1 miesiąc temu
29 stycznia br. Komisja Europejska opublikowała kolejne sprawozdanie zawierające informacje dot. wysokości i intensywności dotacji w unijnym sektorze energetycznym w 2023 r. Choć sam raport wskazuje na znaczny (10 proc.) spadek to poziom dotacji jest wciąż wyższy niż ten z okresów sprzed pandemii COVID-19.
Czytaj także nasz newsletter legislacyjny
Sprawozdanie Komisji Europejskiej ws. dotacji
Sprawozdanie organu wykonawczego UE wynika wprost z regulacji przedstawionych w rozporządzeniu dot. zarządzania unią energetyczną, którego zapisy weszły w życie w grudniu 2018 r.
Jak informuje Komisja Europejska: „Dotacje w energetyce odgrywają istotną rolę w transformacji energetycznej i o ile są odpowiednio zaprojektowane, mogą przyspieszyć opracowywanie i wdrażanie rozwiązań w zakresie czystej energii oraz przyczynić się do osiągnięcia celów gospodarczych, środowiskowych lub związanych z dobrobytem społecznym. Natomiast jeżeli są zaprojektowane niewłaściwie, mogą działać przeciwko transformacji energetycznej, zmieniać zachęty do korzystania z energii na skutek zmniejszania sygnału cenowego dotyczącego emisji dwutlenku węgla i zwiększać obciążenie dla finansów publicznych. Docelowo należy stopniowo wycofywać lub reformować wszystkie dotacje do paliw kopalnych, aby utrzymać niezbędny poziom wsparcia bez szkody dla osiągania celów klimatycznych UE”.
Opublikowane 29 stycznia br. sprawozdanie dot. dotacji w energetyce w UE przedstawia sytuację w 2023 r. i jest już 6. raportem Komisji. Co istotne, całość danych przedstawionych przez unijny organ wykonawczy bazuje na podejściu oddolnym wykorzystującym informacje z „krajowych dokumentów i sprawozdań budżetowych”.
Kluczowe kwestie przedstawione w raporcie
18 stronicowy dokument precyzyjnie wskazuje tendencje, które w ostatnich latach zakłócone zostały pandemią COVID-19, a także kryzysem energetycznym. Wśród kluczowych informacji wymienić można następujące kwestie:
• „Łączna kwota dotacji w energetyce w UE-27 wzrosła z 213 mld EUR w 2021 r. do 397 mld EUR w 2022 r., a następnie zmniejszyła się o 10 % do 354 mld EUR w 2023 r. W ujęciu względnym dotacje w energetyce wzrosły z 1,3 % PKB UE w 2021 r. do 2,37 % w 2022 r. i 2,1 % w 2023 r.”.
• „W 2023 r. dotacje do paliw kopalnych stanowiły 34 % łącznych dotacji w energetyce, podobnie jak wsparcie dla wszystkich źródeł energii (31 %). W 2023 r. odnawialne źródła energii otrzymały jedynie 17 % dotacji w energetyce (spadek z 40 % w 2021 r. i 22 % w 2022 r.), ponieważ energia ze źródeł odnawialnych stała się bardziej konkurencyjna przy wysokich cenach energii, co zmniejszyło potrzebę udzielania wsparcia finansowego przyznawanego w ramach dynamicznych instrumentów rynkowych; podczas gdy energia elektryczna i energia jądrowa otrzymały odpowiednio 15 % i 1 % wszystkich dotacji”.
• „W latach 2021–2022 dotacje do paliw kopalnych wzrosły ponad dwukrotnie z 60 mld EUR do 136 mld EUR, po czym spadły o 16 % do 111 mld EUR w 2023 r. Wsparcie przeznaczone na gaz ziemny i paliwa pochodzące z ropy naftowej znacznie wzrosło w 2022 r., osiągając odpowiednio 49 i 58 mld EUR w porównaniu z 2021 r.”.
• „Zmniejszenie kwoty dotacji przeznaczonych na energię ze źródeł odnawialnych nastąpiło pomimo wzrostu zainstalowanych i objętych wsparciem mocy wytwórczych OZE, ponieważ niektóre z tych nowych mocy nie potrzebują już dotacji, aby konkurować z innymi źródłami energii”.
• „Typowym instrumentem do celów udzielania dotacji do odnawialnych źródeł energii przez cały czas było wsparcie w postaci taryf gwarantowanych i premii gwarantowanych lub kontraktów na transakcje różnicowe, przyznane łącznie na kwotę 36 mld EUR (lub 60 % wszystkich dotacji do OZE). Płatności bezpośrednie na rzecz producentów OZE niemal się podwoiły, osiągając 9 mld EUR w 2023 r., najprawdopodobniej w wyniku rosnącego bezpośredniego wsparcia na rzecz produkcji OZE i infrastruktury elektroenergetycznej uwzględnionego w planach odbudowy i zwiększania odporności państw członkowskich, a także z większego wsparcia służącego rozwojowi energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej w ciepłownictwie i chłodnictwie”.
Wśród kluczowych wniosków Komisja Europejska utrzymała swoje dotychczasowe podejście związane m.in. z mrożeniem cen energii elektrycznej. Opinię Komisji dobrze obrazuje poniższy fragment: „Gwałtowny wzrost dotacji w energetyce w 2022 r. był odzwierciedleniem krótkoterminowego priorytetu dotyczącego ochrony konsumentów w UE przed wstrząsem związanym z rachunkami za energię. w tej chwili ważne jest, aby nie przedłużać tymczasowych środków wspierających paliwa kopalne i zapotrzebowanie na energię, ponieważ mogłoby to przynieść długotrwałe negatywne skutki w postaci zmniejszenia zachęt rynkowych do inwestowania w efektywność energetyczną i energię ze źródeł odnawialnych, a także pogłębić uzależnienie od paliw kopalnych w gospodarstwach domowych i sektorach energochłonnych”.
Co z tego wynika?
Działania państw UE wciąż muszą podążać w kierunku osiągnięcia celu neutralności klimatycznej w 2050 r. Komisja podtrzymała swoje stanowisko w opublikowanym w ubiegłym tygodniu planie prac na 2025 r. W związku, z tym, iż do klimatycznego „deadline’u” zostało nam już tylko (!) 25 lat w najbliższym czasie organ wykonawczy UE będzie wyłącznie intensyfikował swoje działania.
Co istotne, raport został opublikowany w przededniu prezentacji komunikatu związanego z ramami prac związanymi z środkami pomocy państwa wspierającymi „Czysty Ład Przemysłowy”, którego oficjalne pokazanie opinii publicznej ma nastąpić już w następnym tygodniu.
