2 tygodni temu
W dniach 4-6 grudnia 2024 roku w Zakopanem, odbyła się XXIII edycja Konferencji Naukowo-Technicznej NOVKOL, w całości skoncentrowanej na przyszłości polskiego transportu szynowego. Wydarzenie zorganizowane przez krakowski Oddział SITK RP, zgromadziło pod Giewontem ponad 750 uczestników – ekspertów kolejnictwa, naukowców, producentów oraz decydentów z sektora kolejowego. Program merytoryczny wydarzenia skupiony był na najnowszych technologiach i systemach zarządzania w transporcie szynowym, stanowiąc doskonałą okazję do wymiany wiedzy i doświadczeń między liderami firm dostarczających najwyższej jakości rozwiązania dla kolejnictwa. Szeroki zakres tematyczny od projektowania, budowy i utrzymania infrastruktury, przez kwestie taborowe i bezpieczeństwa, aż po cyfryzację i transformację energetyczną w sektorze kolejowym, świadczy o interdyscyplinarnym charakterze wydarzenia. Sektor Kolejowy objął to wydarzenie patronatem medialnym.
Wydarzenie, nad którym patronat honorowy objęli m.in. Dariusz Klimczak (Minister Infrastruktury), Krzysztof Klęczar (Wojewoda Małopolski), Łukasz Smółka (Marszałek Województwa Małopolskiego), Ignacy Góra (Prezes UTK), prof. Andrzej Szarata (Rektor Politechniki Krakowskiej), czy Piotr Wyborski (Prezes Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.), miało na celu analizę obecnego stanu transportu kolejowego i ocenę perspektyw rozwoju sektora do 2050 roku.
Zakopiański przystanek w rozwoju kolei polskiej
Cieszę się, iż kolejny raz Konferencja była płaszczyzną wymiany doświadczeń szeroko pojętego środowiska związanego z transportem szynowym – w NOVKOL’2024 uczestniczyło ponad 220 firm i instytucji. Ufam, iż ta konferencja będzie cegiełką w budowaniu przyszłości nowoczesnej kolei, poprzez popularyzowanie dobrych rozwiązań i praktyk. Zaowocuje nowymi pomysłami i kierunkami współpracy biznesu z nauką, na rzecz przyjaznego i bezpiecznego transportu szynowego – powiedziała podczas wystąpienia otwierającego, Józefa Majerczak, Prezes krakowskiego Oddziału SITK RP.
10 mld zł na modernizację polskiej kolei – PKP PLK zapowiada kolejne przetargi
Podczas wystąpienia otwierającego, prezes zarządu Polskich Linii Kolejowych SA (PKP PLK) Piotr Wyborski przedstawił ambitny plan inwestycyjny spółki na najbliższe lata. Zapowiedział uruchomienie przetargów o łącznej wartości około 10 mld zł w latach 2026-2027. Szczególną uwagę zwrócił na efekty realizowanych inwestycji, które przełożą się na likwidację wąskich gardeł, wyższe prędkości pociągów w nowym rozkładzie jazdy, przypominając o rekordowym czasie przejazdu na trasie Kraków – Zakopane. Istotne, by finansowanie inwestycji było dostępne, elastyczne w wydatkowaniu, stabilne i ciągłe, bo dotychczasowy model finansowy spowodował, iż PLK stała się zakładnikiem unijnych środków.
Transformacja infrastruktury z perspektywy zarządcy
PKP PLK mierzy się aktualnie z wieloma wyzwaniami z zakresu realizacji inwestycji oraz bieżącego zarządzania. Ważne jest, iż mamy w tej chwili stabilność finansowania przedsięwzięć. Środki, które mamy przeznaczone na działalność operacyjną i utrzymaniową są w miarę stabilne. One nie będą niższe w przyszłym roku, co umożliwi spółce zaplanowanie kolejnych prac, skutkujących poprawą parametrów pozwalających uniknąć degradacji prędkości […] Dużo pracujemy również nad zwiększeniem maksymalnych nacisków w zakresie pociągów towarowych […] W nowym rozkładzie jazdy kolei, zwłaszcza na głównych ciągach, przewoźnicy towarowi będą mogli dostrzec pewne różnice: większą przepustowość poprzez likwidację wąskich gardeł i korzystniejsze czasy przejazdów – powiedział Piotr Wyborski, prezes zarządu PKP PLK.
