Rynek kryptowalut w dobie wojny na Ukrainie

1 rok temu

Tezy artykułu:

Rozmiary rynku kryptowalut nie są duże w porównaniu do tradycyjnych rynków finansowych, ale cechuje się on dużą dynamiką.
Wojna na Ukrainie miała niewielki wpływ na rynek kryptowalut i był on przejściowy. Nie odnotowano omijania sankcji dzięki kryptowalut, co było przedmiotem obaw regulatorów w początkowych okresach wojny.
Ważniejszym czynnikiem, rzeczywiście wymagającym interwencji regulatorów, są kwestie unormowania powierzania olbrzymiej wartości środków finansowych firmom pozbawionym jakiegokolwiek nadzoru i ładu korporacyjnego.
Są to przede wszystkim wyzwania dla największych regulatorów (z USA i UE). W Polsce bowiem przyjęto inne podejście – ograniczenie wielkość całego sektora nowoczesnych technologii finansowych wykorzystujących aktywa cyfrowe oraz usunięcie tych firm z polskiego rynku.

Wstęp

Temat zmian na rynku kryptowalut z punktu widzenia wojny na Ukrainie nie jest podejmowany przypadkowo. Wojna ta jest nowoczesnym konfliktem, w którym wykorzystywane są najnowsze technologie. Siłą rzeczy musiało mieć to swoje odzwierciedlenie na rynkach związanych z nowoczesnymi technologiami finansowymi (fintech). Niebagatelną rolę odgrywa też zaangażowanie Ukrainy i Ukraińców na rynkach kryptowalut – kraj ten znajduje się w światowej czołówce nie tylko pod względem informatyki (świadcząc usługi programistyczne dla wielu firm zagranicznych), ale i akceptacji kryptowalut. Stąd nie dziwi współfinansowanie wydatków wojennych dzięki kryptowalut. Może to wszystko jednak wywoływać – zwłaszcza wśród osób mających awersję do nowoczesnych technologii – obawy.

Poniżej zaprezentowane zostaną główne zmiany zachodzące w 2022 r. na rynkach kryptowalut, na tle światowych rynków finansowych, od analizy których rozpocznie się niniejszy rozdział.

Czym są kryptowaluty?

Zacznijmy od tego, czym są kryptowaluty? W Polsce są one dość dziwnie zdefiniowane. adekwatnie słowo to nie pada – zamiast tego używa się pojęcia „walut wirtualnych”, które w praktyce nie występuje nigdzie indziej, jak właśnie w ustawach i regulacjach. Głównym źródłem prawnym definicji kryptowalut w Polsce jest tzw. Ustawa AML, czyli Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z nią, w uproszczeniu, wszystko to, czym nie jest pieniądz lub inny instrument finansowy – jest kryptowalutą[1]. W praktyce gospodarczej (a nie prawnej) kryptowaluty to – zgodnie z jednym z wyjaśnień:

Rodzaj tokena cyfrowego opierającego się na kryptografii użytej do cyfrowego podpisywania transakcji oraz do kontroli wzrostu podaży tokenów. Kryptowaluty oparte są na zdecentralizowanej sieci peer-to-peer (P2P). (…) Niektóre z nich spełniają (…) funkcje pieniądza takie jak podzielność, wymienialność czy zachowanie wartości (z pewnym dotyczącym amplitudy wahań cen kryptowalut). Nie zostały jak dotąd powszechnie uznane za w pełni legalny pieniądz lub walutę[2]

Wyjątkiem w tym zakresie jest Salwador, który 6 września 2021 r. uznał Bitcoina za prawny środek płatniczy – na równi z dolarem amerykańskim (kraj ten nie posiada własnej waluty).

Należy rozróżnić pojęcie kryptowalut od tokenów cyfrowych. Te pierwsze mają własny blockchain (infrastrukturę z węzłami sieci blockchain), natomiast tokeny cyfrowe powstają na bazie smart kontraktu funkcjonującego w oparciu o określony standard na jednym z tzw. blockchainów 2.0 (tj. mających funkcjonalność smart kontraktów), najczęściej na sieci Ethereum. Token cyfrowy to dość prosty algorytm, podczas gdy kryptowaluta to natywna jednostka rozliczeniowa danego blockchaina. Kryptowalut jest nieco mniej niż 10 tysięcy (niekiedy zalicza się – błędnie – do nich tokeny cyfrowe), podczas gdy tokenów są już setki tysięcy.

Aktywa cyfrowe, wśród których są kryptowaluty, są młodym zjawiskiem. Nie doczekało się ono zatem koherentnych badań i włączenia w opracowania badawcze jako pełnoprawne zjawisko. W opisach światowych rynków finansowych kryptowaluty czy cała „gospodarka cyfrowa” (nie mylić z dobrami internetowymi – chodzi tu o rynek aktywów cyfrowych opartych na technologii blockchain), są z reguły pomijane.
Tymczasem, zgodnie z podstawowymi definicjami, gdyby rozszerzyć pojęcie instrumentów finansowych wychodząc poza ich ustawową czy prawną definicję[3], należałoby w tym zbiorze umieścić rozmaite aktywa cyfrowe, w tym kryptowaluty i tokeny cyfrowe. Należy zauważyć, iż są one jednak odmienne od akcji, obligacji i innych, tradycyjnych instrumentów finansowych – są one odrębną kategorią (tak jak np. akcje różnią się od weksli) i powinny być – w związku z tym – inaczej regulowane. Zrozumienie tego nastręcza trudności wielu regulatorom, stąd podejmowane dotąd próby podejścia do zjawiska polegały albo na jego pomijaniu, albo kończyły się w niezbyt udany sposób (np. BitLicence w Nowym Jorku).

