ZPF: Błędne obliczenie RSSO nie jest automatyczną przesłanką do zastosowania sankcji kredytu darmowego

21 godzin temu

Z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, iż błędne obliczenie Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO) nie stanowi samoistnej przesłanki do zastosowania sankcji kredytu darmowego, uważa prezes Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce Marcin Czugan.

– Trybunał wskazał, co jest bardzo istotne, iż wyliczenie RRSO, w oparciu o założenia wskazane w przepisach, powinno być dokonane na moment zawarcia danej umowy [...]. Fakt późniejszego wyeliminowania danego postanowienia umownego (wskutek uznania go za nieuczciwe), choćby jeżeli wpływa na wysokość RRSO, nie powinno prowadzić samo w sobie do wniosku, iż zastosowanie znajdzie SKD […] – napisał Czugan w komentarzu.

Jego zdaniem, ani przedstawione w pytaniu zagadnienie, ani rozstrzygnięcie TSUE w żaden sposób nie dotyczy - co starają się wykazać niektórzy komentatorzy - kwestii uprawnienia (lub jego braku) do pobierania odsetek od skredytowanych kosztów kredytu (czyli pozaodsetkowych kosztów kredytu na gruncie ustawy o kredycie konsumenckim).

– Co więcej, można wysnuć tezę, iż choćby o ile w innych sprawach dotyczących SKD, toczonych przed Trybunałem (np. C-566/24), TSUE orzeknie brak podstaw do pobierania przez kredytodawców odsetek od skredytowanych kosztów kredytu, to fakt, iż na tej podstawie uzna się, iż błędnie obliczono RRSO, nie będzie stanowił samoistnej przesłanki do zastosowania SKD. To niezwykle istotne w kontekście, wielokrotnie podnoszonej w debacie publicznej opinii, iż błędnie obliczone RRSO skutkuje automatycznie zastosowaniem SKD, a więc - mówiąc wprost - iż kredyt bądź pożyczka mają być darmowe – dodał.

Na co jeszcze wskazał TSUE?

Czugan odniósł się również do pozostałych pytań zadanych TSUE. Wskazał, iż odpowiedź na drugie pytanie obejmuje analizę tzw. klauzuli modyfikacyjnej, stanowiącej podstawę do zmiany opłat związanych z umową kredytu. Trybunał orzekł - co nie powinno, jego zdaniem, budzić większych kontrowersji - iż warunki określone w umowie powinny być sformułowane w sposób jasny i zwięzły, w celu umożliwienia konsumentom przewidzenia zmiany opłat w określonych sytuacjach.

Podkreślił, iż Trybunał nie wskazał uniwersalnego wzorca takich warunków, pozostawiając tę kwestię ad casum do analizy sądowi rozpatrującemu daną sprawę.

Pytanie trzecie dotyczyło rozumienia art. 23 Dyrektywy o kredycie konsumenckim w kontekście ewentualnej sprzeczności z tym artykułem przepisów krajowych, które przewidują taką samą sankcję za naruszenie obowiązków informacyjnych, niezależnie od stopnia naruszenia.

Zdaniem prezesa ZPF, Trybunał wskazał wyraźnie, iż to do sądu odsyłającego jako jedynego, który jest adekwatny do dokonania wykładni i stosowania prawa, należy zbadanie, czy w świetle ogółu okoliczności w postępowaniu głównym sankcja - będąca przedmiotem sporu - odpowiada przymiotom skuteczności, proporcjonalności i ma walor odstraszający.

Rozstrzygnięcie należy do sądu

Jak podkreślił, równocześnie Trybunał wskazał, iż SKD - to już w kontekście naruszenia generalnie obowiązku informacyjnego zgodnie z art. 10 ust. 2 Dyrektywy o kredycie konsumenckim - może być uznana za proporcjonalną, o ile naruszenie może podważyć możliwość oceny przez konsumenta zakresu jego zobowiązania. Ale rozstrzygnięcie, czy tak jest, powinno być dokonane przez sąd rozpoznający konkretną sprawę.

– Wyrok TSUE będzie miał istotne znaczenie w kontekście wykorzystywania nieprawidłowych, zdaniem niektórych tzw. kancelarii odszkodowawczych, obliczeń RRSO i podnoszenia tej kwestii jako podstawy do zastosowania sankcji kredytu darmowego. Trybunał wyraźnie podkreślił, iż taka podstawa, sama w sobie, nie może stanowić uzasadnienia dla zastosowania SKD – podsumował Czugan.

– W pozostałym zakresie wyrok jest raczej zbieżny z zapatrywaniem doktryny i spójny z orzecznictwem sądowym, w sprawach rozstrzyganych przez polskie sądy w zakresie sankcji kredytu darmowego – dodał.