Agregaty do uprawy pasowej – precyzja, oszczędność i plon w jednym przejeździe

4 godzin temu

Zdjęcie: uprawa pasowa strip-till

Uprawa pasowa wpisała się w krajobraz polskiej wsi. Zyskuje ona coraz więcej zwolenników ze względu na korzyści, które daje. Przedstawiamy je poniżej, a także wybraną ofertę krajowych i zachodnich producentów agregatów do uprawy pasowej.

Uprawa pasowa (ang. strip-till) to innowacyjna technologia łącząca zalety siewu bezpośredniego oraz tradycyjnej uprawy gleby. Polega na uprawie wąskich pasów gleby dokładnie tam, gdzie zostanie umieszczone ziarno, przy jednoczesnym pozostawieniu reszty pola w stanie nienaruszonym, pokrytym mulczem lub resztkami pożniwnymi. Dzięki temu rozwiązaniu ogranicza się liczbę przejazdów, chroni strukturę gleby i oszczędza czas oraz paliwo.

Zalety uprawy pasowej

Oszczędność paliwa i czasu – mniejsza powierzchnia robocza = mniejsze zapotrzebowanie na moc.
Ochrona gleby – zmniejszenie erozji wodnej i wietrznej, poprawa gospodarki wodnej.
Lepsze warunki dla wzrostu roślin – pasy są intensywnie spulchnione i nawożone, co sprzyja szybkiemu rozwojowi korzeni.
Mikroklimat w pasie siewnym – cieplejsza i lepiej napowietrzona gleba umożliwia szybsze kiełkowanie roślin.
Mniejsze zagęszczenie gleby – szczególnie ważne przy cięższych glebach.

Wady i wyzwania strip-tillu

Wysoka precyzja pracy – konieczność dokładnego prowadzenia maszyny (najlepiej z GPS RTK).
Ograniczona uniwersalność – trudności w stosowaniu w uprawach warzywnych czy na bardzo kamienistych stanowiskach.
Inwestycja początkowa – agregaty do uprawy pasowej należą do maszyn o wyższym progu cenowym.
Wymagana wiedza – rolnik musi mieć dobre rozeznanie zagadnień dot. profilu gleby, nawożenia i parametrów siewu.

Agregaty strip-till – co oferują czołowi producenci?

Horsch Focus TD – niemiecka precyzja i kompleksowość

Horsch należy do europejskich liderów w dziedzinie technologii pasowej. Horsch Focus TD to agregat uprawowo-siewny klasy premium, zaprojektowany do pracy w technologii strip-till. Umożliwia jednoczesne spulchnianie gleby, aplikację nawozu w jednej lub dwóch warstwach oraz siew w jednym przejeździe. Przeznaczony dla gospodarstw wielkoobszarowych i rolnictwa precyzyjnego.

Zastosowanie: Gospodarstwa powyżej 150 ha, kukurydza, rzepak, słonecznik, zboża jare, rolnicy i usługodawcy pracujący w systemach precyzyjnych.

Dostępne modele:

Focus 3 TD: 3 m, 6 sekcji, 3500 l, min. 200 KM,
Focus 4 TD: 4 m, 8 sekcji, do 5000 l, min. 260 KM,
Focus 6 TD: 6 m, 12 sekcji, do 6000 l, min. 350 KM.

Budowa

Talerze tnące – przygotowanie powierzchni pola.
Zęby TerraGrip – spulchnianie do 30 cm, aplikacja nawozów.
Zbiornik 2-komorowy – dwa rodzaje nawozów (starter i głęboki).
Opcjonalny siewnik (MiniDrill lub inny).
Wały zagęszczające – wyrównanie i domknięcie pasa.
Elektronika – ISOBUS, GPS, mapowanie zmiennych dawek.

ZaletyWady

Jeden przejazd = uprawa, nawożenie, siew.	Wysoka cena (od 600 tys. zł netto).
Precyzyjne, głębokie umieszczanie nawozu.	Wymaga ciągników min. 200–400 KM.
Kompatybilność z systemami RTK i VRA.	Obsługa wymaga doświadczenia i elektroniki.
Modułowa konstrukcja – różne konfiguracje.

