Zaraza ziemniaka i alternarioza w uprawie pomidorów polowych

2 godzin temu

Istotną różnicą między zarazą ziemniaka i alternariozą są odmienne warunki pogodowe dla optymalnego rozwoju ich sprawców. Najlepszy stan pogody dla Phytophthora infestans, sprawcy zarazy ziemniaka to chłodne dni i noce o temperaturze około 15°C. Dla rozwoju grzybów z rodzaju Alternaria spp., powodujących alternariozę, optimum temperatury wynosi powyżej 22°C. Dlatego też istotna jest analiza warunków pogodowych przy ocenie zagrożenia tymi chorobami.

Zaraza ziemniaka

Sprawcą zarazy ziemniaka jest organizm grzybopodobny P. infestans. Zwykle pierwsze objawy choroby na pomidorach sporadycznie ujawniają się już na etapie produkcji rozsady, ponieważ źródłem pierwotnej infekcji mogą być oospory występujące w glebie, produkowane przez dwa typy kojarzeniowe sprawcy: A1 i A2. Teoretycznie ma to miejsce w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji pomidorów pod osłonami lub w polu.

Powszechniejsze jest pojawianie się choroby na polu już pod koniec lipca, bądź w sierpniu. Zaraza ziemniaka występująca na plantacjach ziemniaków (źródłem choroby jest zimująca grzybnia w bulwach) rozprzestrzenia się na pomidory dzięki zarodni pływkowych, bądź zarodników pływkowych. Gdy temperatura spadnie poniżej 15°C, zarodniki pływkowe kiełkują w ciągu 2–3 godzin. Dlatego też chłodna pogoda sprzyja rozwojowi choroby. Infekcja roślin następuje w krótkim czasie, co stanowi sygnał do niezwłocznego podjęcia ochrony pomidorów przez plantatora.

Początkowe objawy choroby występują w postaci stalowoszarych, potem zielonobrunatnych nekrotycznych plam na liściach. Podczas rutynowej lustracji plantacji pomidorów sugeruje się, aby bardziej wnikliwie oglądać rośliny w miejscach zacienionych, podmokłych. Często się zdarza, iż system irygacyjny (nawodnieniowy) powoduje nadmierne nawilgocenie grupy roślin w ograniczonym obszarze pola. Tam też jest duża szansa wystąpienia pierwszych objawów choroby. W miarę rozwoju roślin symptomy zarazy ziemniaka mogą pojawiać się na ogonkach liściowych i łodygach, które brązowieją, ulegając nekrozie. Na zawiązkach owoców pomidora powstają charakterystyczne szarozielone i gwałtownie brązowiejące plamy o wzniosłej powierzchni.

Alternarioza

Druga choroba pomidora, alternarioza stanowi zagrożenie na początku lipca. Wywołuje ją grzyb Alternaria solani, który zimuje w postaci grzybni i zarodników na resztkach roślinnych i może bytować na powierzchni nasion, powodując infekcje pierwotne. Infekcje wtórne na plantacjach zachodzą za sprawą zarodników konidialnych grzyba rozwlekanych przez wiatr i deszcze. Infekcja roślin jest intensywna w warunkach kilkugodzinnego zwilżenia powierzchni liści i dużej wilgotności powietrza przy temperaturze ponad 25°C. Okres inkubacji choroby wynosi tylko 5–6 dni. Typowymi symptomami alternariozy są koncentryczne i strefowo ułożone pierścienie na liściach, pędach i ogonkach liściowych. Na owocach objawy choroby widoczne są w okolicach szypułki w postaci plam z aksamitnym nalotem trzonków i zarodników. Choroba powoduje mumifikację owoców na skutek szybkiej utraty wody w procesie intensywnego parowania.

Zwalczanie omawianych chorób polega przede wszystkim na profilaktyce. Większość fungicydów stosowanych do zwalczania zarazy ziemniaka również jest zarejestrowana do ochrony pomidora przed alternariozą, a więc rutynowa aplikacja tych fungicydów zwalcza obydwie choroby. Należy rozpocząć zabiegi, gdy na pobliskich ziemniakach pojawi się zaraza ziemniaka. Także te rośliny są żywicielami sprawcy alternariozy.

Zróżnicowane czy podobne czynności chroniące pomidory przed tymi dwiema chorobami, zestawiono w tabeli.

Różnice i podobieństwa w zabiegach ochronnych pomidorów polowych przed zarazą ziemniaka i alternariozą

Sposób zwalczania chorób	Zaraza ziemniaka	Alternarioza
Zabiegi zapobiegawcze	zaprawianie nasion nie jest uzasadnione	konieczne jest zaprawianie nasion bądź użycie nasion wolnych od zarodników
	zmianowanie pól nie ma znaczenia, gdyż patogen nie zimuje w ziemi (poza nielicznymi przypadkami zimowania oospor P. infestans);	konieczne jest zmianowanie pól (minimum 3 lata przerwy od uprawy pomidorów i ziemniaków) z uwagi na zimowanie w ziemi na resztkach roślinnych grzybni i zarodników A. solani;
	unikanie sąsiedztwa plantacji ziemniaków w pobliżu pól z pomidorami z uwagi na możliwość migracji czynnika infekcyjnego P. infestans na pomidory	sąsiedztwo plantacji ziemniaków lub pomidorów nie ma większego znaczenia
	wnikliwa lustracja w okresie produkcji rozsady; z chwilą zauważenia objawów chorobowych (rzadko się zdarza) opryskiwać rozsadę środkami zawierającymi związki miedziowe lub propamokarb.	Nie ma potrzeby stosowania fungicydów w okresie produkcji rozsady
	wybór lokalizacji bez zastoisk wodnych
	umiarkowane deszczowanie
	opryskiwanie roślin mimo braku obecności symptomów choroby (zgodnie z zapisem w etykiecie środka)
Warunki rozwoju patogenu	przy pogodzie chłodnej (>15°C) i wilgotnej duże zagrożenie chorobą – wskazane zapobiegawcze opryskiwanie roślin fungicydami	przy ciepłej pogodzie (<21°C) i kilkugodzinnym zwilżeniu liści zagrożenie chorobą jest duże – wskazany oprysk zapobiegawczy
Zabiegi zapobiegawcze i interwencyjne	dopuszczone grupy fungicydów
Zabiegi zapobiegawcze i interwencyjne	– nieorganiczne – nieorganiczne + iminoacetylomoczniki – strobiluryny – strobiluryny + izoksazoliny – strobiluriny + pochodne – kwasu cynamonowego – karboksyamidy + triazole – anilidy + strobiluryny – cyjanoimidazole – karboksyamidy – pirymidynoaminy + pochodne kwasu cynamonowego	– nieorganiczne – nieorganiczne + iminoacetylomoczniki – strobiluryny – strobiluryny + izoksazoliny – strobiluriny + pochodne – kwasu cynamonowego – karboksyamidy + triazole – anilidy + strobiluryny – strobiluryny + triazole – mikrobiologiczne

Uwaga: pogrubioną czcionką zaznaczono takie same zabiegi i takie same grupy środków w zwalczaniu zarazy ziemniaka i alternariozy. Sugeruje się każdorazowo przed stosowaniem zabiegów opryskiwania roślin, wnikliwe zapoznanie się z poszczególnymi etykietami środków. Konieczne jest również przeczytanie aktualnego programu ochrony pomidora celem zastosowania adekwatnego fungicydu.

Autor: dr Jan Sobolewski, Skierniewice

Artykuł pochodzi z numeru 6/2025 czasopisma “Warzywa”

Idź do oryginalnego materiału