Windykacja – co to i jak działa?

Zdjęcie: windykacja komornicza

Czy otrzymałeś telefon od firmy windykacyjnej albo pismo z wezwaniem do zapłaty? Nie panikuj – windykacja to nie koniec świata. Windykacja to proces odzyskiwania należnych pieniędzy dzięki środków określonych w przepisach prawa i dotyczy milionów Polaków w trudnej sytuacji finansowej. Czasami wystarczy niespłacony rachunek za telefon czy przeterminowana rata kredytu. Warto wiedzieć, czym dokładnie jest windykacja, jakie masz prawa jako dłużnik i jak poradzić sobie z tą sytuacją.

Windykacja – definicja i podstawy prawne

Windykacja to dochodzenie własności dzięki środków określonych w obowiązujących przepisach prawnych. Słowo to pochodzi od łacińskiego „vindicatio” i było używane już w starożytnym Rzymie. Dzisiaj oznacza po prostu odzyskiwanie pieniędzy lub rzeczy wierzyciela.

Podstawą prawną jest zasada swobody działalności gospodarczej zagwarantowana w Konstytucji oraz Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 353 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien to świadczenie spełnić.

Windykacja może dotyczyć różnych rodzajów należności – najczęściej są to pieniądze z nieopłaconych faktur, niespłacone pożyczki, zaległe rachunki czy też inne zobowiązania finansowe. W życiu gospodarczym najczęściej windykuje się należności z faktur za sprzedane towary lub usługi.

Firma windykacyjna – kto to i jak działa?

Firma windykacyjna to podmiot gospodarczy taki sam jak każda inna firma, która prowadzi działalność polegającą na windykacji wierzytelności pieniężnych. Może działać na podstawie pełnomocnictwa od wierzyciela lub jako nabywca wierzytelności po zawarciu umowy cesji.

Wbrew rozpowszechnianym stereotypom, działanie firm windykacyjnych jest całkowicie legalne. Firmy te podlegają rygorystycznej kontroli ze strony organów administracji państwowej, a w razie wykrycia nieprawidłowości grożą im surowe kary – włącznie z zakazem prowadzenia działalności.

Czy każdy może zostać windykatorem? w tej chwili zawód windykatora nie jest uregulowany prawnie, co oznacza, iż nie istnieją specjalne wymagania kwalifikacyjne. realizowane są jednak prace nad ustawą o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora, która ma to zmienić. Planowane przepisy przewidują, iż windykacja będzie działalnością regulowaną wymagającą uzyskania zezwolenia i wpisu do Centralnego Rejestru Przedsiębiorstw Windykacyjnych.

Z usług firmy windykacyjnej może skorzystać każdy, komu ktoś jest coś winien – zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Wystarczy, iż można żądać od kogoś pieniędzy i posiadać odpowiednią dokumentację potwierdzającą istnienie zobowiązania.

Windykator – kto to i jakie ma uprawnienia?

Windykator to osoba reprezentująca wierzyciela, która w jego imieniu zajmuje się prowadzeniem windykacji. Jego głównym zadaniem jest nakłonienie dłużnika do spłaty długu lub wynegocjowanie korzystnych warunków spłaty. Nie jest to jednak osoba z nieograniczonymi uprawnieniami – przeciwnie, ma bardzo konkretne ograniczenia.

Windykator może podejmować następujące działania:

• Kierować do dłużnika wezwania do zapłaty
• Kontaktować się telefonicznie, mailowo oraz listownie z dłużnikiem
• Negocjować warunki spłaty zadłużenia
• Proponować rozłożenie długu na raty
• Wpisać dłużnika do rejestru dłużników (np. BIG InfoMonitor, Krajowy Rejestr Długów)
• Odwiedzić dłużnika w miejscu zamieszkania (ale nie może wejść bez zgody)
• Reprezentować wierzyciela w negocjacjach

Czego windykator NIE może robić:

• Zajmować majątku dłużnika (rachunków bankowych, samochodu, mieszkania)
• Wchodzić do domu bez zgody dłużnika
• Nękać ciągłymi telefonami
• Informować osób trzecich o zadłużeniu (rodziny, pracodawcy, sąsiadów)
• Zastraszać lub obrażać dłużnika
• Żądać wyjawienia majątku
• Naruszać miru domowego
• Kontaktować się z dłużnikiem w nocy lub we wczesnych godzinach rannych

Pamiętaj – tylko komornik sądowy może zająć Twój majątek na podstawie prawomocnego wyroku sądowego. Windykator to nie komornik, nie ma takich uprawnień i nie może się za komornika podszywać.

Jeśli windykator przekracza swoje uprawnienia, nie wahaj się działać. Szczegółowe informacje o tym, jak się bronić, znajdziesz w naszym artykule: nękanie przez windykatora.

Postępowanie windykacyjne – etapy krok po kroku

Postępowanie windykacyjne składa się z trzech głównych etapów, które następują kolejno po sobie. Każdy z nich ma swoje specyficzne cele i metody działania.

Etap 1: Windykacja polubowna (miękka windykacja)

To pierwszy i najważniejszy etap windykacji. Windykacja polubowna polega na próbie polubownego rozwiązania sporu bez angażowania sądu. Jest to wyciągnięcie ręki w stronę dłużnika i szansa na rozwiązanie problemu bez dodatkowych komplikacji.

W tym etapie windykator:

• Wysyła wezwania do zapłaty z informacją o wysokości długu
• Prowadzi rozmowy telefoniczne z dłużnikiem
• Wysyła przypomnienia SMS-em lub e-mailem
• Próbuje ustalić przyczyny opóźnienia w płatności
• Proponuje rozłożenie długu na raty
• Negocjuje nowe terminy spłaty

Dlaczego windykacja polubowna jest tak ważna? Po pierwsze, pozwala zachować dobre relacje między wierzycielem i dłużnikiem. Po drugie, jest znacznie szybsza i tańsza niż postępowanie sądowe. Po trzecie, sąd zawsze pyta o podjęte próby kontaktu polubownego – ich brak może osłabić pozycję wierzyciela.

Statystyki pokazują, iż windykacja polubowna jest najskuteczniejsza w przypadku „młodego długu” – należności nieuregulowanych do trzech miesięcy od terminu płatności.

Kiedy tradycyjne metody zawodzą, niektóre firmy windykacyjne stosują windykację terenową. To bezpośredni kontakt windykatora z dłużnikiem w miejscu jego zamieszkania lub pracy. Warto jednak pamiętać, iż windykator nie ma prawa wejść do domu dłużnika, ani naruszać jego prywatności bez jego zgody.

Etap 2: Windykacja sądowa (twarda windykacja)

Gdy polubowne próby odzyskania należności nie przynoszą skutku, pozostaje skierować sprawę na drogę postępowania sądowego. Windykacja sądowa to proces, w którym wierzyciel uzyskuje tytuł wykonawczy pozwalający na egzekucję komorniczą.

Proces wygląda następująco:

• Złożenie pozwu o zapłatę lub wniosku o wydanie nakazu zapłaty w sądzie
• Otrzymanie nakazu zapłaty (zazwyczaj w ciągu 2-4 tygodni)
• Oczekiwanie na uprawomocnienie się nakazu (jeśli dłużnik nie złoży sprzeciwu)
• Uzyskanie klauzuli wykonalności na tytule wykonawczym

Czy dłużnik może się bronić? Tak, dłużnik ma prawo złożyć sprzeciw od nakazu zapłaty w ciągu 14 dni od jego otrzymania. Wtedy sprawa trafia na rozprawę sądową, gdzie obie strony mogą przedstawić swoje argumenty.

Etap 3: Egzekucja komornicza

To ostatni etap postępowania windykacyjnego, gdy wszystkie wcześniejsze próby zawiodły. Egzekucja komornicza prowadzona jest przez komornika sądowego na podstawie tytułu wykonawczego z klauzulą wykonalności.

Komornik może:

• Zająć rachunki bankowe dłużnika
• Zająć wynagrodzenie za pracę
• Zająć ruchomości (samochód, sprzęt AGD/RTV)
• Przeprowadzić licytację majątku
• Zająć nieruchomości w skrajnych przypadkach

Jak długo trwa egzekucja komornicza? Egzekucja toczy się do momentu spłaty zadłużenia lub umorzenia przez komornika z powodu bezskuteczności. Może to trwać choćby kilka lat, w zależności od sytuacji majątkowej dłużnika.

Przeczytaj także: Jak bronić się przed komornikiem? | Co robi komornik, gdy nie ma z czego ściągnąć długu?

Jak uwolnić się od firmy windykacyjnej?

Jeśli znalazłeś się w sytuacji, gdy kontaktuje się z Tobą firma windykacyjna, nie panikuj. Istnieje wiele legalnych sposobów na rozwiązanie problemu i uwolnienie się od windykacji.

Pierwszym krokiem jest zawsze weryfikacja długu – sprawdź, czy rzeczywiście jesteś coś winien i czy kwota jest prawidłowa. Następnie oceń swoje możliwości finansowe i spróbuj negocjować realne warunki spłaty.

Czasami można też podnieść zarzut przedawnienia długu lub zakwestionować wysokość naliczonych odsetek i kosztów windykacji. Wszystkie te kwestie szczegółowo omawiamy w artykule: jak uwolnić się od firmy windykacyjnej.

Najczęściej zadawane pytania

Źródła:

1. Art. 353 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061, 1237 z późn. zm.)
2. Art. 354 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061, 1237 z późn. zm.)
3. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1153)
4. Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1225)
5. Projekt ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora – Rządowe Centrum Legislacji