Miejsce aktywów cyfrowych w światowych rynkach finansowych

Badania rynków aktywów cyfrowych nie ułatwia to, iż brakuje kompleksowych analiz światowych rynków finansowych. Głównymi ich autorami są instytucje nadzoru finansowego, które z reguły skupiają się na tym, co w wąskim rozumieniu należy do ich kompetencji – tj. krajowe rynki, bez konieczności ujmowania ich w skali globalnej. Stąd ilość tego typu analiz światowych jest stosunkowo ograniczona.

Rynki finansowe służą m.in. do pozyskiwania finansowania. Głównym sposobem finansowania firm (innych niż instytucje finansowe) jest wykorzystanie rynków akcji. W 2021 r. rynek ten miał wartość 124,4 bln dolarów. Największym na świecie rynkiem akcji są Stany Zjednoczone, które mają 42 proc. udziału w światowym rynku akcji (osiągając wartość 52,2 bln dolarów). Na drugim miejscu są Chiny, a na trzecim – UE (z udziałem 11,1 proc.). Nieco większy jest światowy rynek obligacji, mający w 2021 r. wartość blisko 127 bln dolarów. Największy udział w nim mają Stany Zjednoczone (38,7 proc.), następnie UE (19,4 proc.) oraz Chiny (17,2 proc.)[4].

Patrząc na rynki bliższe naszemu krajowi, najbardziej rozwinięty w UE system finansowy mają Niemcy – aktywa tamtejszego systemu miały w 2020 r. wartość ok. 15 bln euro (należy również pamiętać o Wielkiej Brytanii, jednak nie należy ona już do UE). Kolejne, bardziej rozwinięte rynki w UE to Holandia (gdzie ich udział w PKB to ok. 700 proc.) i Włochy – po ok. 6 bln euro[5].

Rynki aktywów cyfrowych, w tym kryptowalut, są atrakcyjne dla prężnie rozwijającego się sektora startupów technologicznych. Oferują one możliwości pozyskania finansowania w szybszy i tańszy sposób, niż dzieje się to nie tylko konwencjonalnie (np. przez finansowanie bankowe czy akcyjne), ale również przy użyciu kapitału podwyższonego ryzyka (venture capital). Finansowanie takie można zaliczyć do nurtu pozabankowego. Aktywa pozabankowych pożyczkodawców fintech znacząco rosły – w ciągu 8,5 lat blisko 2-krotnie.

Branża kryptowalut wręcz wykształciła sobie specjalny schemat finansowania zwany ICO – Initial Coin Offering, czyli pierwsza oferta publiczna, ale nie akcji, a „coinów” – wypuszczanych przez siebie „monet” (tj. kryptowalut lub tokenów – por. wyżej). Łączy to w sobie cechy emisji „pieniądza” i emisji akcji – ponieważ w przeciwieństwie do zwykłych akcji, „cyfrowymi monetami” można też płacić, a nie tylko je „posiadać”.

Startupy technologiczne branży blockchain były w stanie pozyskać sporej wielkości finansowanie – w szybki sposób. Co prawda większość z nich upadała, jednak odsetek ten był niższy niż w przypadku „zwykłych” startupów (gdzie wynosiła ok. 90 proc.[6]), ze względu na lepszy dostęp do finansowania. Wyższy był natomiast współczynnik oszustw i nadużyć, ponieważ przez długi czas ta forma crowdfundingu nie podlegała regulacjom, a ponadto rynek kryptowalut nie jest wystarczająco regulowany.

Z czasem rynek kryptowalut stał się atrakcyjny dla innych podmiotów: funduszy inwestycyjnych oraz firm, które chcąc pozyskać finansowanie, zdecydowały się zmienić profil swojej działalności. Stanowi on kilka procent rynku akcji. Finansowanie działalności gospodarczej na rynku kryptowalut jednak z czasem zmieniało swoją formę. W coraz większym stopniu odchodzi się od Bitcoina czy innych kryptowalut na rzecz stablecoinów, czyli cyfrowych odpowiedników walut narodowych – najczęściej dolara amerykańskiego. Główny udział w tym sektorze ma Tether (USDT), a na drugim miejscu jest dolar cyfrowy emitowany przez amerykańską giełdę kryptowalut Coinbase (USDC).

Finansowanie działalności gospodarczej na rynku kryptowalut jednak z czasem zmieniało swoją formę. W coraz większym stopniu odchodzi się od Bitcoina czy innych kryptowalut na rzecz stablecoinów, czyli cyfrowych odpowiedników walut narodowych – najczęściej dolara amerykańskiego. Główny udział w tym sektorze ma Tether (USDT), a na drugim miejscu jest dolar cyfrowy emitowany przez amerykańską giełdę kryptowalut Coinbase (USDC).

