Wzrost kosztów i rosnące ryzyko w uprawie ziemniaka – czy małe gospodarstwa przetrwają?

Pomimo wielu problemów związanych z produkcją bulw, rolnicy na bieżąco starają się dostosować do wyzwań, które stawia przed nimi uprawa ziemniaka. Większe i lepiej wyposażone przedsiębiorstwa często łatwiej mogą poradzić sobie z finansowymi przeszkodami. Rosnące ryzyko wynikające z warunków pogodowych czy presji chorób oraz większe koszty uprawy i przechowywania mogą natomiast zniechęcić mniejszych producentów, co potwierdzają dane z zachodu Europy.

Podsumowanie bieżącego sezonu słowami “pełen wyzwań”, może okazać się niewystarczające. Na początku opady deszczu opóźniające sadzenie, następnie wynikająca z utrzymujących się warunków pogodowych bardzo wysoka presja ze strony choroby, jaką jest zaraza ziemniaka, susza, a czasem choćby lokalne podtopienia. Utrzymanie odpowiedniej zdrowotności ziemniaka na polu stanowiło spory problem. w tej chwili największym wyzwaniem będzie proces przechowywania. Utrzymanie adekwatnych parametrów i jakości to jednak tylko część zmartwień producentów. Kolejnym z nich są rosnące koszty.

Gigantyczny wzrost kosztów produkcji

– Średnie koszty produkcji wzrosły w bieżącym roku, przekraczając poziomy z 2023 roku o 1000 EUR/ha – podaje Mintec by Expana. Według NEPG (North-Western European Potato Growers) niektórzy producenci ponieśli jeszcze wyższe wydatki. Wpływ na taki poziom nakładów miały wyższe koszty związane z obróbką sadzeniaków, koszty dotyczące stosowania środków ochrony roślin ograniczających zarazę ziemniaka, rosnące koszty magazynowania wynikające z wyższych cen energii, paliw, ale także wyższych kosztów budowy i maszyn. Taka sytuacja może być dotkliwa szczególnie dla małych gospodarstw, co potwierdzają dane zebrane przez Mintec by Expana.

Małe, a większe przedsiębiorstwa

Rosnące ryzyko i poniesione nakłady mogą zniechęcić mniejszych producentów do prowadzenia produkcji w kolejnych sezonach. Potencjalnie może to prowadzić do spadku ogólnej uprawy. – Rosną obawy dotyczące zrównoważonego rozwoju uprawy ziemniaków w UE – podaje Mintec by Expana. Źródła, na które powołują się eksperci, wskazują na tendencję do konsolidacji. Uprawa ziemniaków jest coraz bardziej skoncentrowana w mniejszej liczbie, większych i lepiej wyposażonych przedsiębiorstw. Mogą oni z większą łatwością sprostać wyzwaniom związanym z produkcją ziemniaków. Wynika to także z zaopatrzenia w nowoczesne technologie i możliwość wprowadzenia metod rolnictwa precyzyjnego pozwalającego na większą kontrolę zużycia wody, nawozów i środków ochrony.

Spadek ceny

Jak podaje Mintec by Expana, cena referencyjna Expana (EBP) dla holenderskich ziemniaków do przetwórstwa wzrosła o 18% w ujęciu miesięcznym (3 grudnia 2024 roku). To typowy trend związany z przechowywaniem ziemniaków przez producentów. Obecna cena jest jednak o 20% niższa w porównaniu z poprzednim sezonem, który charakteryzował się dużymi problemami związanymi z wysoką wilgotnością podczas zbiorów.

Średni plon we wszystkich czterech krajach NEPG (Belgia, Niemcy, Francja, Holandia) w bieżącym roku wyniósł 43,8 t/ha, kilka poniżej 5-letniej średniej wynoszącej 44,4 t/ha i ubiegłorocznego plonu o tej samej wartości. Ogólna jakość ziemniaków została opisana przez NEPG jako „dobra”. Z kolei całkowita powierzchnia uprawy w regionie UE-4 wzrosła o 37 700 ha (+7,2%). Produkcja zwiększyła się o 6,9% r/r do 24,6 mln ton (+1,6 mln ton).