3 tygodni temu
Mimo spadku liczby zadłużonych seniorów, ich łączne zaległości finansowe nieustannie rosną. Co piąty senior w Polsce walczy z problemami finansowymi, a długi liczone są w dziesiątkach tysięcy. Skąd bierze się zadłużenie osób starszych, jakie mają źródła i skutki, oraz jak chronić seniorów przed oszustwami i finansową spiralą długów?
Zadłużenie seniorów przekroczyło 12,3 mld zł
Na koniec kwietnia 2025 roku zaległe zadłużenie osób po 65. roku życia wyniosło 12,3 mld zł – wynika z danych BIG InfoMonitor i BIK. To o 640 mln zł więcej niż rok wcześniej i aż o 2,9 mld zł więcej niż w 2020 roku. Przeciętny senior ma w tej chwili do spłacenia 33,5 tys. zł, czyli niemal o 3 tys. zł więcej niż rok temu. Z danych tych wyłania się niepokojący trend: choć liczba seniorów z zaległymi zobowiązaniami maleje, to rośnie wartość ich długów.
Wśród 370 tys. zadłużonych seniorów coraz większy odsetek stanowią osoby mające poważne problemy z obsługą swoich zobowiązań. Ich długi często dotyczą kredytów konsumenckich, chwilówek, rachunków za media, a także zadłużenia alimentacyjnego czy mandatów.
Skąd się bierze zadłużenie osób starszych? Przyczyny i mechanizmy
Jak podkreśla prezes BIG InfoMonitor Paweł Szarkowski, sytuacja finansowa osób starszych to wynik wielu nakładających się czynników. Wśród nich znajdują się:
niskie świadczenia emerytalne,
rosnące koszty leczenia i leków,
drożejące utrzymanie mieszkania,
inflacja i wzrost kosztów życia,
niska świadomość finansowa i brak nawyków oszczędzania,
podatność na manipulacje i oszustwa.
Wielu seniorów zaciąga zobowiązania na podstawowe potrzeby, a także na rzecz dzieci lub wnuków. Pojawia się też problem "kredytu na leczenie" – osoby starsze zapożyczają się, by opłacić prywatne wizyty u lekarzy specjalistów, rehabilitację czy zakup leków.
Oszuści nie odpuszczają. Seniorzy tracą miliony przez wyłudzenia
Seniorzy coraz częściej padają ofiarami wyłudzeń i cyberprzestępstw. Według danych Biura Informacji Kredytowej w 2024 roku co 20 osoba po 65. roku życia została zaatakowana przez oszusta. W sumie seniorzy były narażone na straty sięgające 14,7 mln zł. Od stycznia do maja 2025 roku przestępcy próbowali wyłudzić kolejne 5,3 mln zł.
BIG InfoMonitor, powołując się na dane Komendy Głównej Policji, informuje, iż w pierwszym półroczu 2025 roku odnotowano 9954 przestępstwa wymierzone bezpośrednio w osoby starsze. To głównie oszustwa "na wnuczka", "na policjanta", ale także wyłudzenia danych osobowych w internecie czy przez telefon.
Spirala długów i samotność finansowa. Konsekwencje zadłużenia
Zaległości finansowe często prowadza do poważnych skutków psychologicznych i społecznych:
wykluczenia finansowego,
odcięcia dostępu do kredytów czy kont bankowych,
windykacji i egzekucji komorniczej,
obniżenia jakości życia i pogorszenia stanu zdrowia.
Seniorzy rzadko proszą o pomoc, wstydząc się sytuacji finansowej. W efekcie wielu z nich pozostaje samych z narastającymi problemami. Czasem dzieci czy opiekunowie dowiadują się o zadłużeniu dopiero na etapie postępowania komorniczego.
Jak chronić seniorów przed długami i wyłudzeniami?
Wzmocnienie ochrony seniorów powinno być zadaniem państwa, ale też rodzin i organizacji społecznych. najważniejsze działania to:
edukacja finansowa (np. programy ZUS i NBP dla seniorów),
kampanie ostrzegające przed oszustwami (np. "Seniorze, nie daj się nabrać!"),
możliwość zgłaszania nadużyć przez bliskich,
wprowadzenie bezpiecznych rozwiązań bankowych (np. blokady na pożyczki telefoniczne),
rozwiązania prawne chroniące seniorów przed wykorzystaniem (np. art. 572 Kodeksu postępowania cywilnego w sprawach ubezwłasnowolnienia).
Inne formy wsparcia dla zadłużonych seniorów
Starsze osoby mogą korzystać m.in. z:
pomocy w ramach o- pomocy w ramach o\u015rodków pomocy społecznej (OPS),
dodatku osłonowego i energetycznego,
bezpłatnych porad prawnych,
możliwości rozłożenia długu na raty (np. w ZUS czy urzędzie skarbowym),
upadłości konsumenckiej.
Warto zwrócić się do powiatowego rzecznika konsumentów lub Rzecznika Finansowego w przypadku problemów z firmami pożyczkowymi.
Zadłużenie seniorów a emerytury: luka dochodowa i przyszłość świadczeń
Problem zadłużenia wiąże się z coraz niższym realnym poziomem świadczeń emerytalnych. Jak wynika z danych ZUS, średnia emerytura w 2025 roku wynosi ok. 3,5 tys. zł brutto. Przy inflacji i rosnących kosztach życia oznacza to realny spadek siły nabywczej seniorów.
Według GUS osoby starsze wydają najwięcej na zdrowie, opłaty mieszkaniowe i żywność. Dla wielu z nich zadłużenie staje się jedynym sposobem na przetrwanie. Konieczne są długofalowe reformy systemu emerytalnego i wspieranie samodzielności finansowej seniorów.
