2 dni temu
Wraz z nastaniem ciepłych pór roku w budynkach inwentarskich pojawia się problem owadów, w tym much. Stanowią poważne zagrożenie dla produkcji zwierzęcej, gdyż całymi dniami oblegają zwierzęta przeszkadzając w pobieraniu paszy lub odpoczynku. Przenoszą też szereg groźnych schorzeń (dezynteria, salmonelloza, kolibakterioza, bruceloza, gruźlica), pogarszają dobrostan, przyczyniają się do występowania mastitis w stadach krów mlecznych.
Dlaczego muchy są groźne?
Muchy w budynkach inwentarskich to nie tylko choroby. Zwierzęta, które całymi dniami są oblegane przez muchy podlegają działaniu permanentnego stresu. Muchy przeszkadzają w spoczynku oraz podczas pobierania paszy. Są wiec poważnym zagrożeniem dla produkcyjności. Wykazano, iż wydajność mleczna krów niepokojonych przez muchy znacznie spada. Muchy mogą również pogarszać jakość pozyskiwanego mleka. Różne rodzaje bakterii i wirusów przenoszonych przez muchy przedostaje się do mleka przez aparat udojowy i gumy strzykowe.
Wzmożona aktywność much krwiopijnych jest przyczyną znacznych strat ekonomicznych spowodowanych spadkiem mleczności ( w skrajnych przypadkach choćby o 20%) lub zmniejszeniem masy ciała w przypadku bydła opasowego (do 6 kg na sztukę). Mleko pozyskiwane od krów nękanych przez muchy jest gorszej jakości higienicznej oraz ograniczona jest jego przydatność do przetwórstwa. Udowodniono, iż bydło utrzymywane w warunkach oddziaływania czynników stresowych odkłada w tuszy gorszej jakości mięso. Jest to wynikiem nieustannej produkcji hormonów stresu (ACTH, adrenalina ito.). Innym niepożądanym efektem nadmiernej obecności much w oborze jest obniżenie zdolności rozrodczych u bydła.
Jak walczyć z muchami?
Zwalczanie much w budyunku inwentarskim nie należy do zadań łatwych. Wymaga czasu oraz cierpliwości. Jej skuteczność zależy od zastosowanych metod oraz użytego środka. Ważne jest też zwalczanie każdego stadium rozwoju owada.
Najprostszym, a zarazem najtańszym sposobem zwalczania much jest przestszeganie higieny w pomieszczeniach inwentarskich i ich bezpośredniego otoczenia. Systematyczne i dokładne usuwanie obornika, czyszczenie rusztów, poideł i koryt nie gwarantują zupełnego wyeliminowania much, ale ogranicza ich występowanie.
Efektywne mikroorganizmy (EM) dodawane do paszy lub wody wzbogacają i stabilizują mikroflorę przewodu pokarmowego odpowiedzialną za prawidłowy przebieg procesów trawienia. Przez rozkład resztek białka m. in. nie dopuszczają do powstawania w budynku inwentarskim uciążliwych gazów, które wabią muchy. Stosowanie EM może być też jednym z wielu sposobów zapobiegawczych (chroniących) przed inwazją owadów.
Środki chemiczne
Szczególną efektywność w zwalczaniu owadów wykazują środki chemiczne. Bazują na różnych substancjach chemicznych (tab.1) i wykazują dużą toksyczność. Mogą być oferowane w postaci emulsji wodnych, proszków, sprayów, tabletek, zawiesin, koncentratów, farb, granulatów lub lepów do zawieszania. Do najszybszych metod zwalczania much .zalicza się oprysk. Stosowane w tym przypadku środki wymagają dużej ostrożności, nie tylko w stosunku do zwierząt, ale i obsługi. Na czas stosowania niektórych środków chemicznych, konieczne jest wyprowadzanie zwierząt poza budynek.
