Bułgaria chciała wprowadzić euro już w 2024 roku. Ale ponieważ inflacja była wtedy zbyt wysoka, Bruksela odmawiała Sofii. Teraz Komisja Europejska dała zielone światło: Bułgaria spełnia kryteria niezbędne do przystąpienia do strefy euro 1 stycznia 2026 roku, zgodnie z planami rządzącej w niej w tej chwili prozachodniej koalicji.
Dlaczego Bułgaria chce euro?
„Przystąpienie do strefy euro jest dla Bułgarii szansą na wzbogacenie się”, głosi w kampanii informacyjnej Ministerstwo Finansów i Narodowy Bank Bułgarii (NBB) w Sofii. Euro pomoże turystyce i ułatwi bułgarskim producentom handel z Europą i światem.
Bułgaria jest członkiem UE od 2007 roku. Jednak jej krajowa waluta, lew, jest powiązana z euro już od 1999 roku - po kursie 1,95583 za jedno euro. Po kryzysie finansowym i walutowym lew był już powiązany z marką niemiecką w stosunku 1:1 od 1997 roku.
Dlaczego nie udało się wcześniej?
Bułgaria musiała odroczyć planowane wprowadzenie euro w 2024 roku, częściowo ze względu na stosunkowo wysoką stopę inflacji wynoszącą 9,5 procent. Oznaczało to, iż kryterium stabilności cen nie zostało spełnione. Komisja Europejska oczekuje, iż w 2025 roku stopa inflacji w Bułgarii wyniesie 3,6 procent, a w 2026 roku - 1,8 procent.
Bułgaria, licząca około 6,4 mln mieszkańców, jest jednym z uboższych państw UE i znalazła się na samym dole Unii Europejskiej pod względem produktu krajowego brutto na mieszkańca w 2024 roku. W swojej najnowszej prognozie gospodarczej Komisja Europejska przewidziała wzrost gospodarczy Bułgarii na poziomie 2,0 procent w 2025 roku i 2,1 procent w 2026 roku.
Bogactwo w tym kraju bałkańskim jest rozłożone bardzo nierównomiernie, a przepaść między bogatymi a biednymi jest duża. Płaca minimalna wynosi w nim 1 077 lewów (626,83 euro) miesięcznie. Zdaniem bułgarskiej minister finansów Temenużki Petkowej, 30 procent gospodarki stanowi szara strefa.
Kto decyduje i jakie są dalsze kroki??
Postępy państw kandydujących do euro w zakresie inflacji, długu publicznego i stabilnych kursów wymiany są regularnie oceniane przez Europejski Bank Centralny i Komisję Europejską - co najmniej raz na dwa lata lub na wniosek tego kraju UE, który jeszcze nie przyjął euro.
Rada Unii Europejskiej ostatecznie decyduje, czy dany kraj jest gotowy na przyjęcie euro. Przedstawiciele wszystkich państw członkowskich UE podejmują tę decyzję na podstawie wniosku Komisji Europejskiej i po konsultacji z Parlamentem Europejskim.
Gdy Komisja Europejska przedstawiła już swoją propozycję, państwa członkowskie strefy euro muszą ją zatwierdzić, a Parlament Europejski musi wyrazić swoją opinię w tej sprawie. Następnie szefowie państw i rządów UE będą dyskutować o przystąpieniu jakiegoś kraju do strefy euro, zanim państwa członkowskie dadzą temu zielone światło w Radzie Unii Europejskiej.
Czy Bułgarii są krytycy euro?
Prorosyjska partia nacjonalistyczna Odrodzenie jest przeciwna wprowadzeniu bułgariaeuro. Bułgarscy nacjonaliści, którzy byli częścią grupy Europa Suwerennych Narodów w Parlamencie Europejskim wraz z niemiecką AfD, prowadzą kampanię na rzecz zachowania waluty krajowej, lewa.
Ta trzecia najsilniejsza partia w bułgarskim parlamencie ostrzega przed „szokiem cenowym” jeszcze przed wprowadzeniem euro. Prezydent Bułgarii Rumen Radew kwestionuje wyznaczoną przez rząd datę wprowadzenia euro na 2026 rok. Polityk ten, który jest uważany za prorosyjskiego, krytykuje fakt, iż ludność nie pozostało wystarczająco przygotowana na zmianę waluty. Wzywa również do podjęcia środków zapobiegających nadmiernemu wzrostowi cen towarów i usług.
Radew bezskutecznie nawoływał do przeprowadzenia referendum w sprawie daty wprowadzenia wspólnej europejskiej waluty w Bułgarii. Jego wniosek nie został jednak dopuszczony do głosowania w parlamencie.
Zaledwie kilka dni temu prozachodnia większość parlamentarna odrzuciła referendum w sprawie euro, o które wnioskowała partia Odrodzenie po raz drugi od 2023 roku. Z badań opinii publicznej wynika, iż ludność Bułgarii jest podzielona w kwestii tego, czy euro przyniesie jej więcej korzyści, czy strat.
Skutki przystąpienia do strefy euro
Kolejny kraj w strefie walutowej ułatwia handel i podróżowanie. Każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą lub chce inwestować, nie musiałby już martwić się o kursy wymiany walut. Ponadto łatwiej byłoby porównać ceny między obecnymi krajami strefy euro a Bułgarią, gdyby płacono w niej w euro.
Turyści również odnieśliby korzyści, ponieważ po przystąpieniu Bułgarii do strefy euro nie musieliby już zaopatrywać się w lokalną walutę, co zwykle wiąże się z kosztami. Przystępując do strefy euro, Bułgaria przyłączy się do innych państw w monitorowaniu stabilności wspólnej waluty: jako członek Rady Prezesów Europejskiego Banku Centralnego, w której podejmowane są decyzje dotyczące polityki pieniężnej, na przykład w sprawie poziomu kluczowych stóp procentowych w tym obszarze walutowym.