Wydawanie gruntów po dzierżawie. Kto ma rację, KOWR czy samorząd rolniczy?

Gospodarowanie gruntami Skarbu Państwa znów stało się przedmiotem ożywionej dyskusji. Tym razem w kontekście zarządzenia dotyczącego wydania gruntów po wygaśnięciu dzierżawy.

KRIR wnioskuje o analizę zarządzenia

Krajowa Rada Izb Rolniczych (KRIR) wystąpiła do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) z wnioskiem o ponowną analizę oraz konsultację zarządzenia nr 74/2024/Z Dyrektora Generalnego KOWR z 2 grudnia 2024 r. Sprawa ta była wynikiem sygnałów napływających z wojewódzkich izb rolniczych, które postulowały jego uchylenie.

W odpowiedzi na pismo KRIR, KOWR wyjaśnił, iż zarządzenie to porządkuje kwestie dotyczące użytkowania nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa przez byłych dzierżawców po wygaśnięciu umów. KOWR zaznaczył, iż regulacje te są zgodne z prawem oraz były konsultowane z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Przesunięcie terminu wydania nieruchomości. Każdy przypadek jest analizowany indywidualnie

Jednym z głównych punktów zarządzenia jest możliwość przesunięcia terminu wydania nieruchomości po wygaśnięciu umowy dzierżawy w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Możliwość ta może dotyczyć okresu do 24 miesięcy i nie powoduje automatycznego wydłużenia samej umowy. KOWR argumentuje, iż takie działania pozwalają uniknąć odłogowania gruntów oraz zabezpieczają ich produkcyjne przeznaczenie do czasu rozstrzygnięcia przetargów na nowych dzierżawców.

W odpowiedzi KOWR podkreśla, iż przesunięcie terminu wydania nieruchomości nie jest stosowane jako zasada, a każdy przypadek jest analizowany indywidualnie. Dotyczy to głównie wyspecjalizowanych przedsiębiorstw rolnych, prowadzących intensywną produkcję zwierzęcą, dla których nagłe przekazanie nieruchomości mogłoby spowodować znaczne utrudnienia w prowadzeniu działalności.

KOWR zaznacza, iż regulacje dotyczące odroczenia wydania nieruchomości funkcjonują w jego wewnętrznych wytycznych od lat. Ponadto, przepisy ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz Kodeksu cywilnego nie narzucają ściśle określonego terminu wydania gruntów, co pozwala na jego indywidualne ustalanie w uzasadnionych przypadkach. Ostatecznie KOWR uznał, iż brak jest podstaw do uchylenia zarządzenia nr 74/2024/Z.

KOWR chce rozmawiać z przedstawicielami rolników

Instytucja podkreśla także, iż w swojej działalności bierze pod uwagę stanowiska środowisk rolniczych i docenia zaangażowanie izb rolniczych w procesie gospodarowania gruntami Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Wskazuje też na możliwość dalszego dialogu w ramach posiedzeń rad społecznych, zarówno na poziomie oddziałów terenowych, jak i w centrali KOWR.

Kto ma rację?

Argumenty za:

• Zarządzenie KOWR nie przedłuża samej dzierżawy, ale umożliwia przesunięcie terminu wydania gruntów po wygaśnięciu umowy, co zapobiega ich odłogowaniu.
• Przesunięcie terminu wydania gruntów zapobiega stratom w produkcji – jeżeli termin wygaśnięcia dzierżawy pokrywa się z okresem zbiorów, a do rozstrzygnięcia przetargu minie kilka miesięcy, ziemia mogłaby zostać czasowo niewykorzystana.
• KOWR argumentuje, iż to rozwiązanie jest elastyczne i dostosowane do sytuacji gospodarstw, co pozwala na płynne przejęcie gruntów przez nowych dzierżawców.

Argumenty przeciw:

• Faktyczne wydłużenie użytkowania ziemi przez byłych dzierżawców może być postrzegane jako brak równych szans dla rolników indywidualnych, którzy czekają na dostęp do gruntów z Zasobu.
• Obawy o preferencyjne traktowanie dużych gospodarstw – większość umów objętych przesunięciem dotyczy wyspecjalizowanych przedsiębiorstw rolnych, co budzi sprzeciw mniejszych rolników.
• Ryzyko uznaniowości decyzji – brak sztywno określonych zasad może rodzić wątpliwości co do kryteriów stosowania przesunięcia terminu wydania nieruchomości.

Dyskusja wokół zarządzenia nr 74/2024/Z pokazuje złożoność problemu i różne interesy stron zaangażowanych w gospodarowanie gruntami Skarbu Państwa.