Zgłoszenie domowników do ubezpieczenia KRUS – poradnik

Zgłoszenie domownika do ubezpieczenia KRUS to obowiązek, który dotyczy wielu gospodarstw, dlatego rolnicy często szukają jasnych informacji o zasadach, dokumentach i terminach. W tym poradniku wyjaśniamy krok po kroku, kto może zostać domownikiem, jak przygotować zgłoszenie oraz jak uniknąć najczęstszych błędów. Treść uwzględnia aktualne przepisy i praktykę działania KRUS.

Poradnik zawiera techniczne wyjaśnienie zasad zgłaszania domownika, zgodnie z aktualnymi przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Kim jest domownik KRUS?

Domownik KRUS to osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, mieszka w gospodarstwie i stale pomaga w pracach rolniczych. Co istotne, nie może pracować na etacie ani podlegać innemu obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. Najczęściej domownikami są małżonkowie, pełnoletnie dzieci lub krewni mieszkający razem z rolnikiem. Dzięki temu, po zgłoszeniu domownik zyskuje prawo do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego oraz emerytalno-rentowego.

Głos z AgroFoto: – „Skończyłem szkołę i chciałem mieć staż w KRUS, ale rodzice byli ubezpieczeni w ZUS. Pytałem, czy mogę być domownikiem. Wyszło na to, iż bez własnej ziemi się nie da” – pisze użytkownik zetorek7211.

Ten przykład pokazuje, iż status domownika zależy nie tylko od pracy w gospodarstwie, ale też od tego, czy rolnik podlega ubezpieczeniu KRUS.

W praktyce domownik to osoba, która realnie wspiera gospodarstwo w codziennych pracach, a jej zgłoszenie pozwala objąć ją pełnym ubezpieczeniem w KRUS.

W wielu gospodarstwach zmiany w ubezpieczeniach i świadczeniach wpływają także na relacje rodzinne. Więcej o tym piszemy w artykule „Renty z KRUS krzywdzące dla rolników – to może prowadzić do konfliktów rodzinnych”.

Kiedy możesz zgłosić domownika do KRUS?

W gospodarstwach poniżej 1 ha przeliczeniowego zgłoszenie jest możliwe dobrowolnie, od dnia złożenia formularza w KRUS.

Zgłoszenie do ubezpieczenia KRUS jest możliwe wtedy, gdy rolnik spełnia podstawowe warunki dotyczące prowadzenia gospodarstwa oraz statusu osób zgłaszanych. Dokumenty można złożyć w dowolnej placówce terenowej KRUS adekwatnej dla miejsca zamieszkania rolnika.

Możesz zgłosić małżonka lub domownika do obowiązkowego ubezpieczenia KRUS, jeśli:

• prowadzisz gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny produkcji rolnej,
• osoba zgłaszana mieszka z Tobą albo na terenie gospodarstwa,
• stale pomaga w pracach rolniczych,
• nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu (np. ZUS),
• nie pobiera emerytury, renty ani innych świadczeń społecznych,
• nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Możesz zgłosić małżonka lub domownika dobrowolnie, jeśli:

• prowadzisz gospodarstwo o powierzchni poniżej 1 ha przeliczeniowego,

osoba zgłaszana spełnia warunki:

• brak innego ubezpieczenia,
• brak emerytury lub renty,
• brak prawa do świadczeń społecznych,
• wniosek zostanie złożony bezpośrednio w KRUS – ubezpieczenie powstaje od dnia jego złożenia.

Taki podział pozwala objąć ochroną ubezpieczeniową wszystkich członków rodziny zaangażowanych w prowadzenie gospodarstwa, niezależnie od wielkości gospodarstwa.

Kto może skorzystać z ubezpieczenia KRUS?

Ubezpieczenie KRUS obejmuje trzy grupy osób związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego:

• rolnika – pełnoletnia osoba prowadząca działalność rolniczą na terenie Polski, niezależnie od formy własności,
• małżonka rolnika – jeżeli pracuje w gospodarstwie lub gospodarstwie domowym z nim związanym,
• domownika – osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, mieszka z nim lub w bezpośrednim sąsiedztwie gospodarstwa oraz stale pomaga w jego prowadzeniu.

Domownik nie może być zatrudniony na umowę o pracę przez rolnika i nie może mieć innego tytułu do ubezpieczenia społecznego.

