RPO: Ustawa frankowa może bardziej zaszkodzić niż pomóc

Ustawa frankowa to temat, który od lat budzi ogromne emocje wśród kredytobiorców. Niedawno zakończyły się konsultacje publiczne dotyczące jej najnowszej wersji, a do Ministerstwa Sprawiedliwości wpłynęło ponad 200 stanowisk różnych instytucji. Wszystkie opinie mają zostać opublikowane na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Jednak już teraz Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił swoje stanowisko, które wywołało lawinę komentarzy w mediach.

Jakie zastrzeżenia wobec projektu ustawy ma Rzecznik Praw Obywatelskich?

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek wyraził poważne wątpliwości co do zgodności niektórych rozwiązań ustawy frankowej z konstytucją. W jego opinii, niektóre przepisy mogą naruszać zasadę równości konsumentów w dochodzeniu swoich praw przed sądem. Rzecznik wskazał cztery główne problemy:

• Ograniczenie możliwości podniesienia zarzutu potrącenia i ponownego skierowania sprawy do sądu, co może faworyzować jedną stronę postępowania kosztem drugiej.
• Możliwość zgłoszenia wniosku o rozliczenie nieważnej umowy kredytowej na etapie drugiej instancji, co może wpłynąć na przewlekłość postępowań.
• Wprowadzenie instytucji ponownego skierowania sprawy do sądu kasacyjnego, co w ocenie RPO może naruszać zasadę demokratycznego państwa prawnego i osłabiać zaufanie obywateli do systemu prawnego.
• Zmiany w mediacjach i postępowaniu pojednawczym, wprowadzone ustawą epizodyczną, które mogą komplikować procedury zamiast je uprościć.

Ustawa frankowa wykluczy wielu kredytobiorców?

Kolejną kwestią podniesioną przez Rzecznika jest wyłączenie z projektu ustawy kredytobiorców, którzy zaciągnęli zobowiązania w innych walutach niż frank szwajcarski, a także posiadaczy pożyczek. Zdaniem RPO, ustawa frankowa nie powinna różnicować sytuacji konsumentów, gdyż wszystkie te umowy bazują na podobnych wadliwych wzorcach. W związku z tym, osoby, które zaciągnęły np. kredyt w euro lub kredyt w dolarach powinny mieć takie samo prawo dochodzenia roszczeń przed sądem jak tysiące Frankowiczów, którzy od lat skutecznie walczą z bankami i wygrywają procesy, zyskując niezależność finansową i uwalniając się od wadliwych zobowiązań.

Kluczowe obawy dotyczące Frankowiczów

Frankowicze powinni zwrócić szczególną uwagę na kilka kontrowersyjnych propozycji. Pierwszą z nich jest automatyczne zawieszenie płatności rat, które teoretycznie działa na korzyść kredytobiorców. RPO obawia się jednak, iż brak możliwości świadomego wyboru może ograniczać prawa konsumentów, szczególnie jeżeli ostatecznie przegrają oni sprawę w sądzie.

Innym problemem jest zwiększenie liczby posiedzeń niejawnych. Chociaż taka zmiana może przyspieszyć postępowania, Rzecznik zwraca uwagę, iż jeżeli sąd odmówi przeprowadzenia jawnej rozprawy, banki mogą składać wnioski o unieważnienie procesu, co tylko wydłuży czas oczekiwania na prawomocne rozstrzygnięcie.

Kolejną kwestią jest wydłużenie terminu na zgłoszenie zarzutu potrącenia przez banki. w tej chwili mogą one to zrobić w odpowiedzi na pozew, jednak nowa ustawa frankowa przewiduje, iż będzie to możliwe także na etapie drugiej instancji. W praktyce oznacza to, iż Frankowicze mogą stracić możliwość skutecznego odwołania się od decyzji sądu apelacyjnego.

Czy ustawa frankowa pomoże Frankowiczom, czy tylko wprowadzi niepotrzebny chaos?

Jak wskazuje RPO, jednym z najbardziej kontrowersyjnych zapisów jest możliwość natychmiastowej wykonalności wyroków pierwszej instancji. Może to doprowadzić do sytuacji, w której Frankowicze będą masowo składać wnioski o egzekucję, a banki będą się od nich odwoływać. Paradoksalnie, zamiast odciążenia sądów, może to doprowadzić do jeszcze większego chaosu i wydłużenia procesów.

Eksperci wskazują, iż jeżeli ustawa frankowa wejdzie w życie w obecnym kształcie, może dojść do szeregu skutków ubocznych, takich jak:

• większa liczba spraw sądowych, spowodowana koniecznością rozstrzygania nowych wątpliwości prawnych,
• dłuższy czas oczekiwania na prawomocne wyroki, co może być niekorzystne zarówno dla kredytobiorców, jak i banków,
• nowe strategie banków w procesach sądowych, mogące prowadzić do jeszcze większej liczby postępowań odwoławczych,
• niepewność prawna, która może wpłynąć na stabilność rynku finansowego i zaufanie do systemu sądowniczego.

Rzecznik Praw Obywatelskich podsumowuje swoje obawy jednym zdaniem – projektowana ustawa frankowa może przynieść skutki odwrotne do zamierzonych. Zamiast przyspieszenia postępowań, może dojść do jeszcze większego przeciążenia sądów. Warto jednak pamiętać, iż stanowisko RPO to tylko jedno z 200 zgłoszonych opinii, a dalsze losy ustawy będą zależeć od reakcji rządu na wszystkie uwagi. W najbliższych tygodniach należy spodziewać się dalszych analiz i debat, które mogą wpłynąć na ostateczny kształt przepisów.