1 tydzień temu
Banki, mimo swojej silnej pozycji finansowej, przez cały czas budzą wątpliwości co do odpowiedzialności za swoje działania wobec konsumentów. W obliczu rosnącej liczby skarg oraz zmieniającej się sytuacji rynkowej, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ponownie kieruje swoją uwagę na instytucje finansowe. Prezes UOKiK, Tomasz Chróstny, podkreśla, iż banki muszą w końcu wziąć pełną odpowiedzialność za swoje decyzje, zwłaszcza iż w tej chwili cieszą się stabilną sytuacją finansową. W odpowiedzi na te wyzwania, Urząd prowadzi prace nad nowymi rozwiązaniami, które mają na celu ochronę interesów konsumentów. W szczególności mowa m.in. o jednolitym wzorcu umowy o kredyt hipoteczny oraz problemie nieautoryzowanych transakcji. Czy te zmiany rzeczywiście przełożą się na lepszą ochronę konsumentów? To pytanie, które pozostaje w centrum uwagi wszystkich zainteresowanych.
Nieautoryzowane transakcje to problem nie tylko dla klientów, ale też dla banków
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w październiku wdrożył wytyczne, które wymagają od banków szczególnej uwagi wobec nieautoryzowanych transakcji. Instytucje finansowe mają obowiązek monitorowania podejrzanych operacji oraz umożliwienia klientom szybkiego zgłoszenia takich sytuacji. Nowe regulacje są efektem dwuletnich prac i dialogu między UOKiK, Związkiem Banków Polskich oraz Komisją Nadzoru Finansowego.
Początkowo banki sprzeciwiały się nowym standardom, twierdząc, iż problem nieautoryzowanych operacji jest marginalny. UOKiK obalił to stanowisko, wskazując, iż każda transakcja wykonana bez wiedzy klienta nie może być uznana za autoryzowaną. W efekcie wspólnych prac wytyczne obejmują systemowe narzędzia techniczne, które mają zabezpieczyć konsumentów przed rosnącą skalą oszustw.
Odpowiedzialność banków za środki klientów
Obowiązkiem instytucji finansowych jest nie tylko edukacja konsumentów, ale przede wszystkim natychmiastowe zwroty środków za nieautoryzowane transakcje – w terminie do końca kolejnego dnia roboczego od zgłoszenia. UOKiK monitoruje, czy banki spełniają te wymogi, prowadząc postępowania wobec 15 instytucji. Brak wdrożenia zaleceń może skutkować karami finansowymi, sięgającymi choćby 10% rocznego obrotu danej placówki.
Prezes UOKiK wskazuje, iż docenia wysiłki sektora, takie jak wprowadzenie funkcji weryfikacji połączeń telefonicznych w celu przeciwdziałania podszywaniu się pod pracowników banków. Jednak podkreśla, iż konieczne są dalsze inwestycje w technologie, takie jak biometria behawioralna czy sztuczna inteligencja. Banki powinny wykorzystywać te innowacje nie tylko w celach komercyjnych, ale przede wszystkim dla ochrony klientów i ich oszczędności. Prezes Tomasz Chróstny zwraca uwagę, iż działania w interesie konsumentów, takie jak ochrona przed oszustwami, są nie tylko prawnym obowiązkiem, ale także kluczowym elementem budowy zaufania w relacjach między klientami a instytucjami finansowymi.
Kredyty frankowe i opór banków wobec zmian
Sektor bankowy przez lata unikał rozwiązań, które mogłyby zmniejszyć skalę problemu kredytów frankowych, tłumacząc brak działania różnymi trudnościami. Propozycje ugód i rozwiązania ustawowe, t/akie jak standard zaproponowany przez KNF w 2020 roku, były ignorowane. Banki kierowały się wiarą w swoje racje oraz przekonaniem, iż sądy poprą ich stanowisko.
Dopiero pod wpływem orzecznictwa, w tym wyroków TSUE w sprawach CHF, oraz rosnących strat finansowych, sektor zaczął wdrażać ugody frankowe. Dziś, konsumenci świadomi korzyści wynikających z unieważnienia umowy kredytowej, przez cały czas decydują się batalie sądowe, których banki mogły uniknąć, gdyby sektor działał proaktywnie kilka lat temu.
Prezes UOKiK wskazuje, iż krótkoterminowe podejście banków, oparte na zabezpieczaniu własnych interesów, nie sprzyjało rozwiązaniu problemu ani długoterminowemu rozwojowi rynku. Brak elastyczności w myśleniu i opór wobec zmian to cechy, które wciąż ograniczają banki w dostosowywaniu się do dynamicznie zmieniającego się otoczenia. Mimo to, w tej chwili możliwe jest dalsze wykorzystanie potencjału ugód, które mogą zakończyć wieloletnie spory i przywrócić równowagę w relacjach między bankami a klientami.
Z perspektywy UOKiK, problem kredytów frankowych pokazuje, iż sektor bankowy musi przyjąć bardziej długofalową strategię działania, by odbudować zaufanie klientów i uniknąć podobnych kryzysów w przyszłości.
Jednolity wzorzec umowy o kredyt hipoteczny rozwiąże problem wadliwych umów?
Jednym z rozwiązań na zakończenie sporu pomiędzy konsumentami a instytucjami finansowymi jest wprowadzenie jednolitego wzorca umowy o kredyt hipoteczny. W przyszłym roku planowane są szerokie konsultacje z organizacjami konsumenckimi i kancelariami odszkodowawczymi. Celem jest stworzenie umowy, która zapewni bezpieczeństwo obu stronom. Ze względu na wysokie stopy procentowe, w tej chwili nie jest odpowiedni moment na promowanie kredytów hipotecznych z okresowo stałą stopą. Priorytetem jest przygotowanie się na moment, gdy stopy spadną, co uczyni produkt bardziej atrakcyjnym.
Wzorzec ma stanowić standardową umowę, określającą prawa i obowiązki obu stron oraz warunki finansowania. Istnieje kilka pomysłów na jego wdrożenie, a szczegóły pozostają do doprecyzowania. Rozważana jest opcja dołączenia wzorca do ustawy o kredycie hipotecznym.
Konsultacje z KNF i sektorem bankowym są w toku, a na razie nie podano szczegółów. Celem UOKiK jest stworzenie wzorca przyjaznego dla konsumentów, z jasnymi zapisami, które nie wprowadzają w błąd i nie zawierają niedozwolonych klauzul.
Co się zmieniło w kwestii tworzenia wzorca umowy przez UOKiK?
Dwa lata temu propozycja jednolitej umowy była korzystna głównie dla banków, a nie dla konsumentów. w tej chwili wzorzec chroni interesy konsumentów. Wiele banków dostrzega teraz potrzebę dbania o klientów, a kooperacja z sektorem jest bardziej konstruktywna.
Prezes UOKIK podkreśla, iż istotne jest, aby banki nie miały pełnej swobody decyzyjnej, ponieważ to państwo będzie musiało naprawiać ich błędy, jak miało to miejsce w przeszłości. Wiele doświadczeń pokazało, iż banki traktowały prawo elastycznie, co prowadziło do problemów.
Co istotne, widoczne są już ostrożniejsze działania banków, które zaczynają dostrzegać, iż rola instytucji publicznych polega na zapewnieniu uczciwości i przestrzegania prawa. Dobrym przykładem jest mechanizm sankcji kredytu darmowego (SKD), który mobilizuje kredytodawców do rzetelnego przedstawiania warunków umowy.
źródło: www.xyz.pl
