Automatyka pożarowa w obiektach infrastruktury krytycznej

Infrastruktura krytyczna – czym jest i jakich systemów dotyczy

Infrastruktura krytyczna (IK) to rzeczywiste i cybernetyczne systemy (obiekty, urządzenia bądź instalacje) niezbędne do minimalnego funkcjonowania gospodarki i państwa. Nie każdy strategiczny obiekt należy do infrastruktury krytycznej (IK). O tym, czy dany zalicza się do IK, decydują szczegółowe kryteria zapisane w niejawnym załączniku do Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej.

Infrastruktura krytyczna to, według ustawy o zarządzaniu kryzysowym, systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi najważniejsze dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców.

Infrastruktura krytyczna obejmuje przede wszystkim systemy związane z zaopatrzeniem w energię, surowce energetyczne i paliwa, systemy łączności i sieci teleinformatycznych. Oprócz tego systemy zaopatrzenia w wodę, żywność, ochrony zdrowia, służby ratownicze, transport, finanse, a do tego systemy zapewniające ciągłość działania administracji publicznej. Zaliczamy tu również produkcję, składowanie, przechowywanie i stosowanie substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych.

Charakterystyka działań ochronnych infrastruktury krytycznej

Ochrona infrastruktury krytycznej to wszelkie działania zmierzające do zapewnienia funkcjonalności, ciągłości działań i integralności infrastruktury krytycznej w celu zapobiegania zagrożeniom, ryzykom lub słabym punktom oraz ograniczenia i neutralizacji ich skutków oraz szybkiego odtworzenia tej infrastruktury na wypadek awarii, ataków oraz innych zdarzeń zakłócających jej prawidłowe funkcjonowanie. Rzeczą bezsprzeczną jest zatem to, iż wszystkie obiekty tego typu powinny być wyposażone w ponadnormatywne systemy bezpieczeństwa, w tym przede wszystkim bezpieczeństwa pożarowego, tak aby ewentualne uszkodzenia, czy zakłócenia w ich funkcjonowaniu były jak najbardziej krótkotrwałe, łatwe do usunięcia oraz nie wywoływały dodatkowych strat dla człowieka oraz przedsiębiorstwa, a tym samym dla gospodarki.

Dla obiektów z tej grupy najistotniejsze jest, aby już na etapie projektowania adekwatnie określić potencjalne zagrożenia i w odpowiedzi na to przewidzieć najbardziej adekwatne systemy zabezpieczające. W obiektach IK kluczowym aspektem jest odpowiednie pokierowanie akcją ratowniczo-gaśniczą, która przebiega zgodnie z wytycznymi scenariusza pożarowego. Urządzenia biorące udział w akcji pożarowej muszą bezbłędnie wykonać zaprogramowaną w scenariuszu sekwencję. W początkowej fazie pożaru podstawowe sekwencje powinny uruchamiać się samoczynnie.

Projektowanie instalacji przeciwpożarowej w obiektach infrastruktury krytycznej

Warto zadbać, aby system detekcyjny – czyli taki, który jest bezpośrednio odpowiedzialny za błyskawiczne wykrycie zarzewia ognia – stanowił wydzieloną, samodzielną część układu systemu bezpieczeństwa pożarowego obiektu. Za realizację scenariusza pożarowego, a mówiąc wprost – realizację tabeli sterowań, powinno odpowiadać wyspecjalizowane certyfikowane urządzenie, jakim jest centrala sterująca urządzeniami pożarowymi (CSUP). Centrala taka jest przeznaczona do spełnienia najbardziej skomplikowanych programów sterujących, które uruchamiają się w momencie otrzymania sygnału o zagrożeniu pożarowym z centrali sygnalizacji pożaru. Wybór realizowanego programu zależy często od różnorakich sekwencji sterowań ułożonych w warunki logiczne. Dopiero spełnienie konkretnych warunków powoduje zadziałanie danego urządzenia lub systemu biorącego bezpośredni udział w akcji ratowniczo-gaśniczej. Dodatkową opcją jest “sterowanie manualne”, za pomocą którego przeszkolony operator może sterować dynamicznie przebiegiem akcji.

Niestety, jedną z najczęstszych przyczyn inicjacji sterowań są fałszywe alarmy. Wynikają niekiedy z błędnie zaprojektowanego systemu wykrywania pożaru. Po potwierdzeniu fałszywego zgłoszenia bardzo ważne jest umiejętne i adekwatne doprowadzenie wysterowanego układu systemów i urządzeń do stanu spoczynku (tzw. stan oczekiwania sprzed wystąpienia zagrożenia pożarowego), tak aby ich przypadkowe czy też niezsynchronizowane wysterowanie nie doprowadziło do nieprzewidzianych w skutkach zniszczeń.

Kolejnym ważnym aspektem, który należy wziąć pod uwagę przy projektowaniu systemów zabezpieczenia pożarowego dla obiektów infrastruktury krytycznej, jest konieczność zapewnienia pełnej bieżącej kontroli, monitorowania i raportowania dzięki systemu integrującego urządzenia przeciwpożarowe (SIUP). Wizualizacja systemu, kontrola wraz z błyskawicznym raportowaniem mogących wystąpić usterek czy uszkodzeń podczas normalnej eksploatacji obiektu ma decydujący wpływ na to, jak zachowa się system ochrony przeciwpożarowej podczas realnego zagrożenia. Integracja to także możliwość dokonywania analizy potencjalnych słabych punktów i natychmiastowa informacja o wykrytych awariach i usterkach. Gromadzone dane można przetwarzać na wiele sposobów i przedstawiać je w najbardziej czytelnej dla każdej grupy zainteresowanych formie.
Systematyczne poprawianie zgłoszonych przez system usterek urządzeń (w jednym obiekcie mogą ich być tysiące, a choćby dziesiątki tysięcy) zapewni możliwość funkcjonowania obiektu w pełnej sprawności i gotowości na mogący nadejść w każdej chwili sygnał o zagrożeniu pożarowym.

Dokładna kontrola połączona z konserwacją urządzeń daje gwarancję skuteczności działania. W przypadku realnego zagrożenia scenariusz pożarowy zostanie zrealizowany zgodnie z założeniami projektowymi, co zapewni bezpieczeństwo użytkownikom budynku i ograniczy potencjalne straty.