Zasady podlegania KRUS są częścią szerszej dyskusji o przyszłości systemu. Analizujemy to w artykule „Reforma KRUS przesądzona? Czy system będzie wypłacalny?”.

Jakie dokumenty przygotować do zgłoszenia domownika KRUS?

Zgłoszenie domownika do ubezpieczenia KRUS wymaga przygotowania kilku dokumentów, które potwierdzą sytuację rolnika i osoby zgłaszanej.
Przede wszystkim trzeba zebrać dane dotyczące gospodarstwa oraz dotychczasowych ubezpieczeń. Co ważne, najważniejszym elementem całej procedury jest poprawnie wypełniony formularz KRUS UD-2, który stanowi podstawę zgłoszenia. Dzięki temu urząd może ocenić, czy spełnione są wszystkie warunki ustawowe.

Do wniosku należy dołączyć:

• dokument potwierdzający własność lub posiadanie gospodarstwa,
• zaświadczenie o powierzchni użytków rolnych,
• informacje o wcześniejszym podleganiu innym ubezpieczeniom,
• oświadczenie KRUS UD-24A – jeżeli zgłaszasz domownika,
• zaświadczenie z urzędu skarbowego – w przypadku działów specjalnych produkcji rolnej,
• dokumenty potwierdzające prawo do pracy w Polsce – jeżeli sprawa dotyczy cudzoziemca.

Aktualne druki KRUS do ubezpieczenia znajdują się na oficjalnej stronie GOV – zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego rolników.

Co więcej, KRUS może poprosić o okazanie oryginałów dokumentów, dlatego warto mieć je pod ręką w czasie załatwiania sprawy.

Ile trwa decyzja KRUS?

Zgłoszenie domownika do KRUS uruchamia postępowanie, w którym urząd sprawdza, czy spełnione są wszystkie warunki ustawowe. W większości przypadków decyzja jest wydawana w ciągu miesiąca od wszczęcia sprawy. jeżeli konieczne są dodatkowe wyjaśnienia lub weryfikacja danych, KRUS może potrzebować choćby do dwóch miesięcy.

Co najczęściej budzi wątpliwości? (praktyczne przykłady)

Zgłoszenie domownika budzi wiele pytań, zwłaszcza gdy gospodarstwo jest prowadzone wspólnie z osobami pracującymi poza rolnictwem. Przykład z AgroFoto dobrze to pokazuje:

– „Rodzice mają ziemię, ale pracują na etacie i są w ZUS. Ja pomagam w gospodarstwie. Czy mogę być domownikiem?” – pyta zetorek7211.

W takiej sytuacji nie można zgłosić się jako domownik, ponieważ rolnik (rodzice) nie podlega ubezpieczeniu KRUS. Jedynym rozwiązaniem jest:

• przejęcie części gospodarstwa,
• albo dzierżawa ziemi i zgłoszenie się jako rolnik.

To częsty dylemat młodych osób, które chcą zdobyć staż potrzebny do uzyskania premii dla młodego rolnika.

Podsumowanie – zgłoszenie domownika w KRUS krok po kroku

Zgłoszenie domownika do KRUS to istotny etap, który zapewnia rodzinie rolnika pełną ochronę w ramach systemu ubezpieczenia społecznego rolników. Co więcej, prawidłowe zgłoszenie potwierdza status osoby pracującej w gospodarstwie i dzięki temu gwarantuje ciągłość ubezpieczenia.

Oczywiście tylko adekwatne przygotowanie dokumentów i dotrzymanie terminów minimalizuje ryzyko błędów, zaległości składkowych oraz problemów podczas kontroli. Dzięki temu gospodarstwo funkcjonuje zgodnie z przepisami, a rodzina rolnika korzysta z pełnej ochrony socjalnej.

Jeżeli interesują Cię zmiany w systemie KRUS i ich wpływ na gospodarstwa, przeczytaj także „Reforma KRUS przesądzona? Czy system będzie wypłacalny?”.

Źródła:

• Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników,
• KRUS – oficjalne formularze i wyjaśnienia,
• MRiRW – zasady podlegania ubezpieczeniom rolniczym.

Przeczytaj też : Warunki ubezpieczenia w KRUS – na czym polega obowiązek?