Zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026. Kary do 20 tys. zł i realne konsekwencje dla właścicieli

Zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026 roku to obowiązek, który w ostatnich miesiącach coraz wyraźniej wybrzmiewa w komunikatach samorządów w całej Polsce. Gminy publikują przypomnienia, uruchamiają akcje informacyjne i jednocześnie zapowiadają kolejne nabory na usuwanie wyrobów zawierających azbest. Wszystko to pokazuje, iż przepisy nie pozostają martwe, a administracja lokalna realnie przygotowuje się do ich egzekwowania.

Jednocześnie wielu właścicieli nieruchomości przez cały czas nie ma pewności, czy obowiązek ich dotyczy, gdzie należy złożyć dokumenty i jakie mogą być konsekwencje zaniechania. Dotyczy to zarówno właścicieli domów jednorodzinnych, jak i rolników, przedsiębiorców czy zarządców starszych obiektów gospodarczych.

Zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026 nie jest nowym obowiązkiem

Obowiązek składania „Informacji o wyrobach zawierających azbest” funkcjonuje od lat. Jednak w tej chwili zyskuje on zupełnie inne znaczenie praktyczne. Gminy jasno wskazują, że:

• zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026 r. jest obowiązkowe i coroczne,
• dane trafiają do Bazy Azbestowej,
• brak zgłoszenia może skutkować karą finansową oraz utratą prawa do dofinansowania.

W efekcie urząd nie traktuje już zgłoszenia jako formalności, ale jako warunek dalszych działań administracyjnych.

Kogo dotyczy zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026

Obowiązek obejmuje wszystkich właścicieli, użytkowników wieczystych oraz zarządców nieruchomości, na których znajdują się:

• dachy z płyt azbestowo-cementowych (eternit),
• elewacje z płyt azbestowych,
• rury azbestowo-cementowe,
• inne elementy zawierające azbest.

Co istotne, stan techniczny materiału nie ma znaczenia. choćby o ile dach lub elewacja są w dobrym stanie, właściciel przez cały czas musi złożyć informację.

Gdzie i jak złożyć zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026

Zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026 r. składa się do adekwatnego organu w zależności od statusu właściciela nieruchomości, przy czym przepisy jednoznacznie rozróżniają osoby fizyczne oraz podmioty prowadzące działalność gospodarczą. W konsekwencji zmienia się organ adekwatny do przyjęcia dokumentów, natomiast sam termin ich złożenia pozostaje taki sam i dlatego obowiązuje wszystkich właścicieli nieruchomości bez wyjątku.

Zgłoszenie azbestu do gminy – osoby fizyczne (domy i gospodarstwa rolne)

W przypadku osób fizycznych, a więc właścicieli domów jednorodzinnych, zabudowy zagrodowej oraz gospodarstw rolnych, zgłoszenie eternitu składa się w urzędzie gminy lub miasta adekwatnym dla położenia nieruchomości.

Dokumenty należy przekazać:

• wójtowi,
• burmistrzowi,
• lub prezydentowi miasta – w zależności od rodzaju gminy.

Jak złożyć zgłoszenie azbestu w gminie

Gminy dopuszczają kilka form złożenia dokumentów. W praktyce właściciel może:

• złożyć zgłoszenie osobiście w urzędzie,
• wysłać je listownie,
• przekazać elektronicznie – za pośrednictwem ePUAP lub poczty e-mail (jeżeli dana gmina przewiduje taką możliwość).

Zgłoszenie azbestu do marszałka województwa – przedsiębiorcy i osoby prawne

Inne zasady obowiązują natomiast podmioty prowadzące działalność gospodarczą, ponieważ w sytuacji, gdy właścicielem nieruchomości jest zarówno przedsiębiorca, jak i spółka, instytucja lub inna osoba prawna, wówczas zgłoszenie azbestu nie trafia do gminy, ale składa się je bezpośrednio marszałkowi województwa.

Również w tym przypadku zgłoszenie dotyczy roku poprzedniego, a więc dokumenty trzeba złożyć najpóźniej do 31 stycznia 2026 r., przy czym brak zgłoszenia w konsekwencji naraża podmiot na realne kary finansowe, sięgające choćby 20 tys. zł.