Z danych MFW wynika, iż wartość stablecoinów wynosiła pod koniec 2021 r. ponad 160 mld dolarów (a rynek zdecentralizowanych finansów około 90 mld dol.). W skali rozmiarów rynków finansowych na świecie (czy w Polsce) nie jest to jeszcze istotny udział. Natomiast warto zwrócić uwagę na dynamikę – to bardzo aktywnie rosnący rynek, który może znacząco powiększać się w dalszym ciągu w przyszłości.
Najnowsze dane wskazują, iż jeszcze w początkach 2022 r. wartość stablecoinów rosła. Sytuacja zmieniła się po upadku projektu Luna, gdy jego stablecoin TerraUSD spadł praktycznie do zera. Pociągnęło to za sobą spadek zaufania również do Tethera, a także – choć mniej – do USDC.

Posiadanie kryptowalut na świecie – kontekst wojny na Ukrainie

Dość mało jest wyników badań pokazujących globalne rozmiary rynku kryptowalut. Jedną z firm prowadzących takie badania jest Triple A – singapurska spółka licencjonowana przez tamtejszy odpowiednik banku centralnego (Monetary Authority of Singapore). Co jakiś czas aktualizuje swoje wyniki, bazując na 16 różnych źródłach danych (prowadzi też własne badania ankietowe i wykorzystuje web scraping).

Zgodnie z październikowymi szacunkami ww. firmy, na świecie jest ponad 320 milionów użytkowników kryptowalut i liczba ta wzrosła o 4,2 proc. w 2022 r. Najwięcej z nich jest w Azji, a następnie w Afryce i Ameryce Północnej. Spośród poszczególnych krajów, najwięcej posiadaczy kryptowalut było w Stanach Zjednoczonych – jest ich ponad 46 milionów. Wśród innych państw w czołówce są Indie, Pakistan, Nigeria i Wietnam – wszystkie z nich mają powyżej 20 mln użytkowników. Spośród państw zaangażowanych bezpośrednio w wojnę: Rosja jest na 8. miejscu na świecie, mając blisko 15 mln użytkowników kryptowalut, a Ukraina na 12. miejscu z 6,5 mln użytkowników (Polska jest na 38. miejscu z liczbą użytkowników nieco przekraczającą 1 mln osób)[7].

Pod względem intensywności wykorzystywania przez dane społeczeństwo kryptowalut, krajem o największym odsetku ich posiadaczy jest Wietnam (20 proc.). Na drugim miejscu na świecie jest Ukraina (16 proc.), a na trzecim – Stany Zjednoczone (14 proc.). Rosja uplasowała się na 8. miejscu, a Polska – na 34. (z odsetkiem wynoszącym 2,8 proc.).

Statystyki te są istotne w kontekście Ukrainy i Rosji w sytuacji trwającej wojny. Z jednej strony kryptowaluty mogły być zagrożeniem dla światowego pokoju ze względu na możliwość omijania za ich pomocą sankcji nałożonych przez kraje demokratyczne na Rosję (i Białoruś). Z drugiej jednak strony – co było dość szerokim zaskoczeniem zwłaszcza dla sceptycznych instytucji finansowych i regulatorów – pomagały Ukrainie w pozyskiwaniu funduszy oraz Ukraińcom w utrzymaniu swoich rodzin w sytuacji problemów z funkcjonowaniem krajowych instytucji płatniczych.

Z powyższych danych dość jednoznacznie wynika dość duże zaangażowanie Ukraińców i Rosjan w zakresie kryptowalut. Co więcej, jest duże zaufanie do nich, np. 77 proc. Rosjan uważa Bitcoina za lepsze aktywo inwestycyjne niż złoto[8]. Po wprowadzeniu zakazu „kopania” Bitcoinów przez Chiny, Rosja stała się drugim największym na świecie ich „producentem”, w tym choćby prywatne gospodarstwa domowe zajmowały się tym przemysłem[9]. Rząd Rosji szacował, iż Rosjanie w kryptowalutach mają ulokowanych aż 215 miliardów dolarów (i mogą być to wartości zaniżone ze względu na ukrywanie adresów IP dzięki VPN), co według Bloomberga stanowiło 12 proc. światowego ich rynku oraz jedną trzecią kapitalizacji rosyjskiej giełdy papierów wartościowych. Wojna automatycznie musiała mieć swoje odbicie w tej sferze gospodarczej.[10]. Wojna automatycznie musiała mieć swoje odbicie w tej sferze gospodarczej.

Zmiany na rynkach kryptowalut w kontekście wojny na Ukrainie

Wojna na Ukrainie, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 r., zmieniła sytuację na rynkach kryptowalut. Największy stablecoin (używany do rozliczania transakcji kasowych i pochodnych) Tether „odnotował znaczny wzrost wolumenu obrotu w stosunku do walut rynków wschodzących”[11].