Kudła Grizli – polski strip-till lekki i średni

Firma FHU Kudła Edyta oferuje szeroką gamę agregatów strip-till o nazwie Grizli. Są dostępne w szerokościach 2,1 m, 2,4 m, 2,7 m, 3 m. Nowym modelem jest Grizli Plus GR400RD Drive, składany hydraulicznie, o szerokości 4 m. Zęby działają do głębokości 28 cm, zabezpieczenie sprężynowe, zbiorniki nawozu/mikrogranulatu – ok. 800 l każda komora. Napęd dmuchawy hydrauliczny lub opcjonalny zewnętrzny, sekcje siewne z elektrycznym napędem i czujnikami.

Zastosowanie: Gospodarstwa 50–150 ha; kukurydza, burak, zboża, rzepak; tam, gdzie liczy się niski koszt wejścia i elastyczność.

Parametry techniczne

Szerokość robocza	2,1–4 m
Liczba sekcji	6–9
Moc ciągnika	100–250 KM (2,1 m – 100 KM, 4 m – od 250 KM)
Zbiornik	dwukomorowy, ok. 2×800 l

ZaletyWady

Niska potrzeba mocy (już od 100–140 KM).	Mniejsza wydajność niż wersje 6 m.
Kompaktowa, składana 4- metrowa rama.	Brak pełnej wersji ISOBUS – sterowanie przez tablet/joystick.
Precyzyjne siewniki punktowe (6×45, 6×75, 33 cm).
Prosta obsługa, polska produkcja.

Agro-Tom ATST 3.0 – nowoczesny zestaw strip-till z funkcją siewu

Agro-Tom ATST 3.0 to nowoczesny agregat uprawowo-siewny przystosowany do pracy w technologii strip-till. Umożliwia jednoczesne spulchnianie pasów gleby, nawożenie oraz precyzyjny siew w jednym przejeździe. Zbudowany z trzech niezależnych sekcji: roboczej (uprawa i nawożenie), wału dogniatającego oraz siewnika.

Zastosowanie: Gospodarstwa średnie i duże: 100–200 ha, kukurydza, słonecznik, burak cukrowy, rzepak, zboża, dla rolników szukających efektywnej maszyny do pracy pasowej ze zintegrowanym siewem.

Budowa

Zęby robocze – spulchnianie gleby do ok. 25–30 cm.
Talerze skrajne i środkowe – przecinanie resztek pożniwnych.
Redlice nawozowe – głębokie i/lub płytkie aplikowanie nawozów.
Wał zagęszczający – wyrównanie i domknięcie pasa siewnego.
Siewnik precyzyjny – 6-rzędowy, z napędem elektrycznym, czujnikami przepływu i opcją siewu w systemie punktowym.

Parametry techniczne

Szerokość robocza	3,0 m
Liczba sekcji	6
Masa własna	ok. 6560 kg
Długość zestawu	ok. 9 m
Napęd dmuchawy	hydrauliczny
Moc ciągnika	180–250 KM
Zbiornik	5000 l (3000 l – nawóz, 2000 l – nasiona)

ZaletyWady

Praca w technologii strip-till w jednym przejeździe.	Stała szerokość robocza – brak wersji składanej.
Duży zbiornik nawozowy i nasienny – wysoka wydajność.	Rozstaw sekcji i szerokość międzyrzędzi ograniczone do kilku wariantów.
Precyzyjne dozowanie i nowoczesny siewnik 6×45, 6×50, 6×75 cm.
Możliwość nawożenia w dwóch poziomach.
Polska produkcja – szybki serwis, dobry stosunek ceny do jakości.

Co oferują inni producenci?

Szewera Strip Till – solidna polska konstrukcja z możliwością wyposażenia w zbiornik nawozowy, sprawdzająca się na polach kukurydzy i buraka cukrowego. Umiarkowane ceny i dobry dostęp do części zamiennych.

Czajkowski Strip Master – maszyny cenione za trwałość i niezawodność. Wersje 3 m i 6 m, opcjonalne zbiorniki nawozowe, zęby do 30 cm głębokości. Silna konkurencja dla Agro-Toma i Kudły.

ATMP Strip-Till One – masywny agregat o wysokim standardzie wykonania, szczególnie na cięższe gleby. Często stosowany w gospodarstwach wielkoobszarowych.