Co się stanie po złożeniu zgłoszenia azbestu

Po przyjęciu dokumentów urząd:

• wprowadza dane do Bazy Azbestowej,
• uwzględnia nieruchomość w ewidencji,
• może brać ją pod uwagę przy planowaniu naborów i dofinansowań.

Dla właściciela oznacza to przede wszystkim zabezpieczenie formalne, a tym samym ograniczenie ryzyka, iż nieruchomość zostanie pominięta zarówno w ewidencji, jak i przy planowaniu przyszłych programów usuwania azbestu, co w praktyce przekłada się na większą pewność, iż posesja zostanie uwzględniona w kolejnych działaniach samorządu.

Dlaczego nie warto odkładać zgłoszenia azbestu

Zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026 r.:

• nie wymaga ponoszenia kosztów,
• nie zobowiązuje jeszcze do natychmiastowego demontażu,
• chroni przed karami i problemami przy kontrolach.

Natomiast brak zgłoszenia:

• może skutkować karą do 20 tys. zł,
• wyklucza z gminnych naborów,
• oznacza pełne koszty usunięcia azbestu w przyszłości.

Jakie dokumenty trzeba złożyć przy zgłoszeniu azbestu do końca stycznia 2026

Zgłoszenie wyrobów zawierających azbest nie polega wyłącznie na samym oświadczeniu, ale w praktyce wymaga również złożenia konkretnych dokumentów, które są ściśle określone w przepisach wykonawczych, a tym samym nie pozostawiają dowolności interpretacyjnej. W konsekwencji obowiązek ten dotyczy wszystkich właścicieli nieruchomości i dlatego trwa aż do momentu całkowitego usunięcia azbestu z posesji.

Dokumenty wymagane przy zgłoszeniu azbestu

Właściciel nieruchomości przygotowuje:

• „Informację o wyrobach zawierających azbest” – w dwóch egzemplarzach,
• „Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest” – w jednym egzemplarzu.
• To są dwa odrębne dokumenty, a każdy z nich pełni inną funkcję w procedurze zgłoszeniowej.

„Informacja o wyrobach zawierających azbest” – co zawiera i gdzie trafia

„Informacja o wyrobach zawierających azbest” obejmuje m.in.:

• rodzaj wyrobów zawierających azbest (np. płyty azbestowo-cementowe),
• ilość wyrobów (najczęściej w m² lub kg),
• miejsce ich występowania na nieruchomości,
• dane właściciela lub zarządcy.

Dokument sporządza się w dwóch egzemplarzach:

• jeden egzemplarz składa się w urzędzie (gmina albo marszałek województwa – w zależności od statusu właściciela),
• drugi egzemplarz właściciel przechowuje przez okres jednego roku, do czasu sporządzenia kolejnej informacji.

Przechowywanie kopii jest obowiązkowe i może mieć znaczenie przy kontroli lub weryfikacji danych.

„Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest”

Drugim wymaganym dokumentem jest Ocena stanu, która służy do określenia:

• stopnia zużycia wyrobów zawierających azbest,
• poziomu ryzyka emisji włókien,
• pilności usunięcia lub zabezpieczenia azbestu.

Ocena sporządzana jest w jednym egzemplarzu i jednocześnie, co istotne, nie zawsze trafia bezpośrednio do urzędu, natomiast w praktyce pełni kluczową rolę, ponieważ stanowi bezpośrednią podstawę do wypełnienia odpowiedniej części „Informacji o wyrobach zawierających azbest”, a ponadto musi być obowiązkowo przechowywana przez właściciela wraz z pełną dokumentacją nieruchomości, co w konsekwencji oznacza, iż dokument ten ma zarówno charakter roboczy, jak i dowodowy.

Na podstawie uzyskanego wyniku oceny określa się bowiem, czy w danym przypadku azbest wymaga pilnego usunięcia, czy też konieczna jest ponowna ocena w kolejnym roku, albo w dalszej kolejności możliwe jest przeprowadzenie następnej kontroli w dłuższym, odroczonym terminie.

Konkretne kary za brak zgłoszenia azbestu – kwoty i sytuacje

Brak zgłoszenia wyrobów zawierających azbest nie jest jednym wykroczeniem, ale może przyjmować różne formy naruszeń – od niezłożenia informacji, przez jej nieaktualizowanie, aż po rozpoczęcie prac bez wymaganych formalności. Każda z tych sytuacji jest odrębnie sankcjonowana, a wysokość kary zależy od rodzaju naruszenia oraz statusu właściciela nieruchomości.