Jak wskazywał podczas NOVKOL’24 prezes PKP PLK, aktualnie spółka koncentruje swoje prace w czterech kluczowych obszarach transformacji infrastruktury kolejowej:
Drogi szynowe – rozwój systemów diagnostycznych oraz wdrażanie cyfrowej dokumentacji i zaawansowanych systemów dozorowania przy jednoczesnym modyfikowaniu ram regulacyjnych.
Automatyka – automatyzacja procesów sterowania ruchem zmierzająca do odciążenia dyżurnych ruchu od rutynowych zadań poprzez automatyczne nastawianie przebiegów.
Energetyka – implementacja inteligentnych systemów zarządzania, w tym nowoczesne sterowanie oświetleniem oraz zaawansowany monitoring urządzeń z diagnostyką awaryjną.
Telekomunikacja – rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej, ze szczególnym naciskiem na przyspieszenie wdrożenia GSM-R.
Piotr Wyborski podkreślił również, iż realizacja tych ambitnych planów jest ściśle powiązana z procesami przekształceniowymi w spółce, których finalizacja przewidziana jest na 2025 r.
Cyfrowa transformacja i bezpieczeństwo
Cyfryzacja systemów kolejowych znalazła się w centrum uwagi ekspertów zgromadzonych na NOVKOL. Szczególną uwagę poświęcono wdrożeniu wspólnego systemu zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS, European Rail Traffic Management System), który ma fundamentalne znaczenie dla interoperacyjności i bezpieczeństwa transportu szynowego. Eksperci omówili kompleksowe rozwiązania, obejmujące cyberbezpieczeństwo systemów eksploatacyjnych, które stanowią zabezpieczenie przed zagrożeniami cyfrowymi. Ochrona infrastruktury kolejowej wymaga nie tylko zaawansowanych technologii, ale także odpowiedniego wyposażenia i kompleksowych procedur bezpieczeństwa.
Kolej dużych prędkości w centrum uwagi
Istotnym elementem konferencji była seria wystąpień dotyczących rozwoju Kolei Dużych Prędkości. Prezentowano aktualne trendy w zakresie budowy i eksploatacji KDP, oraz szczegółowo omówiono rozwiązania techniczne związane z systemem Handover RBC w kontekście Kolei Dużych Prędkości.
PKP PLK buduje nowoczesną sieć kolejową o parametrach umożliwiających podróż z prędkością w przedziale 160-200 km/h, minimalizując skutki wykluczenia komunikacyjnego na poziomie lokalnym. Zapowiadana budowa sieci KDP w Polsce, będzie integralną częścią planowanej rozbudowy krajowej sieci dróg szynowych. Projekt ten wpisuje się w europejską sieć kolejową dużej prędkości, umożliwiającą przyszłe połączenie międzynarodowe. Pierwsze doświadczenia KDP już zebraliśmy, chodzi o linię kolejową nr 4 (Centralna Magistrala Kolejowa), stanowiącą początek polskiego, kolejowego systemu transportowego na europejskim poziomie. Zebrane z lat eksploatacji i analiz wnioski, utrzymania magistrali, przyczynią się znacząco do zapewnienia oczekiwanej jakości i wydajności usług kolejowych przy jednoczesnym zachowaniu wymaganego poziomu bezpieczeństwa ruchu.