Najbardziej było to widoczne przez jakiś czas już kilka lat temu w przypadku Turcji, której sytuacja gospodarcza staje się coraz trudniejsza (wysoka inflacja, duża zmienność kursu walutowego). Obroty Tetherem w parze do tureckiej liry stanowiły większość pozostałego rynku (tj. poza dolarem amerykańskim). Poza USD i lirą, dużo mniejsze zainteresowanie (ale wciąż widoczne) odnotowano w przypadku brazylijskiego reala, rosyjskiego rubla i ukraińskiej hrywny. Jednak, jak widzimy na wykresie, w początkach 2022 r. (tj. po rozpoczęciu wojny) nie udało się ww. walutom osiągnąć udziałów tak wysokich, jak w drugiej połowie 2021 r.

Po wprowadzeniu sankcji wobec Rosji i po wprowadzeniu ograniczeń walutowych w Rosji i na Ukrainie, wzrosły obroty Tetherem. „Jednak płynność par transakcyjnych rubla i hrywny na scentralizowanych giełdach pozostaje ograniczona, a ostatnio choćby spadła w przypadku rubla, co sprawia, iż transfery wartości na dużą skalę za pośrednictwem giełd aktywów kryptograficznych są niepraktyczne.”[12] Stało się tak dlatego, iż większość głównych giełd kryptowalutowych (w tym szczególnie Binance) zamroziła aktywa objęte sankcjami oraz nie zezwalała na dokonywanie nowych depozytów w rublach.

Jak zauważył Międzynarodowy Fundusz Walutowy, wojna na Ukrainie była wyzwaniem dla wielu regulatorów ze względu na konieczność zastosowania sankcji również na rynkach kryptowalut, które – co można dodać – w wielu przypadkach dość niechętnie były obejmowane przez nie swoim nadzorem. Przykładowo niezbędne staje się dokonywanie dokładnej weryfikacji tożsamości stron transakcji. Są tacy pośrednicy, którzy nie przestrzegają tych wymogów, nie mogą tego zrobić (np. zdecentralizowane giełdy), albo jakość tej weryfikacji jest ograniczona. Wymaga to zatem interwencji organów regulacyjnych, by ograniczać ryzyka systemowe związane już nie tylko z ewentualnym praniem brudnych pieniędzy, ale też z omijaniem ograniczeń walutowych przez osoby eksponowane politycznie (objęte sankcjami, w tym dotyczącymi zamrażania ich majątków za granicą), a choćby z finansowaniem terroryzmu – przy uznaniu Rosji za kraj wspierający terroryzm.

Nie zrobiły tego dotąd na prośbę prezydenta Ukrainy z kwietnia 2022 r. skierowanej najpierw do Kongresu i Prezydenta USA, a następnie do innych krajów[13] – mimo takowej propozycji ze strony amerykańskiego Senatu – Stany Zjednoczone[14], ale przyjęła to 10 maja 2022 r. Litwa[15], 11 sierpnia 2022 r. – Łotwa[16], 13 października 2022 r. – Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy[17], 18 października 2022 r. – Estonia[18], a 8 listopada 2022 r. kolejną debatę na ten temat przeprowadził Parlament Europejski[19], zaś 22 listopada przegłosował rezolucję[20] (przeciwni jej byli m.in. europosłowie Alternatywy dla Niemiec oraz francuskiej partii Marine Le Pen[21]). 14 grudnia 2022 r. Sejm RP uznał „Federację Rosyjską za państwo wspierające terroryzm i stosujące środki terroru”[22]. Stany Zjednoczone przez cały czas jednak tego nie zrobiły, tłumacząc, iż utrudniłoby to starania dla zakończenia wojny[23].

Kwestie zatem styku kryptowalut i wojny mogą być bardzo istotne. Już wcześniej pojawiały się bowiem poszlaki świadczące o możliwym wykorzystaniu kryptowalut choćby do finansowania rosyjskich operacji na Ukrainie. Już w sierpniu 2021 r. pojawiła się informacja, iż w tym celu możliwe było zebranie środków rzędów setek milionów dolarów: według rosyjskiego BBC: „za zniknięciem 450 mln dol. z giełdy kryptowalut stoi Federalna Służba Bezpieczeństwa, która w ten sposób zyskała fundusze na tajne finansowanie agresji na wschodzie Ukrainy. To mogłoby tłumaczyć fakt, iż Wasiliew bez problemu wyjechał z Rosji”. Chodziło tu o giełdę Wex, której prezes Dmitrij Wasiliew został aresztowany 11 sierpnia 2021 r. na lotnisku w Warszawie. „Wasiliew prowadził ponoć swój biznes w porozumieniu z oligarchą, Konstantinem Małofiejewem. To ten miliarder był sponsorem rosyjskich najemników w Donbasie. Słynie też z finansowania skrajnych organizacji prawicowych”[24].

Ponadto już wcześniej były podejrzenia, iż to Rosja i jej służby specjalne stały za sparaliżowaniem dużej części infrastruktury publicznej Ukrainy[25] – do czego doszło jeszcze przed wybuchem wojny, co można by było kreślić mianem cyberterroryzmu.

Jak widzimy zatem, rynek kryptowalut jest istotny w Rosji i na Ukrainie. Jednakże nie zauważono zwiększenia skali omijania sankcji dzięki kryptowalut. Jest to związane m.in. z koniecznością weryfikacji tożsamości klientów oraz współpracą z sektorem bankowym – wymagają tego przelewy dokonywane tradycyjnym pieniądzem. Za kryptowaluty przez cały czas bowiem trudno jest dokonywać zakupów – robi się to dzięki „zwykłych” pieniędzy. Te zaś – po wprowadzeniu sankcji na sektor bankowy – trudno jest transferować do i z Rosji.