Poniżej przedstawiono konkretne przypadki i przypisane im widełki kar, wynikające z obowiązujących przepisów.

Brak zgłoszenia azbestu lub brak aktualizacji danych

Jeżeli właściciel nieruchomości nie złoży „Informacji o wyrobach zawierających azbest” albo nie zaktualizuje jej po usunięciu azbestu, grożą mu następujące kary:

• grzywna od 500 zł do 1 000 zł za brak złożenia informacji lub jej aktualizacji,
• łączna wysokość kar w ciągu roku nie może przekroczyć 5 000 zł – dotyczy osób fizycznych (właścicieli domów, posesji).

To są kary za sam brak deklaracji azbestowej, choćby jeżeli azbest faktycznie istnieje, ale nie został zgłoszony.

Rozpoczęcie prac bez zgłoszenia lub bez wymaganych formalności

Jeżeli właściciel:

• rozpocznie prace przy usuwaniu azbestu bez wcześniejszego zgłoszenia,
• nie dopełni obowiązków informacyjnych wobec gminy,

wówczas również podlega:

• grzywnie od 500 zł do 1 000 zł,
• z limitem do 5 000 zł w skali roku.

Kary dla firm i pracodawców – znacznie wyższe stawki

W przypadku przedsiębiorców, pracodawców i osób prawnych kary są zdecydowanie wyższe.

Za naruszenie zasad bezpieczeństwa dotyczących azbestu, w tym:

• brak oceny ryzyka zawodowego,
• brak szkoleń pracowników,
• prowadzenie prac bez wymaganych uprawnień,

grożą:

• kary od 1 000 zł do 20 000 zł za pojedyncze naruszenie,

łączna suma kar w ciągu roku może wynieść maksymalnie 200 000 zł.

Dotyczy to bowiem m.in. firm budowlanych, a także gospodarstw rolnych zatrudniających pracowników, jak również zakładów przemysłowych, spółek i instytucji.

Utrata prawa do dofinansowania – skutek automatyczny

Niezależnie od kar pieniężnych:

• osoba fizyczna, która nie złoży informacji o wyrobach zawierających azbest,
• nie może ubiegać się o dofinansowanie do kosztów demontażu i unieszkodliwienia azbestu.

Dotyczy to zarówno:

• programów gminnych,
• jak i wsparcia związanego z wymianą pokryć dachowych (np. w gospodarstwach rolnych).

To w konsekwencji oznacza w całości 100% kosztów po stronie właściciela, bez wyjątków.

Odpowiedzialność karna – najpoważniejsze przypadki

Jeżeli właściciel:

• usuwa azbest samodzielnie,
• porzuca odpady zawierające azbest,
• naraża zdrowie ludzi lub środowisko,
• wówczas wchodzi w grę odpowiedzialność karna, a sankcje obejmują:
• karę ograniczenia wolności, albo
• karę więzienia od 3 miesięcy do 5 lat.

Nie są to zatem mandaty administracyjne, ale w konsekwencji postępowanie karne.

Twarde podsumowanie kar za nieprawidłowości związane z azbestem

• 500–1 000 zł – brak zgłoszenia lub aktualizacji (osoby fizyczne)
• do 5 000 zł rocznie – maksymalny limit kar dla osoby fizycznej
• 1 000–20 000 zł – pojedyncza kara dla firm
• do 200 000 zł rocznie – maksymalny limit kar dla firm
• 3 miesiące–5 lat więzienia – nielegalne usuwanie lub porzucanie azbestu
• 0 zł dofinansowania, jeżeli brak zgłoszenia

W praktyce oznacza to, iż brak zgłoszenia azbestu jest dziś jednym z częściej weryfikowanych obowiązków środowiskowych na poziomie gminnym.

Nie tylko mandat – możliwa decyzja administracyjna

Poza samą karą finansową urząd może bowiem dodatkowo, w pierwszej kolejności wydać decyzję administracyjną nakazującą usunięcie azbestu, a następnie wyznaczyć konkretny i wiążący termin jej wykonania, natomiast w sytuacji, gdy właściciel nie podejmie działań, w konsekwencji organ może przeprowadzić wykonanie zastępcze, czyli zrealizować usunięcie azbestu na jego koszt.

