Ukraina mówi “nie” OpenAI. Buduje suwerenne AI na infrastrukturze Google

Ukraina podjęła strategiczną decyzję o budowie własnego Dużego Modelu Językowego (LLM). Projekt, realizowany przez Ministerstwo Transformacji Cyfrowej we współpracy z operatorem Kyivstar, ma na celu stworzenie systemu opartego na otwartej architekturze Gemma od Google. Inicjatywa ta stanowi wyraźny sygnał, iż Kijów dąży do uniezależnienia swoich krytycznych systemów – zarówno cywilnych, jak i wojskowych – od komercyjnych rozwiązań takich jak ChatGPT czy technologie chińskie.

Decyzja o wyborze Google zapadła po analizie konkurencyjnych rozwiązań, w tym modelu Llama od Mety oraz europejskiego Mistral AI. Wiceminister cyfryzacji Oleksandr Bornyakow podkreśla, iż kluczowym czynnikiem była konieczność uniknięcia zależności od zastrzeżonych systemów zewnętrznych dostawców. Ukraińskie wojsko planuje bowiem głęboką integrację AI z systemami zarządzania polem walki, co wyklucza ryzyko polegania na zagranicznych “czarnych skrzynkach”.

Architektura projektu zakłada hybrydowe podejście do infrastruktury. Wstępny trening modelu odbędzie się na zabezpieczonych klastrach obliczeniowych Google poza granicami Ukrainy, co ma przyspieszyć proces uczenia. Docelowo jednak gotowy system zostanie przeniesiony na lokalną infrastrukturę Kyivstar, zapewniając Kijowowi pełną suwerenność danych. Jest to szczególnie istotne w kontekście planowanego wykorzystania modelu do obsługi rejestrów sądowych, archiwów państwowych oraz usług dla 23 milionów obywateli.

Misha Nestor, dyrektor ds. produktów w Kyivstar, wskazuje na pragmatyczne przyczyny budowy własnego narzędzia. Obecne globalne modele LLM mają trudności ze specyficznym kontekstem językowym regionu, często generując błędy w tłumaczeniach dokumentów prawnych lub nie radząc sobie z lokalnymi dialektami, będącymi mieszanką ukraińskiego, rosyjskiego i bułgarskiego. Nowy model, zasilany danymi z ponad 90 instytucji rządowych, ma precyzyjnie obsługiwać te niuanse, w tym języki mniejszości, takie jak krymskotatarski.

Przedsięwzięcie to nie jest wolne od ryzyka. Twórcy spodziewają się zmasowanych cyberataków ze strony Rosji natychmiast po uruchomieniu systemu. Mimo to, ukraiński projekt może stać się precedensem dla innych mniejszych państw, pokazującym, jak wykorzystać technologie open source do budowania strategicznej niezależności w erze sztucznej inteligencji.