Stąd po początkowych obawach, zwłaszcza ze strony konserwatywnych polityków i nadzorów finansowych państw zachodnich, to nie kwestie sankcji stały się głównym ich zmartwieniem pod koniec 2022 r. Pojawił się odkładany od dawna na później problem regulacji giełd kryptowalutowych. Stało się to szczególnie istotne po upadku giełdy FTX 11 listopada 2022 r., co odbiło się szerokim echem w mediach wielu krajów, w tym w Polsce. „Według raportu Financial Times FTX posiadał mniej niż 1 mld dol. płynnych aktywów w stosunku do 9 mld dol. zobowiązań”[26]. „Jak informuje Reuters, z giełdy mogło zniknąć choćby 2 mld dol. należących do klientów”. Część z nich uda się odzyskać, jak zapowiedział japoński oddział tej giełdy[27].

Zakończenie

Rynki kryptowalut, choć przez cały czas są stosunkowo młode, zdążyły już zyskać ogromną popularność na całym świecie – szczególnie wśród młodszego pokolenia. Najbardziej znaną kryptowalutą jest Bitcoin, ale popularność zyskuje również Ether, który jest jednostką rozliczeniową na blockchainie Ethereum, na którym można łatwo tworzyć wszelakie tokeny cyfrowe.

Mimo iż rynki kryptowalut są coraz bardziej popularne, przez cały czas nie są one tak duże, jak tradycyjne rynki finansowe. Według danych z 2021 roku wartość rynku kryptowalut wynosiła około 2 bilionów dolarów, co stanowiło zaledwie jedną dziesiątą wartości rynku akcji na świecie. Rynki kryptowalut charakteryzują się dużą dynamiką wzrostu. W ciągu ostatnich kilku lat ich wartość wzrosła kilkudziesięciokrotnie, a wzrosty te były szczególnie widoczne w 2021 r. Rok 2022 przyniósł spore spadki i pod koniec roku wartość tego sektora skurczyła się do 800 mld dol.

Na całym świecie około 320 milionów osób używa kryptowalut. W naszym kraju kryptowalutami obraca około miliona osób. Rozwój rynku kryptowalut w Polsce został zahamowany kilka lat temu (choć w latach 2012–2013 Polska była jednym z trzech największych rynków na świecie – po USA i Japonii), wraz z nasilaniem się akcji skierowanych przeciwko kryptowalutom przez NBP i KNF oraz wskutek niechętnej im postawy rządu (zwłaszcza po odejściu z niego Minister Cyfryzacji Anny Streżyńskiej w styczniu 2018 r.). Tymczasem na świecie rynki kryptowalut przez cały czas się rozwijają, a coraz więcej osób i firm decyduje się na inwestowanie w tego typu aktywa – choć jest to ryzykowne.

Ostatni konflikt na Ukrainie miał również wpływ na rynek kryptowalut. W obliczu sankcji i ograniczeń w przepływie pieniędzy, wiele osób i firm zaczęło szukać alternatywnych sposobów na przechowywanie i przemieszczanie swoich aktywów. W rezultacie wzrosło zainteresowanie kryptowalutami, co przełożyło się na wzrost zainteresowania nimi. Był on jednak przejściowy i inne wydarzenia 2022 r. niż sankcje pobudziły dopiero regulatorów do zwiększenia zainteresowania sektorem. Były to szczególnie: upadek koreańskiego projektu Luna oraz amerykańskiej giełdy FTX. Zwłaszcza po tym ostatnim zaczęły się w USA nasilać nawoływania do zwiększonej regulacji nad giełdami kryptowalut.

Po ich wprowadzeniu w UE Polska będzie musiała je przyjąć. Mamy tutaj już pewne podstawy, takie jak Ustawa AML, rejestr firm kryptowalutowych (właściwie: Rejestr działalności w zakresie walut wirtualnych) Krajowej Administracji Skarbowej[28]. Szersze możliwości regulacji wypracowano już wcześniej oddolnie przez środowisko np. Minimalne Standardy Bezpieczeństwa giełd bitcoinowych z 2014 r. Polskiego Stowarzyszenia Bitcoin[29] oraz Kanon Dobrych Praktyk z 2017 r. przygotowany przy Ministerstwie Cyfryzacji[30].

Wnioski końcowe

Ryzyka związane z ew. obchodzeniem sankcji nakładanych na Rosję, używając kryptowalut nie zmaterializowały się. Potrzebne są natomiast regulacje scentralizowanych giełd kryptowalutowych, które są najsłabszym ogniwem systemu i nie zapewniają wystarczającej ochrony polskim konsumentom. Na szczęście skala strat Polaków na giełdzie FTX nie była duża, ale przez brak rozwiniętego sektora rodzimych giełd Polacy zmuszeni są korzystać z zagranicznych, co utrudnia dochodzenie ich praw w sytuacji upadku giełd. Zamiast więc czekać na regulacje unijne, można stworzyć własne. Kilka lat temu ich zarys przygotowała grupa ekspertów współpracujących z Ministerstwem Cyfryzacji w formie „dobrych praktyk”. Nie zostały one jednak wdrożone jako obowiązkowe.

