SBR i RTD – nowe, bardzo groźne zagrożenia na plantacjach buraka. Jak im zapobiegać?

SBR i RTD to stosunkowo nowe choroby na europejskich plantacjach buraka cukrowego. Przenoszone przez owady z rodziny szrońcowatych, niezwalczane mogą powodować ogromne straty. Jak się przed nimi ustrzec?

SBR – Syndrom Niskiej Zawartości Cukru oraz RTD – Choroba Gumowatego Korzenia to dwie choroby, które stanowią coraz większe zagrożenie i wyzwanie dla plantatorów buraka cukrowego.

SBR wywoływanyprzez bakterię Candidatus Arsenophonus phytopathogenicus , z towarzyszącą fitoplazmą Candidatus Phytoplasma solani. Natomiast choroba RTD jest spowodowana wyłącznie przez fitoplazmę Ca. Phytoplasma solani (16SrXII-A).

Straty do 100%

Syndrom Niskiej Zawartości Cukru odpowiedzialny jest za obniżenie wartości handlowej buraka, poprzez zredukowanie zawartości cukru w korzeniu. Redukcja ta może sięgnąć choćby 50%, natomiast RTD prowadzi do całkowitego obumarcia roślin, co może powodować straty na plantacji do choćby 100%.

– Obie choroby są przenoszone przez owady z rodziny szrońcowatych i dynamicznie rozprzestrzeniają się w Europie od 2023 r. – podkreśla Platforma Sygnalizacji Agrofagów.

SBR i RTD – czym się objawiają?

Objawy SBR i RTD bywają trudne do odróżnienia w warunkach polowych i mogą być mylone z objawami, które wywołuje w roślinach stres, czy niedobory składników pokarmowych, a także infekcje wirusowe.

Objawy SBR

• Żółknięcie liści na dużym obszarze pola, często asymetryczne.
• Brązowe przebarwienie wiązek przewodzących w korzeniach (widoczne po przekrojeniu).
• Deformacja młodych liści (często lancetowaty kształt).
• Znaczny spadek zawartości cukru w korzeniach.

Objawy RTD

• Żółknięcie, więdnięcie i martwica starszych liści.
• Korzeń spichrzowy staje się gumowaty (kauczukowy), co wpływa na jego przechowywanie i przetwarzanie.
• Silne zmniejszenie plonu korzeni.

Optymalne warunki dla infekcji to: wysoka wilgotność (>80%), temperatury 20-30°C oraz długi okres zwilżenia roślin.

SBR i RTD u bram

– W badaniach z lat 2023-2024 nie wykryto patogenu Ca. Arsenophonus phytopathogenicus w próbkach z Polski, stwierdzono jedynie sporadyczne przypadki fitoplazm. Bliskość państw z potwierdzonymi epidemiami (np. Słowacja, Czechy, Austria, Węgry) oraz sprzyjające wektorom zmiany klimatyczne zwiększają ryzyko dla polskich upraw – informuje Platforma Sygnalizacji Agrofagów.

Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy (IOR-PIB) w 2025 roku prowadzi badania opierając się na monitoringu występowania patogenów SBR i RTD.

Monitoring ten, opiera się na:

• analizach sprawców chorób SBR i RTD, poprzez np. badania laboratoryjne materiału roślinnego i owadziego,
• monitorowaniu wektorów,
• tworzeniu mapy zagrożenia.

Jak zapobiegać SBR i RTD?

Na ten moment nie dysponujemy w pełni odpornymi odmianami buraka cukrowego na te dwie choroby, a zwalczanie chemiczne ma ograniczone możliwości. Dlatego rolnicy w walkach z BR i RTD muszą skupić się na zapobieganiu oraz kontrolowaniu wektorów poprzez:

• monitoring i zwalczanie wektorów
• odpowiedni płodozmian z 3-4-letnią przerwą w uprawie buraka,
• uprawa odmian tolerancyjnych, np. Rokselana, Galago,
• zdrowy materiał siewny,
• odpowiednia agrotechnika.