choroby podsuszkowe. Widoczne są one początkowo w postaci pasowego żółknięcia roślin na polu, a następnie brązowych plam na młodych liściach, w wyniku uszkodzeń chloroplastów.
Tego typu zaburzenia mogą wskazywać na niedobory przyswajalnych form Mn nie tylko dla zbóż, ale też innych roślin uprawianych w tym terenie lub gospodarstwie, gdzie wizualne objawy niedoboru Mn są mniej zauważalne.
Należy wówczas w miarę gwałtownie reagować, stosując dolistne dokarmianie Mn w postaci chelatu lub kompleksu z glicyną. Niemniej, podobnie jak w przypadku innych składników, lepsze wyniki daje wcześniejsze wniesienie Mn, zanim pojawią się symptomy jego niedoboru.
Najbardziej wrażliwy na niedobory Mn jest ryż, zaś z naszych zbóż owies (szara plamistość liści), a także pozostałe zboża, głównie pszenica. Poza tym groch (plamistość bagienna), burak, ziemniak, rzepak i drzewa owocowe (jabłoń, śliwa, wiśnia, morela, brzoskwinia).
Poza tym inne rośliny, uprawiane na glebach lekkich (luźnych, napowietrzonych, przesuszonych), wykazujących wysokie pH lub po wniesieniu większych dawek Ca i Mg.