Bibliografia

2022 Capital Markets Fact Book, SIFMA, July 2022, https://www.sifma.org/wp-content/uploads/2021/07/CM-Fact-Book-2022-SIFMA.pdf.

Ann, Upadek FTX. Część klientów ma odzyskać aktywa, „Business Insider”, 30 grudnia 2022 r., https://businessinsider.com.pl/gielda/upadek-ftx-czesc-klientow-ma-odzyskac-aktywa/0glz36b

Bitcoin.pl, Były szef giełdy Wex aresztowany w Polsce. W tle afera z finansowaniem wojny na Ukrainie, 2021.09.17, https://bitcoin.pl/byly-szef-gieldy-wex-aresztowany-w-polsce-w-tle-afera-z-finansowaniem-wojny-na-ukrainie

Bitcoin.pl, Na Syberii coraz więcej gospodarstw domowych kopie BTC, 2021.12.24, https://bitcoin.pl/rosja-kopanie-btc

Bitcoin.pl, Rosja aresztowała członków REvil, 2022.01.16, https://bitcoin.pl/revil

Bitcoin.pl, Rosjanie posiadają 12% globalnych zasobów kryptowalut, 2022.02.03, https://bitcoin.pl/rosjanie-kryptowaluty

Bitcoin.pl, Zdaniem 77% rosyjskich inwestorów bitcoin jest lepszy od złota, 2021.09.04, https://bitcoin.pl/zdaniem-77-rosyjskich-inwestorow-bitcoin-jest-lepszy-od-zlota

Borowska P., Łotwa: Rosja to państwo sponsorujące terroryzm, Euractiv.pl, 2022.08.11, https://www.euractiv.pl/section/bezpieczenstwo-i-obrona/news/lotwa-rosja-parlament-saeima-terroryzm-panstwo-sponsorujace-wojna-ukraina/

Dark C., E. Rogerson, N. Rowbotham and P. Wallis, Stablecoins: Market Developments, Risks and Regulation, Reserve Bank of Australia, Bulletin – December 2022, https://www.rba.gov.au/publications/bulletin/2022/dec/pdf/stablecoins-market-developments-risks-and-regulation.pdf

Estonia uznała Rosję za reżim terrorystyczny, Onet.pl, 2022.10.18, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/estonia-uznala-rosje-za-rezim-terrorystyczny/pvktn3c

Financial Markets, Office of the Comptroller of the Currency, https://www.occ.treas.gov/topics/supervision-and-examination/capital-markets/financial-markets/index-financial-markets.html

Fox M., Po upadku giełdy kryptowalut FTX zniknęły miliardy dolarów. Jak to się w ogóle stało?, “Business Insider”, 15 listopada 2022 r., https://businessinsider.com.pl/gospodarka/upadek-ftx-zniknely-miliardy-dolarow-jak-to-sie-w-ogole-stalo/lbm48m0

Global crypto adoption, Triple A, 2022.11.06, https://triple-a.io/crypto-ownership-data/

Global Financial Stability Report 2022, International Monetary Fund, Washington DC, April 2022.

Howarth J., What Percentage of Startups Fail? 80+ Statistics (2023), Exploding Topics, 30 November 2022, https://explodingtopics.com/blog/startup-failure-stats

Kamińska A., Dlaczego uznanie Rosji za państwo terrorystyczne jest tak ważne? To może być pierwszy krok do naprawy ładu światowego, „Polskie Radio”, 2022.10.21, https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3057236,dlaczego-uznanie-rosji-za-panstwo-terrorystyczne-jest-tak-wazne-to-moze-byc-pierwszy-krok-do-naprawy-ladu-swiatowego

Litwa uznaje wojnę na Ukrainie za ludobójstwo, a Rosję za państwo terrorystyczne, „Rzeczpospolita”, 2022.05.10, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36261881-litwa-uznaje-wojne-na-ukrainie-za-ludobojstwo-a-rosje-za-panstwo-terrorystyczne

Minimalne Standardy Bezpieczeństwa giełd bitcoinowych – środowiskowe zasady dla rynku giełd kryptowalutowych w Polsce, Polskie Stowarzyszenie Bitcoin, 11 września 2014 r., https://bitcoin.org.pl/dokumenty/

Napaść Rosji na Ukrainę – uznanie Rosji za państwo wspierające terroryzm, Parlament Europejski, 16 listopada 2022 r., https://www.europarl.europa.eu/thinktank/pl/document/EPRS_ATA(2022)738218

Parlament Europejski przyjął rezolucję uznającą Rosję za państwo sponsorujące terroryzm, „Polskie Radio”, 23 listopada 2022 r., https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3075244,parlament-europejski-przyjal-rezolucje-uznajaca-rosje-za-panstwo-sponsorujace-terroryzm

Piech K. (red.), Leksykon pojęć na temat technologii blockchain i kryptowalut, Ministerstwo Cyfryzacji – Strumień „Blockchain i Kryptowaluty” programu „Od papierowej do cyfrowej Polski”, 8 listopada 2016 r., https://www.gov.pl/documents/31305/0/leksykon_pojec_na_temat_technologii_blockchain_i_kryptowalut.pdf

Rejestr działalności w zakresie walut wirtualnych, Krajowa Administracja Skarbowa, 20.01.2023, https://www.slaskie.kas.gov.pl/c/document_library/get_file?uuid=73ffde9b-0123-4594-8a94-a4d458218386&groupId=3559133

Rosja reżimem terrorystycznym – Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Jagiellonia.org, 2022.10.13, https://jagiellonia.org/rosja-rezimem-terrorystycznym-zgromadzenie-parlamentarne-rady-europy

Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2020 r., Narodowy Bank Polski, Warszawa 2021.

