Spirala zadłużenia – czym jest i jak z niej wyjść?

9 godzin temu

Zdjęcie: spirala zadłużenia

Spirala zadłużenia dotyka szczególnie tych, którzy traktują wszelkiej maści pożyczki i kredyty jako tymczasowe rozwiązania swoich problemów finansowych. Brakuje nam środków na upragniony cel? Kierujemy wniosek do banku. Potrzebujemy pieniędzy na spłatę innych zobowiązań? Wysyłamy wniosek do firmy pożyczkowej. Taka możliwość jest niezwykle wygodna, ale niesie za sobą ryzyko pętli długów. Zobaczmy, na czym polega ten mechanizm, jakie są jego konsekwencje i jak się przed nim skutecznie chronić.

Na czym polega spirala zadłużenia? Wyjaśniamy

Spirala zadłużenia to sytuacja, w której dana osoba sięga po kolejne pożyczki i kredyty, aby rozliczyć się z poprzednich zaległości. Takie działanie prowadzi do stopniowego powiększania się długu i utraty kontroli nad własnymi finansami. Z pętli długów trudno wydostać się bez podjęcia zdecydowanych działań.

Każde zobowiązanie obarczone jest dodatkowymi kosztami, takimi jak oprocentowanie i prowizja. W efekcie dłużnik przyjmuje na siebie coraz większe opłaty, co może prowadzić do problemów ze spłatą i powiązanych z tym skutków.

Przykład

Załóżmy, iż ze względu na problemy finansowe pan Jan zaciągnął kredyt gotówkowy lub pożyczkę na 10 000 zł. Nie mając możliwości spłacić zobowiązania w terminie, sięgnął po pożyczkę. Jej spłata wymagała jednak kolejnego zewnętrznego finansowania. Dług zdążył urosnąć do 20 000 zł, a pan Jan nie ma możliwości spłacić go ze swojego wynagrodzenia, co doprowadziło do postępowania windykacyjnego.

Skąd bierze się pętla długów? Częste przyczyny

wiele bieżących zobowiązań – ryzyko wpadnięcia w spiralę zadłużenia jest o wiele większe, jeżeli dana osoba jednocześnie spłaca kilka kredytów i pożyczek. Każde kolejne zobowiązanie jedynie pogłębia ten problem.
niska zdolność kredytowa – produkty finansowe przeznaczone dla osób z niską zdolnością kredytową obarczone są większymi kosztami niż ich standardowe odpowiedniki. W efekcie kwota do spłaty jest wyższa, a ryzyko spirali zadłużenia jest znacznie większe.
złe nawyki finansowe – skłonność do impulsywnych wydatków, brak planowania domowego budżetu, czy też brak posiadania odłożonych oszczędności bardzo często idą w parze z rolowaniem długu.
nieodpowiedzialne korzystanie z pożyczek – sięganie po chwilówki bez przeanalizowania swoich możliwości finansowych to przepis na potencjalne problemy. Równie nierozsądne jest podpisywanie umów pożyczkowych bez dokładniejszego zapoznania się z ich warunkami i kosztami.

Poza wyżej wymienionymi przyczynami, zwróćmy uwagę również na te czynniki, które nie wynikają bezpośrednio z winy samego dłużnika. Są to m.in. niespodziewane wydatki, spadek dochodów, czy też utrata pracy. Jak widać, spirala zadłużenia jest zjawiskiem dotykającym również te osoby, które na pierwszy rzut oka nie powinny mieć problemów z rozliczeniem się z kredytu lub pożyczki.

Skutki spirali zadłużenia – do czego prowadzą długi?

Kiedy kolejne długi piętrzą się, narastają także negatywne konsekwencje z nimi związane. Nie bez powodu całość określana jest mianem pętli lub spirali – jest to proces, który sam się napędza, dopóki dłużnik nie podejmie własnej inicjatywy i dodatkowych działań, aby go zatrzymać. Przyjrzyjmy się skutkom, jakie mogą wyniknąć z powstałych w ten sposób długów.

Nieustannie rosnące zadłużenie

Zgodnie z treścią art. 481. Kodeksu Cywilnego, wierzyciele mogą żądać odsetek za czas opóźnienia w spłacie, choćby jeżeli nie ponieśli żadnej straty z tytułu powstałego opóźnienia. Każdy kolejny dzień zadłużenia może generować dodatkowe koszty i przyczynić się do zwiększenia całkowitej kwoty należnej do zapłaty wierzycielom.

Brak zdolności kredytowej

Każda kolejna pożyczka lub kredyt zmniejszają zdolność kredytową danej osoby, dopóki nie zostaną w całości rozliczone. Widniejące w bazach dłużników wpisy na temat zadłużenia sprawiają, iż dłużnik postrzegany jest jako mało wiarygodny kredytobiorca. W skrajnych przypadkach choćby pożyczkodawcy mogą odmówić współpracy, o ile obawiają się o zbyt wysokie ryzyko kredytowe.

Windykacja i ryzyko utraty majątku

W początkowej fazie istnienia długu, kiedy zaległość w zobowiązaniu nie przekracza kilkunastu dni, wierzyciel może podjąć się tzw. windykacji miękkiej. Będą to wszelkie działania upominawcze, takie jak wysyłanie wezwań do zapłaty. Przy dłużej trwających zaległościach sprawa może zostać przeniesiona na drogę sądową, co wiąże się z udziałem komornika, który może dokonać zajęcia z majątku.

Skutki niespłaconych zobowiązań nie ograniczają się jedynie do sfery finansowej, rzutując także na inne istotne aspekty życia. Zwrócę tutaj uwagę przede wszystkim na stan zdrowia psychicznego i fizycznego, który może ulec pogorszeniu ze względu na stres spowodowany obawami o finanse. Rezultatem długotrwałej walki z długami może być również zaniedbanie życia rodzinnego i zawodowego.