Infrastruktura i nowoczesne technologie
Jubileuszowe obchody 20-lecia działalności TINES, polskiego producenta nawierzchni, uświetniły cykl konferencji, kończąc na zakopiańskiej stacji Novkol. Prezes spółki Tomasz Szuba, omówił 20 lat działalności przedsiębiorstwa na rzecz wdrożenia i rozwoju w Polsce systemów skrzyżowań kolei z drogami kołowymi w poziomie szyn. Ogromny sukces nie byłby możliwy bez ścisłej współpracy z polskimi ośrodkami naukowymi. W ramach sesji dotyczącej infrastruktury kolejowej, zostały przedstawione innowacyjne rozwiązania w zakresie nawierzchni bezpodsypkowej. Posiedzenie i dyskusja koncentrowało swoją uwagę na systemach dla Kolei Dużych Prędkości, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań tunelowych oraz stosowanych na obiektach inżynieryjnych.
Sporo uwagi poświęcono kwestiom technicznym z zakresu rozwoju systemów ETCS. Polski producent Kombud Group zaprezentował innowacyjne rozwiązania rodzimych inżynierów, umożliwiające wdrożenie ETCS poziomu L1 Limited Supervision podnosząc poziom bezpieczeństwa na całej sieci kolejowej, przy niskich kosztach inwestycji.
Polska jest od dawna postrzegana przez naszych sąsiadów z Europy Środkowej jako jeden z liderów transformacji. Przedsiębiorczość, ciężka praca oraz wysoki poziom edukacji pozwoliły nam w niektórych obszarach dogonić gospodarkę zachodnich państw Starego Kontynentu. Jesteśmy dumni z poziomu, który osiągnęła nasza gospodarka i przemysł kolejowy. Wierzymy w nasze rozwiązania, kulturę pracy, determinację i talent naszych inżynierów. Chcemy wykorzystać szansę, którą stwarza potencjał zbudowany na polskim rynku do wejścia na rynki zagraniczne –powiedziała Anna Szczygielska, członek zarządu Kombud Group S.A.
W ciągu trzech dekad działalności Kombud Group zrealizował ponad 300 systemów stacyjnych dla kolei i metra oraz ponad 2000 systemów zabezpieczenia ruchu na przejazdach kolejowych. Komputerowe systemy Kombudu obsługują ruch na Centralnej Magistrali Kolejowej (CMK), stacjach warszawskiego węzła kolejowego, Linii Hutniczej Szerokotorowej a także obydwu liniach warszawskiego Metra.
Generalnym Partnerem Konferencji była wrocławska spółka SBM Rail, która podczas NOVKOL świętowała swoje 20-lecie działalności. Przedsiębiorstwo kompleksowo wykonuje kolejowe projekty infrastrukturalne, specjalizując się w robotach nawierzchniowych, sterowaniu ruchem kolejowym (srk), teletechnice, energetyce oraz obiektach inżynieryjnych. Własny, nowoczesny park maszynowy, jakość świadczonych usług potwierdzona certyfikatami ISO, gwarantują wysokie standardy w zakresie realizacji prac torowych, ochrony środowiska i bezpieczeństwa pracy. SBM dba również o dobrostan pracowników, społeczności lokalne oraz ekosystem, realizując zasady zrównoważonego rozwoju.
Sztuczna inteligencja w służbie kolei
Nowatorskim elementem tegorocznej edycji była sesja poświęcona implementacji sztucznej inteligencji w transporcie kolejowym. Eksperci z IBM Poland i CRAYON Poland zaprezentowali praktyczne zastosowania AI w optymalizacji procesów transportowych i integracji różnych środków komunikacji.
Dalszy rozwój wykorzystania sztucznej inteligencji w kolejnictwie będzie koncentrował się na zwiększaniu autonomiczności oraz poprawie cyberbezpieczeństwa. Kluczowym wyzwaniem pozostaje standaryzacja alternatywnej AI w skali międzynarodowej oraz przygotowanie kadr do wykorzystania tych technologii.
Pro memoria
W trakcie wydarzenia minutą ciszy uczczono pamięć zmarłych profesorów: Włodzimierza Czyczułę oraz Kazimierza Kłoska.