Sejm uznał Rosję za państwo wspierające terroryzm, Sejm RP, 14 grudnia 2022 r., https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=4774505381CECC10C1258918007022FA

USA wycofały się z pomysłu ws. Rosji. Por. „Decyzja jest ostateczna”, 2022.09.06, https://www.money.pl/gospodarka/usa-wycofaly-sie-z-pomyslu-ws-rosji-decyzja-jest-ostateczna-6809556191930976a.html

USA/ Biały Dom: Uznanie Rosji za sponsora terroryzmu związałoby nam ręce ws. zakończenia wojny, „Radio Opole”, 30 listopada 2022 r., https://radio.opole.pl/104,646349,usa-bialy-dom-uznanie-rosji-za-sponsora-terroryz

Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz. U. 2018 poz. 723.

Zacharzewski K., K. Piech, L. Wilczyński (red.), Kanon dobrych praktyk podmiotów rynku kryptowalutowego w Polsce – Rekomendacje dla rynku, Program „Od papierowej do cyfrowej Polski” – Strumień „Blockchain i kryptowaluty” – Ministerstwo Cyfryzacji, 10 kwietnia 2017 r., https://www.gov.pl/documents/31305/0/kanon_justowany.pdf/6f5a10f0-d46e-532f-02ae-2b7be79eb0f2

Zobacz kto głosował przeciwko rezolucji w sprawie Rosji, „wGospodarce”, 23 listopada 2022 r., https://wgospodarce.pl/informacje/119948-zobacz-kto-glosowal-przeciwko-rezolucji-w-sprawie-rosji

Przypisy

[1] Zgodnie z nią waluta wirtualna to: „cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:
a) prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
b) międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
c) pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
d) instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
e) wekslem lub czekiem
– oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego”.

Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz. U. 2018 poz. 723, art. 2, ust. 2 pkt 26.

[2] K. Piech (red.), Leksykon pojęć na temat technologii blockchain i kryptowalut, Ministerstwo Cyfryzacji – Strumień „Blockchain i Kryptowaluty” programu „Od papierowej do cyfrowej Polski”, 8 listopada 2016 r., https://www.gov.pl/documents/31305/0/leksykon_pojec_na_temat_technologii_blockchain_i_kryptowalut.pdf

[3] „Rynki finansowe obejmują dowolne miejsce lub system, który zapewnia kupującym i sprzedającym środki do handlu instrumentami finansowymi, w tym obligacjami, akcjami, różnymi walutami międzynarodowymi i instrumentami pochodnymi. Rynki finansowe ułatwiają interakcję między tymi, którzy potrzebują kapitału, a tymi, którzy mają kapitał do inwestowania”. Por. Financial Markets, Office of the Comptroller of the Currency, https://www.occ.treas.gov/topics/supervision-and-examination/capital-markets/financial-markets/index-financial-markets.html

[4] 2022 Capital Markets Fact Book, SIFMA, July 2022, https://www.sifma.org/wp-content/uploads/2021/07/CM-Fact-Book-2022-SIFMA.pdf, s. 7.

[5] Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2020 r., Narodowy Bank Polski, Warszawa 2021, s. 21.

[6] J. Howarth, What Percentage of Startups Fail? 80+ Statistics (2023), Exploding Topics, 30 November 2022, https://explodingtopics.com/blog/startup-failure-stats

[7] Global crypto adoption, Triple A, 2022.11.06, https://triple-a.io/crypto-ownership-data/

[8] Zdaniem 77% rosyjskich inwestorów bitcoin jest lepszy od złota, Bitcoin.pl, 2021.09.04, https://bitcoin.pl/zdaniem-77-rosyjskich-inwestorow-bitcoin-jest-lepszy-od-zlota

[9] Przykładowo w Irkucku na Syberii ponad 14 tys. gospodarstw domowych zajmowało się „kopaniem” Bitcoinów. Por. Na Syberii coraz więcej gospodarstw domowych kopie BTC, Bitcoin.pl, 2021.12.24, https://bitcoin.pl/rosja-kopanie-btc

[10] Rosjanie posiadają 12% globalnych zasobów kryptowalut, Bitcoin.pl, 2022.02.03, https://bitcoin.pl/rosjanie-kryptowaluty

[11] Global Financial Stability Report 2022, International Monetary Fund, Washington DC, April 2022, s. 28.

[12] Global Financial Stability Report 2022, International Monetary Fund, Washington DC, April 2022, s. 27-28.