Tab. 1 Najczęściej stosowane preparaty do chemicznego zwalczania larw i dorosłych much (APRA, 20,24
| Producent | Nazwa preparatu | Forma, działanie, stosowanie |
| Agro-Trade Sp. z o.o. | Draker 10.2 | Wieloskładnikowy koncentrat o częściowo mikrokapsułkowanej formule. Zwalcza muchy i inne owady latające. Wewnątrz i na zewnątrz budynku. Zachowuje adekwatności bójcze przez 14 dni. Nie posiada zapachu, może być stosowany w formie 1-3% wodnego oprysku lub zamgławiania. Dostępny w opakowaniach 100 ml, 250 ml i 1 l. |
| Radical | 3-składnikowy preparat na larwy i dorosłe osobniki much, stosowany bezpośrednio na miejsca przebywania owadów w formie oprysku lub posypania. Nie stosować w naturalnych zbiornikach wodnych. Dostępne opakowania ½ i 3 kg | |
| Asplant | Cimex-Out | Skoncentrowany płyn do rozcieńczania wodą. 1% roztwór służy do oprysku. Działanie widoczne po 20-40 minutach. Dostępnie w opakowaniach o pojemności 50, 100 i 500 ml. |
| Blatin | Desintec AnoEx | Płynny preparat przeciw dorosłym muchom. Aktywny natychmiast, zachowuje aktywność do 6 tyg. Ciecz robocza 1, 5 l (500 ml płynu + 1 l wody) pozwala na oprysk 200 m2 powierzchni budynku inwentarskiego. Zwierzęta nie treba usuwać z pomieszczenia. Opakowania pojemności 500 ml. |
| Desintec CyroEx | Służy do zwalczania larw. Eliminuje je stopniowo, aktywne 6 tygodni. Należy go stosować na oborniku, w kanałach gnojowych, korytarzach gnojowych. Po 3 dniach należy usunąć obornik i ponownie zastosować oprysk.Można stosować w obecności zwierząt. W opakowaniach 1 i 5 kg. Do zabezpieczenia pow. 200 m2 należy użyć 5 kg produktu | |
| Bros Sp. z o.o. | Bros Supercyp 6WP I | Wieloskładnikowy proszek do zwalczania much i owadów biegających. Wodny roztwór 0,5-1% nakłada się na miejsca przebywania much. 200 g proszku zabezpiecza 1200 m2 powierzchni. Dostępny w opakowaniach 25 g i 200 g. |
| Can Agri Rydziński Spółka Komandytowa | AzametiFly | Granulat przeciw dorosłym muchom. Stosować jako pastę lub smarowidło. Efekt bójczy po 5 dniach. Zabieg powtórzyć po 2-3 tyg.100 g preparatu pozwala zabezpieczyć 50 m2 Opakowania 400 g. |
| Larvanon | Granulat rozpuszczalny w wodzie przeciw larwom. Posypywać lub opryskiwać. Można stosować w obecności zwierząt. Opakowania 5 kg zabezpieczają powierzchnię 200 m2 . | |
| „Fregata” S.A. | Maggots | Mikrogranulat do posypywania lub oprysku po rozcieńczeniu wodą. Można stosować w pobliżu poideł i karmideł. Ściółkę po 3 dniach od zastosowania usunąć i opryskiwać co 3 dni aż do momentu wyeliminowania larw. Roztwór do rozpylania winien zawierać 250 g preparatu i 2,5 litra ciepłej wody.. Dostępny w opakowaniach po 5 kg. |
| Sectonyl Hydro | Proszek do sporządzania zawiesiny wodnej w pomieszczeniach oraz wokół budynku.. Pakowany w folię wodorozpuszczalną w saszetki po 20 i 50 g. Silnie trujący dla owadów, stosowany w oprysku. | |
| Koppert Polska sp. z o.o. | Appibuster Pro | Zewnętrzna pułapka z przynętą o pojemności 5 l wyłapująca wybiórczo owady. Przynęta składa się z mieszanki drożdży. Nie wyłapuje motyli i pszczół. Instaluje się na wysokości 1,5 m w odstępie co 15 m. od siebie. Aby podtrzymać skuteczność przynętę wymienia się co 60 dni |
| Biofly | Biologiczna metoda zawierająco poczwarki pożytecznych much. Produkt zawiera saszetki z poczwarkami. W saszetkach może być 4,5 lub 9 tys. larw. Zabezpieczają one 50 lub 100 m 2 powierzchni. Zabieg należy powtarzać od wiosny, kilkakrotnie. | |
| Sandezia Sp. z o.o. | Sandezia Sucha Dezynfekcja | Preparat do dezynfekcji budynków inwentarskich. Niszczy formy larwalne much i innych owadów. Zwalcza też wiele mikroorganizmów i osusza mokrą ściółkę. Należy go rozsypywać w dawce 50 g/ m 2 raz w tygodniu . Dla zabezpieczenia ścian trzeba przygotować zawiesinę wodną na 1,5 l wody – 1 kg proszku. W handlu jest w opakowaniach 4, 10 i 25 kg |
| Sano | SanoSan | Preparat osusza i dezynfekuje ściółkę. Niszczy jaja owadów, działa bakteriostatycznie. Poprawia mikroklimat w budynku. Na zabezpieczenie 1 m 2 potrzeba 50 g preparatu, zabieg powtarza się raz w tyg. Pakowanie – worki o masie 25 kg. |
| Unichem Polska Sp. z o.o. | Effect Ultimum | Środek o działaniu pokarmowym i kontaktowym. Zwalcza owady latające i biegające. Ma silne działanie bójcze i przedłużone działanie. Nie ma zapachu i nie pozostawia plam. Ma szerokie spektrum działania, efekt bójczy trwa do 6 tyg. W opakowaniach po 500 ml. |
Oprysk rozpoczyna się od futryn, okien i parapetów. Tam przebywa najwięcej dorosłych owadów. Larwy z kolei rozwijają się w okolicach kanałów gnojowych, gdzie również należy spryskiwać wszystkie powierzchnie. Środki w postaci granulatów i proszków rozsypuje się na ogół na posadzce, ściółce lub rusztach.