Profesor Włodzimierz Czyczuła był wieloletnim i zasłużonym członkiem krakowskiego Oddziału SITK RP. Przez lata wspierał swoją wiedzą i doświadczeniem wiele stowarzyszeniowych inicjatyw, seminariów i konferencji, a szczególną z nich jest konferencja Nowoczesne Technologie i Systemy Zarządzania w Transporcie Szynowym „Novkol”, której był jednym z inicjatorów. Niemal każdego roku był jej aktywnym uczestnikiem, prowadząc sesje, dyskusje oraz należąc do grona najczęściej występujących prelegentów i autorów artykułów w ponad dwudziestoletniej historii konferencji. Za swój wkład i czynny udział w działalności Stowarzyszenia odznaczony został Srebrną i Złotą Odznaka Honorowa SITK RP oraz statuetką „Złotego Smoka” Oddziału krakowskiego SITK.
W naszej pamięci prof. Włodzimierz Czyczuła pozostanie jako człowiek wielu talentów, nieszablonowy i niespokojny duch, podejmujący nowe wyzwania naukowe i zawodowe.
Znany był ze swojej życzliwości i dobrego serca, któremu obcy był gniew, a gdy ktokolwiek potrzebował pomocy lub dobrej rady, nigdy nie odmawiał. Szczególną troską i serdecznością raczył jakże bliską mu społeczność kolejarzy, która wielokrotnie doświadczała jego pomocy w rozwiązywaniu różnych problemów, wyjaśnianiu wątpliwości naukowych i inżynierskich. Kolej była jego pasją – była jego życiem. Pragnął wręcz doskonałej drogi żelaznej, idealnego połączenia koła z szyną, cichego toru, ekologicznego transportu skierowanego na ochronę środowiska i w tych obszarach osiagnął wiele sukcesów, które już na zawsze z nami pozostaną w postaci wielu rozwiązań inżynierskich, publikacji, patentów i wkładu naukowego. Niech spoczywa w pokoju.
Osobiste wspomnienia byłego kierownika Katedry Budownictwa Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, pełniącego tę funkcje w latach 2012-2016:
„Wspominam bardzo miło współpracę z prof. Kazimierzem Kłoskiem, który pomimo posiadanych tytułów profesorskich i olbrzymiej estymy, jaką się cieszył, szanował wszystkich współpracowników i przełożonych, szanował moje decyzje we wszystkich kwestiach dotyczących spraw dydaktycznych, naukowych i badawczych prowadzonych przez naszą katedrę. Jego współpracę z kierownikiem Katedry uważam za wzorową i niech będzie przykładem dla innych pracowników naukowych w tym zakresie”. Niech spoczywa w pokoju.
Konkluzje i perspektywy
Konferencja zakończyła się panelem dyskusyjnym prowadzonym przez uznanych ekspertów, w tym prof. Adama Wysokowskiego, który przedstawił wnioski z powodzi 1997 r. w kontekście obecnych wyzwań infrastrukturalnych oraz dotkliwych strat infrastrukturalnych po tegorocznej, wrześniowej powodzi. Lata zaniedbań i zaniechań, zmieniające się koncepcje kolejnych ekip rządzących sprawiły, iż prawie trzy dekady później, pomimo postępu technologicznego, wciąż nie jesteśmy zabezpieczyć istniejącej infrastruktury w walce z żywiołem.
Wydarzenie zwieńczyła wizyta techniczna w maszynowni kolei linowo-terenowej Gubałówka, stanowiąca praktyczny przykład funkcjonowania historycznej infrastruktury transportowej.
Konferencja NOVKOL 2024 potwierdziła, iż polska kolej znajduje się w kluczowym momencie transformacji technologicznej, a skuteczna implementacja nowoczesnych rozwiązań wymaga ścisłej współpracy środowisk naukowych, przemysłowych i administracyjnych.
Sprawdź także:
- W sercu Tatr rozpoczął się NOVKOL’24