[13] Napaść Rosji na Ukrainę – uznanie Rosji za państwo wspierające terroryzm, Parlament Europejski, 16 listopada 2022 r., https://www.europarl.europa.eu/thinktank/pl/document/EPRS_ATA(2022)738218

[14] USA wycofały się z pomysłu ws. Rosji. Por. „Decyzja jest ostateczna”, 2022.09.06, https://www.money.pl/gospodarka/usa-wycofaly-sie-z-pomyslu-ws-rosji-decyzja-jest-ostateczna-6809556191930976a.html

[15] Litwa uznaje wojnę na Ukrainie za ludobójstwo, a Rosję za państwo terrorystyczne, „Rzeczpospolita”, 2022.05.10, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36261881-litwa-uznaje-wojne-na-ukrainie-za-ludobojstwo-a-rosje-za-panstwo-terrorystyczne

[16] P. Borowska, Łotwa: Rosja to państwo sponsorujące terroryzm, Euractiv.pl, 2022.08.11, https://www.euractiv.pl/section/bezpieczenstwo-i-obrona/news/lotwa-rosja-parlament-saeima-terroryzm-panstwo-sponsorujace-wojna-ukraina/

[17] Rosja reżimem terrorystycznym – Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Jagiellonia.org, 2022.10.13, https://jagiellonia.org/rosja-rezimem-terrorystycznym-zgromadzenie-parlamentarne-rady-europy

[18] Estonia uznała Rosję za reżim terrorystyczny, Onet.pl, 2022.10.18, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/estonia-uznala-rosje-za-rezim-terrorystyczny/pvktn3c

[19] A. Kamińska, Dlaczego uznanie Rosji za państwo terrorystyczne jest tak ważne? To może być pierwszy krok do naprawy ładu światowego, „Polskie Radio”, 2022.10.21, https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3057236,dlaczego-uznanie-rosji-za-panstwo-terrorystyczne-jest-tak-wazne-to-moze-byc-pierwszy-krok-do-naprawy-ladu-swiatowego

[20] Parlament Europejski przyjął rezolucję uznającą Rosję za państwo sponsorujące terroryzm, „Polskie Radio”, 23 listopada 2022 r., https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3075244,parlament-europejski-przyjal-rezolucje-uznajaca-rosje-za-panstwo-sponsorujace-terroryzm

[21] Zobacz kto głosował przeciwko rezolucji w sprawie Rosji, „wGospodarce”, 23 listopada 2022 r., https://wgospodarce.pl/informacje/119948-zobacz-kto-glosowal-przeciwko-rezolucji-w-sprawie-rosji

[22] Sejm uznał Rosję za państwo wspierające terroryzm, Sejm RP, 14 grudnia 2022 r., https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=4774505381CECC10C1258918007022FA

[23] USA/ Biały Dom: Uznanie Rosji za sponsora terroryzmu związałoby nam ręce ws. zakończenia wojny, „Radio Opole”, 30 listopada 2022 r., https://radio.opole.pl/104,646349,usa-bialy-dom-uznanie-rosji-za-sponsora-terroryz

[24] Były szef giełdy Wex aresztowany w Polsce. W tle afera z finansowaniem wojny na Ukrainie, Bitcoin.pl, 2021.09.17, https://bitcoin.pl/byly-szef-gieldy-wex-aresztowany-w-polsce-w-tle-afera-z-finansowaniem-wojny-na-ukrainie

[25] Rosja aresztowała członków REvil, Bitcoin.pl, 2022.01.16, https://bitcoin.pl/revil

[26] M. Fox, Po upadku giełdy kryptowalut FTX zniknęły miliardy dolarów. Jak to się w ogóle stało?, “Business Insider”, 15 listopada 2022 r., https://businessinsider.com.pl/gospodarka/upadek-ftx-zniknely-miliardy-dolarow-jak-to-sie-w-ogole-stalo/lbm48m0

[27] Ann, Upadek FTX. Część klientów ma odzyskać aktywa, „Business Insider”, 30 grudnia 2022 r., https://businessinsider.com.pl/gielda/upadek-ftx-czesc-klientow-ma-odzyskac-aktywa/0glz36b

[28] Rejestr działalności w zakresie walut wirtualnych, Krajowa Administracja Skarbowa, 20.01.2023, https://www.slaskie.kas.gov.pl/c/document_library/get_file?uuid=73ffde9b-0123-4594-8a94-a4d458218386&groupId=3559133

[29] Minimalne Standardy Bezpieczeństwa giełd bitcoinowych – środowiskowe zasady dla rynku giełd kryptowalutowych w Polsce, Polskie Stowarzyszenie Bitcoin, 11 września 2014 r., https://bitcoin.org.pl/dokumenty/

[30] K. Zacharzewski, K. Piech, L. Wilczyński (red.), Kanon dobrych praktyk podmiotów rynku kryptowalutowego w Polsce – Rekomendacje dla rynku, Program „Od papierowej do cyfrowej Polski” – Strumień „Blockchain i kryptowaluty”, 10 kwietnia 2017 r., https://www.gov.pl/documents/31305/0/kanon_justowany.pdf/6f5a10f0-d46e-532f-02ae-2b7be79eb0f2

Idź do oryginalnego materiału