Spirala zadłużenia a upadłość konsumencka

Jednym z najpoważniejszych skutków, które w najgorszym przypadku mogą spotkać osobę w spirali zadłużenia, jest doprowadzenie do upadłości konsumenckiej. Dzieje się tak w skrajnych przypadkach, w których dłużnik doprowadził się do stanu niewypłacalności. Upadłość wiąże się m.in. z utratą majątku i ograniczoną zdolnością prawną, dlatego tego rodzaju konsekwencję traktuje się jako ostateczność, występującą w skrajnych przypadkach.

Upadłość konsumencka – co to jest, kto może skorzystać?

Przeczytaj

Jak wyjść z pętli długów? Skuteczne sposoby

Istnieją metody na walkę ze spiralą zadłużenia, jednak każdy z dostępnych sposobów wymaga pewnej inicjatywy ze strony dłużnika oraz czasu. Można śmiało stwierdzić, iż jakakolwiek próba wyjścia z długów będzie lepsza, niż niepodejmowanie żadnych działań. Zamiast żyć od pożyczki do pożyczki, warto działać, aby odzyskać kontrolę nad swoimi finansami.

Zmiana planu spłaty zobowiązań poprzez negocjacje

Mimo iż spora część osób zadłużonych boi się kontaktu z wierzycielami, to tak naprawdę jest to jeden ze skuteczniejszych sposobów na to, aby pożegnać się z długami. W tym miejscu nasuwa się pytanie: jak to możliwe?

Trzeba tutaj zwrócić uwagę na rolę samego wierzyciela. Jest on podmiotem, wobec którego istnieje roszczenie i to on może uzgodnić z dłużnikiem nowe warunki spłaty. Co więcej, wierzyciel może również zawiesić, a choćby umorzyć spłatę części lub całości długu. Dzieje się tak w wyjątkowych sytuacjach, np. gdy dłużnik trwale utracił zdolność do pracy.

Uporządkowanie finansów osobistych

Gruntowne przebudowanie podejścia do finansów jest kluczowe, aby wyjść z pętli długów i w przyszłości nie doprowadzić do podobnej sytuacji. Organizacja finansów to przede wszystkim przeanalizowanie własnej sytuacji finansowej, stworzenie budżetu domowego oraz uporządkowanie priorytetów.

Zaleca się wykluczenie ze swojego życia dodatkowych chwilówek i pożyczek, aż do momentu całkowitej spłaty bieżących zaległości. Spłata bez zewnętrznego finansowania może wymagać od dłużnika dużych poświęceń (ograniczenie innych wydatków do absolutnego minimum), jednak jest to konieczne, aby raz na zawsze pożegnać się z długiem.

Konsolidacja zobowiązań, czyli jedna rata zamiast kilku

Powyżej wspomniałem, iż dłużnicy powinni wystrzegać się korzystania z kolejnych produktów finansowych. Jest to prawda, ale istnieje pewien wyjątek. Mowa tutaj o kredycie konsolidacyjnym, czyli rozwiązaniu, za pomocą którego możliwe jest połączenie wielu należności w jedną ratę. Na skutek takiego działania okres kredytowania wydłuża się, z kolei wysokość miesięcznej raty jest mniejsza.

Warto rozważyć tą opcję, jeżeli dochód nie pozwala na komfortową spłatę kilku osobnych rat. Rozwiązanie to znacząco upraszcza zarządzanie długiem, ponieważ nie musimy martwić się o terminowe rozliczenie kilku zobowiązań. W ten sposób maleje ryzyko sytuacji, w której dłużnik zapomniałby o jednej z wielu rat i naraziłby się na naliczenie karnych odsetek.

Gdzie szukać pomocy przy pętli zadłużenia?

Przy zaciskającej się pętli długów dobrze jest poszukać pomocy również u innych osób i instytucji. Dłużnicy nie są zdani jedynie na siebie – istnieje szereg podmiotów, które specjalizują się w tego typu problemach.

Kto może udzielić pomocy przy spirali długów?

miejskie i gminne ośrodki pomocy społecznej
doradcy finansowi i kancelarie oddłużeniowe
prawnicy wyspecjalizowani w prawie upadłościowym
organizacje, takie jak Stowarzyszenie Krzewienia Edukacji Finansowej (SKEF) i Stowarzyszenie Program Wsparcia Zadłużonych

Większość wymienionych wyżej podmiotów nie udziela bezpośredniego wsparcia finansowego. Pomoc obejmuje natomiast aspekty takie jak negocjacje z wierzycielami, analiza zagadnień prawnych, a czasem również i wsparcie psychologiczne.

Co zrobić, aby nie wpaść ponownie w spiralę zadłużenia? Podsumowanie

Nawet po spłaceniu wszystkich należności istnieje szansa na to, iż spirala zadłużenia do nas wróci. Wszystko zależy bowiem od tego, w jaki sposób zarządzamy swoimi pieniędzmi i jakie wybory podejmujemy każdego dnia. Poprawa swojej kondycji finansowej może wiązać się z dużą ilością pracy nad swoimi finansami i tym, w jaki sposób je postrzegamy.

Dobrym rozwiązaniem na start jest stworzenie poduszki finansowej, czyli odłożenia środków “na czarną godzinę”. Dysponując takimi pieniędzmi, nie będziemy zmuszeni do sięgania po pożyczki i kredyty w sytuacjach krytycznych. Da nam to również poczucie bezpieczeństwa finansowego, które pomaga w podejmowaniu rozsądnych decyzji.

Źródła: