6 godzin temu
Czy USA dołączy do konfliktu?
Prezydent USA Donald Trump zapowiedział, iż podejmie decyzję w ciągu najbliższych dwóch tygodni, czy Stany Zjednoczone dołączą do izraelskich ataków na cele w Iranie. Choć Trump przez lata znany był z ostrej retoryki wobec władz w Teheranie, jego obecna postawa jest bardziej powściągliwa. Wypowiedzi przedstawicieli administracji sugerują, iż prezydent rozważa różne scenariusze, w tym możliwość powrotu do rozmów dyplomatycznych. Rzeczniczka Białego Domu Karoline Leavitt podkreśliła, iż decyzja nie została jeszcze podjęta i iż amerykańskie działania będą uzależnione od rozwoju sytuacji i ewentualnych sygnałów ze strony Iranu.
Tymczasem Izrael zdecydowanie zaostrzył swoje działania wojskowe. Siły zbrojne tego kraju przeprowadziły serię ataków na terytorium Iranu, koncentrując się na celach związanych z programem nuklearnym oraz infrastrukturą rakietową. Według izraelskich źródeł, zbombardowano m.in. ośrodki badań nad bronią jądrową, zakłady produkcji rakiet oraz nieczynny, ale symbolicznie istotny reaktor w Araku. Premier Izraela Benjamin Netanjahu ogłosił, iż strategicznym celem operacji jest trwałe wyeliminowanie zdolności Iranu do produkcji broni masowego rażenia, zarówno nuklearnej, jak i konwencjonalnej. W jednym ze swoich wystąpień stwierdził, iż „nikt nie jest bezpieczny”, co zostało zinterpretowane jako bezpośrednie ostrzeżenie skierowane do najwyższego przywódcy duchowego Iranu, ajatollaha Alego Chameneiego.
Reakcja Iranu była szybka, choć ograniczona w skali. Teheran zdecydował się na atak rakietowy, który trafił w izraelski cel cywilny – szpital, raniąc kilka osób. Choć atak ten nie spowodował ofiar śmiertelnych, jego symbolika i charakter stanowią istotny sygnał eskalacji. Władze Iranu zapewniają jednocześnie, iż pozostają „zaangażowane w dyplomację” i nie dążą do zdobycia broni jądrowej. Teheran podkreśla, iż jego działania są wyłącznie odpowiedzią na agresję ze strony Izraela i mają charakter defensywny.
Społeczność międzynarodowa zareagowała z rosnącym niepokojem. Unia Europejska wezwała obie strony do natychmiastowej deeskalacji i wznowienia rozmów dyplomatycznych. Szczególnie aktywni na tym polu są przedstawiciele Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec, którzy planują spotkanie z irańskim ministrem spraw zagranicznych Abbasem Araghchim w Genewie. Celem rozmów ma być przywrócenie kanałów komunikacji i stworzenie warunków do wznowienia negocjacji na temat irańskiego programu nuklearnego. Brytyjski premier Keir Starmer wystosował apel do prezydenta Trumpa, wzywając go do utrzymania otwartej drogi do dyplomacji i unikania działań, które mogłyby doprowadzić do niekontrolowanej eskalacji konfliktu.
W podobnym tonie wypowiadają się Zjednoczone Emiraty Arabskie oraz Włochy, które również nawołują do zakończenia działań wojennych. Oba państwa podkreślają, iż wojna w regionie mogłaby mieć katastrofalne skutki nie tylko dla Bliskiego Wschodu, ale także dla stabilności globalnej. W szczególności obawiają się zakłóceń w dostawach ropy naftowej, które mogłyby doprowadzić do szoku cenowego na światowych rynkach energetycznych.
Wpływ obecnych wydarzeń na rynki finansowe jest zauważalny, choć nie można jeszcze mówić o panice. Po ostrożnych wypowiedziach Karoline Leavitt kontrakty terminowe na amerykańskie akcje przestały spadać, co można odczytać jako sygnał, iż inwestorzy wciąż liczą na pokojowe rozwiązanie konfliktu. Jednocześnie cena ropy Brent obniżyła się o 2.7%, choć przez cały czas utrzymuje się około 11% powyżej poziomu z 12 czerwca. To wskazuje, iż rynek naftowy wciąż wycenia znaczące ryzyko geopolityczne, ale nie zakłada jeszcze całkowitego załamania dostaw surowca.
Sytuacja jest dynamiczna i może gwałtownie się zmienić
W przypadku dalszej eskalacji ze strony Izraela lub odwetu Iranu na cele amerykańskie bądź izraelskie, rynki mogą zareagować gwałtownie. Inwestorzy coraz uważniej śledzą informacje płynące z regionu oraz stanowisko administracji amerykańskiej. Z kolei dyplomaci europejscy intensyfikują swoje działania, próbując zapobiec pełnoskalowemu konfliktowi.
Ważnym elementem układanki jest także postawa państw sąsiednich, które choć bezpośrednio nie uczestniczą w konflikcie, mogą odegrać rolę w jego dalszym przebiegu. Arabia Saudyjska, Egipt oraz Turcja na razie zachowują wstrzemięźliwość, ale bacznie obserwują sytuację, gotowe zareagować w razie zagrożenia swoich interesów. Ewentualne rozszerzenie działań wojennych mogłoby wpłynąć również na bezpieczeństwo w cieśninie Ormuz – kluczowym szlaku morskim dla transportu ropy.
Obecna sytuacja na Bliskim Wschodzie charakteryzuje się wysokim poziomem napięcia i dużą niepewnością co do dalszego rozwoju wydarzeń. Z jednej strony mamy do czynienia z intensyfikacją działań militarnych ze strony Izraela, z drugiej – z ostrożnym, ale nie wykluczającym dyplomacji stanowiskiem Stanów Zjednoczonych. Reakcje Iranu są umiarkowane, ale nie wykluczają dalszych działań odwetowych. Społeczność międzynarodowa – zwłaszcza kraje europejskie – podejmuje wysiłki na rzecz zapobieżenia eskalacji, jednak ich skuteczność pozostaje niepewna. najważniejsze będą nadchodzące dni, a w szczególności decyzja Donalda Trumpa oraz przebieg rozmów dyplomatycznych w Genewie. W tym kontekście Bliski Wschód ponownie staje się areną, na której krzyżują się interesy globalnych potęg, a równowaga między wojną a pokojem wisi na włosku.
Autor: Krzysztof Kamiński, OANDA TMS Brokers