W takiej sytuacji właściciel ponosi nie tylko koszt demontażu, ale również koszt transportu oraz koszt unieszkodliwienia odpadów, a dodatkowo dzieje się to bez możliwości skorzystania z jakiegokolwiek dofinansowania, co w praktyce oznacza pełne obciążenie finansowe, zarówno w zakresie samych prac, jak i ich legalnego zagospodarowania.

Co powinien zrobić właściciel nieruchomości przed 31 stycznia 2026 roku

W praktyce obowiązek zgłoszenia azbestu nie wymaga dużych nakładów ani skomplikowanych działań, ale wymaga terminowości. Aby uniknąć kar finansowych i problemów administracyjnych, właściciel nieruchomości powinien:

• Sprawdzić, czy na posesji znajdują się wyroby zawierające azbest
  (dach z eternitu, płyty elewacyjne, rury azbestowo-cementowe).
• Upewnić się, czy „Informacja o wyrobach zawierających azbest” była składana w poprzednich latach
  i czy dane są aktualne.
• Sporządzić lub uzupełnić dokumenty:
  • „Informację o wyrobach zawierających azbest”,
  • „Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania”.
• Złożyć dokumenty do adekwatnego organu:
  • do gminy – osoby fizyczne,
  • do marszałka województwa – przedsiębiorcy i osoby prawne.
• Zachować kopię dokumentów na wypadek kontroli lub weryfikacji danych.

Wszystkie te czynności należy wykonać najpóźniej do 31 stycznia 2026 roku.

Dlaczego zgłoszenie azbestu to realna ochrona interesów właściciela

Złożenie zgłoszenia nie tylko zamyka ryzyko kar finansowych sięgających choćby 20 tys. zł, ale jednocześnie chroni przed decyzją administracyjną oraz wykonaniem zastępczym, a ponadto umożliwia udział w naborach i tym samym programach dofinansowania, co w efekcie porządkuje stan prawny nieruchomości zarówno w ewidencjach gminnych, jak i publicznych rejestrach.

Zaniechanie zgłoszenia oznacza natomiast, iż organ administracyjny działa za właściciela, a wszystkie koszty oraz konsekwencje spadają bezpośrednio na niego.

Zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026 – termin, którego nie warto ignorować

Samorządy nie bez powodu intensyfikują działania informacyjne związane z azbestem. Krótko mówiąc, zgłoszenie azbestu do końca stycznia 2026 roku nie jest nowym obowiązkiem, ale w tej chwili staje się kluczowym elementem porządkowania ewidencji i dalszego usuwania azbestu.

Podsumowując, dla właścicieli nieruchomości oznacza to prostą zależność:

• zgłoszenie azbestu w terminie – brak kar i dostęp do wsparcia,
• brak zgłoszenia – realne sankcje finansowe i administracyjne.

Podkreślić należy, iż termin 31 stycznia 2026 r. jest jednoznaczny i nie podlega uznaniowości. To ostatni moment, aby dopełnić obowiązku bez negatywnych konsekwencji.

Szczegółowe kary za brak zgłoszenia azbestu, w tym grzywny sięgające choćby 20 tys. zł, które jednocześnie wynikają wprost z przepisów Prawa ochrony środowiska i dlatego są już egzekwowane przez organy administracji.

Kary i dotacje na usuwanie azbestu – sprawdź, co się zmienia

Usuwanie azbestu to nie tylko kwestia zdrowia, ale jak wiemy także realnych sankcji finansowych i terminów, których nie da się ominąć. Właściciele nieruchomości muszą liczyć się z karami sięgającymi choćby 20 tys. zł, ale jednocześnie mogą skorzystać z dostępnych dotacji na demontaż i utylizację wyrobów azbestowych.

W praktycznym materiale Munipro wyjaśniono, jakie obowiązują terminy, kiedy grożą kary oraz w jaki sposób uzyskać dofinansowanie, zanim problem przełoży się na wysokie koszty. To ważne uzupełnienie wiedzy dla wszystkich, którzy mają na posesji eternit lub inne materiały zawierające azbest.