Zwalczając plagę much środkami chemicznymi trzeba pamiętać, iż owady po pewnym czasie wykształcają odporność na stosowany preparat. Aby temu przeciwdziałać, należy insektycydy stosować w sposób rotacyjny. I tak, po 1-2 krotnym zastosowaniu jednego preparatu trzeba zastosować inny, oparty na odmiennej substancji czynnej. Dobrze jest również stosować coraz to nowsze, oferowane na rynku środki. Walkę z muchami najlepiej jest rozpoczynać wczesną wiosną, w momencie ich pojawienia się. Prowadzi się ją do późnej jesieni.
Lampy owadobójcze (dezynsekcyjne)
Zainstalowane w pomieszczeniu emitują światło o specyficznej długości fali, która jest atrakcyjna dla owadów. W lampach rażących owad jest porażany przez prąd elektryczny, natomiast w urządzeniach z wkładem lepnym zostaje przyklejony do nieschnącego kleju. Lampy owadobójcze najlepiej się sprawdzają w mniejszych pomieszczeniach. Aby były skuteczne, powinno się je instalować z dala od okien, w ciemnych miejscach, gdzie gromadzące się muchy będą reagowały na światło. Dobrym miejscem do zawieszania lamp są też wąskie korytarze. Lampy owadobójcze powinny być instalowane na wysokości od 2 do 3,5 m, im niżej tym lepiej, gdyż owady wolą przebywać bliżej posadzki, tam, gdzie mogą znaleźć pożywienie. Należy montować je z dala od otworów okiennych, tak, by były widoczne z każdego miejsca oraz by zwracały uwagę owadów wlatujących do obiektu. W handlu dostępna jest bogata oferta lamp owadobójczych, przystosowanych zarówno do wykorzystania w małych (pow.. 20-45 m2 ) jak i w większych pomieszczeniach (180-200 m2 ).
Lampy lepowe wyposażone są w specjalny wkład, który zwabia owady. Świetlówki ponadto emitują światło również wabiące owady. Lampa wyłapuje owady cicho, bez trzasków, typowych dla lamp rażących. Może być wyposażona w 2 lub 4 świetlówki o różnej mocy. Powinna charakteryzować się łatwym dostępem do demontowanego pojemnika. Zasięg sięga od 200 do 400 m2 .
Innym rozwiązaniem są lampy pułapki wykorzystujące światło zielone, świetlówki UVA, oraz elementy grzejne na dodatkowe tabletki zawierające ferromon wabiący wybrany gatunek owadów. Taka lampa jest o ok. 85% bardziej skuteczna niż tradycyjne lampy dezynsekcyjne. Lampy rażące z kolei wyposażone są w mechanizm rażący, tacki wyłapujące spadające owady oraz ekonomiczne świetlówki.
A może biomuchy?
Stosunkowo nowatorskim rozwiązaniem jest stosowanie do walki z muchami broni biologicznej, błonkówek – biomuch – rozmnażających się kosztem muchy domowej. Biomuchy składają jaja do czerwi much, nie dopuszczając do wylęgnięcia się dorosłych (latających) osobników. Jedna biomucha jest w stanie złożyć po 3-8 jaj do choćby 200 czerwi. Zakładając, iż z jednego opakowania biomuch wylęga się ok. 15 tyś. Błonkówek, co przekłada się na zabicie ok. 3 milionów much w pierwszym ataku.
Biomuchy powinny być wprowadzane do obór, najlepiej rusztowych, w kilku dawkach, co ok. 2 tygodnie. Nie istnieje ryzyko „uodparniania” się owadów na biomuchę oraz niekontrolowanego rozwoju biomuch, ponieważ do swego rozwoju potrzebuje ona larw muchy domowej. Biomuchy w oborach są sprawdzone i polecane w wielu krajach. Trzeba pamiętać, iż jedynie biomuchy produkowane w warunkach laboratoryjnych gwarantują czystość mikrobiologiczną.
Podsumowanie
Metod zwalczania latających owadów jest szereg. Aby były skuteczne warto stosować kilka z nich jednocześnie. Przestrzeganie higieny w budynkach inwentarskich jest niezwykle istotne ze względu na zdrowie, dobrostan i produkcyjność zwierząt. Muchy swoją obecnością przysparzają wielu problemów hodowcy m. in. przez rozprzestrzenianie chorób oraz ograniczanie wydajności. Ważnym zadaniem jest więc utrzymywanie higieny w budynku inwentarskich i jego otoczeniu oraz prowadzić jednocześnie zwalczanie form zarówno larwalnych jak i latających. Najlepiej rozpoczynać wczesną wiosną i kontynuować do późnej jesieni.