Agro-Line – producent oferujący lżejsze modele, idealne dla mniejszych gospodarstw. Dobre wejście w technologię bez rewolucji inwestycyjnej.

NoTiLL, Procam i inne podmioty oferują także usługi adaptacyjne i pomoc w wyborze systemu strip-till w połączeniu z doradztwem agrotechnicznym.

Dobór maszyny do areału i warunków glebowych – praktyczny poradnik

Dobór odpowiedniego agregatu do uprawy pasowej nie może być przypadkowy. najważniejsze czynniki, które należy wziąć pod uwagę, to:

Rodzaj gleby

Gleby lekkie i średnie – większość dostępnych agregatów poradzi sobie bez problemu, przy niższym zapotrzebowaniu na moc. Sprawdzą się Agro-Line, Agro-Tom, Szewera.
Gleby ciężkie, gliniaste – tu najważniejsze jest zastosowanie mocnych zębów z zabezpieczeniem sprężynowym lub hydraulicznym. Modele Horsch Focus TD i ATMP oferują solidną penetrację i odporność na przeciążenia.
Gleby kamieniste – niezbędna jest amortyzacja elementów roboczych, talerze tnące i łatwy dostęp do części. Dobrym wyborem będą modele z redlicami wzmocnionymi.

Uprawiane gatunki roślin

Kukurydza, słonecznik, rzepak – technologia strip-till sprawdza się idealnie. Ważne, by szerokość międzyrzędzi była dostosowana (np. 45–75 cm).
Zboża ozime – rzadziej uprawiane pasowo, ale możliwe w kombinacji z redlicami talerzowymi i nawożeniem rzędowym.
Burak cukrowy – wymaga precyzyjnych agregatów, najlepiej z aplikacją nawozu w dwóch warstwach.

Ciągnik – ile mocy potrzeba?

Reguła: min. 25-40 KM na jedną sekcję roboczą.
Przykład: agregat 6-sekcyjny = minimum 150 KM, ale przy cięższych warunkach warto mieć zapas do 200 KM.
W gospodarstwach z ciągnikami 300+ KM można rozważyć maszyny 6 m i więcej, z dużym zbiornikiem nawozu.

Przeczytaj również: Strip-till, czyli uprawa pasowa. Czy warto?

Najczęstsze błędy w eksploatacji agregatów strip-till

Choć technologia strip-till uchodzi za prostą, w praktyce wielu rolników popełnia powtarzalne błędy, które obniżają efektywność pracy lub prowadzą do uszkodzeń maszyn.

Błąd 1: Zbyt duża głębokość pracy

Często ustawiana z myślą „na zapas”, prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na moc, nadmiernego zużycia paliwa, szybszego zużycia zębów, przemieszczenia warstw gleby, co szkodzi mikroflorze.

Zalecenie: 15–20 cm wystarcza w większości przypadków. Głębiej tylko przy wyjątkowo zbitej glebie.

Błąd 2: Zły rozstaw międzyrzędzi i niedopasowanie do siewnika

Niewłaściwe ustawienie rozstawu sekcji prowadzi do złej synchronizacji z siewem, straty precyzji i nakładających się pasów, ryzyka siewu „po twardym”.

Zalecenie: Dopasuj rozstaw sekcji do planowanego siewu. W gospodarstwach kukurydzianych – standard 75 cm.

Błąd 3: Zbyt szybka jazda robocza

Strip-till nie lubi pośpiechu. Jazda 10 km/h i więcej powoduje wyskakiwanie gleby z pasów, nierówną głębokość nawożenia, uszkodzenia talerzy i wałów.

Zalecenie: 6–8 km/h to optymalne tempo robocze.

Błąd 4: Niedostateczne przeglądy przed sezonem

Wielu rolników nie sprawdza luzów na łożyskach, zużycia sprężyn i zębów, przewodów nawozowych. W efekt podczas siewu występują awarie, a także spadki wydajności.

Zalecenie: Regularny przegląd techniczny minimum raz w okresie – najlepiej zimą lub tuż przed wyjazdem w pole.

Błąd 5: Brak GPS lub systemów prowadzenia

Brak automatyki to nierówne pasy, przejazdy po poprzednich torach oraz strata plonu.

Zalecenie: Minimum system równoległego prowadzenia, optymalnie – GPS RTK z korektą <2 cm.

Strategie nawożenia w technologii strip-till

Nawożenie w uprawie pasowej to najważniejszy element całej technologii. Można powiedzieć, iż skuteczność strip-tillu w dużej mierze zależy od tego, jak i gdzie zostanie podany nawóz.

Nawożenie jednowarstwowe

To najprostszy i najczęściej stosowany wariant. Nawóz aplikowany w jednym pasie na głębokości 10–20 cm, zwykle stosowane są nawozy fosforowo-potasowe lub wieloskładnikowe (NPK). Działa jako „starter” – roślina ma szybki dostęp do składników zaraz po wykiełkowaniu.

Zalety

Mniejsze zużycie nawozów niż przy rozsiewie powierzchniowym.
Brak strat przez ulatnianie, szczególnie w przypadku mocznika.
Idealne do kukurydzy, rzepaku, zbóż jarych.

Wymagania sprzętowe:

Prosty aplikator nawozu (np. zbiornik centralny 1000–2000 l).
Rury dozujące doprowadzające nawóz pod redlicę zęba.

Nawożenie dwuwarstwowe (deep banding + starter)

Stosowane głównie w profesjonalnych gospodarstwach.

Zasada działania:

Głębsza warstwa (20–25 cm) – np. fosfor + potas (wolno działające),
Płytsza warstwa (5–10 cm) – azot lub mikroelementy (szybko działające).

Zalety

Lepsze wykorzystanie fosforu i potasu przy głębokim ukorzenieniu.
Szybszy start roślin dzięki starterowi.
Możliwość pełnej rezygnacji z nawożenia pogłównego.

Sprzęt:

Dwa niezależne zbiorniki nawozowe lub system mieszany.
Elektroniczne sterowanie dozowaniem (ISOBUS lub GPS VRA).

Nawóz płynny – przyszłość strip-tillu?

Nawóz (np. RSM, mikroskładniki) podawany w żelu lub cieczy bezpośrednio do pasa siewnego jest coraz częściej stosowany w Niemczech, USA i Holandii. Wymaga precyzyjnych dysz iniekcyjnych, zbiorników odpornych na korozję (ze stali nierdzewnej lub tworzyw), specjalnych pomp i sekcji. Jego zaletą jest niewątpliwie idealna kontrola dawek i maksymalne wykorzystanie składników pokarmowych.

Strip-till – przyszłość uprawy roślin w Polsce?

Technologia strip-till, choć stosunkowo nowa w Polsce, zyskuje coraz większą popularność dzięki swojej efektywności, ekologiczności i możliwości integracji z rolnictwem precyzyjnym. najważniejsze zalety tej metody – oszczędność paliwa, ograniczenie erozji, poprawa warunków siewu i możliwość jednoczesnego nawożenia – sprawiają, iż coraz więcej gospodarstw rezygnuje z klasycznej orki na rzecz uprawy pasowej.

Nie bez znaczenia są także rosnące koszty środków produkcji, w tym nawozów i oleju napędowego. W takich warunkach technologie oszczędnościowe, jak strip-till, zaczynają się po prostu opłacać.

Jednocześnie nie jest to technologia dla wszystkich – wymaga przemyślanej inwestycji, odpowiedniego doboru maszyny do warunków glebowych i areału, a także podstawowego zaplecza technologicznego: systemów prowadzenia, dobrze ustawionych siewników i przeszkolonego operatora.

Wśród polskich producentów wyróżniają się Kudła i Agro-Tom, oferujący świetne maszyny w rozsądnej cenie. Z kolei Horsch pozostaje liderem rozwiązań dla rolnictwa precyzyjnego i gospodarstw wielkoobszarowych. Czajkowski oraz ATMP celują w segment premium, zaś Szewera i Agro-Line zapewniają dostęp do strip-tillu również mniejszym gospodarstwom.

Strip-till jest nie tylko agregatem – to kompletny system agrotechniczny, który przy prawidłowym wdrożeniu może podnieść nie tylko plony, ale też opłacalność całego gospodarstwa.

Zobacz również wideo: Czy strip-till w Polsce ma sens? dr hab. Tomasz Piechota o uprawie pasowej