2 miesięcy temu
Na początku br. do Krajowego rejestru (KR) zostało wpisanych 19 odmian mieszańcowych i dwie populacyjne. Nowe odmiany pochodzą aż z dziesięciu różnych firm hodowlanych, w tym jednej krajowej.
Nowe odmiany mieszańcowe zarejestrowane w tym roku to: Bernstein, Create, Cromputer, DK Exigent, Hiberia, Invigor 2050, LG Abraham, LG Alacroix, LG Alpine, LG Armada, LG Atacama, LG Avenger, LG Tarantula, LID Caliento, LID Invicto, LID Sandro, Mammut, Nebraska, PT312. Nowe odmiany populacyjne: SM Bolt i Telly.
Aktualnie w KR wpisane są 153 odmiany rzepaku ozimego. Większość stanowią odmiany mieszańcowe, których jest 123. Pozostałe 30 to odmiany populacyjne. Blisko dziewięćdziesiąt procent odmian wpisanych do KR pochodzi z zagranicy. Ponad połowę zarejestrowanych odmian stanowią odmiany nowe, wpisane do rejestru w ostatnich pięciu latach. W ostatnich 10 latach do KR wpisano 172 odmiany rzepaku ozimego, z których 85 proc. to odmiany mieszańcowe.
Liczb odmian rzepaku ozimego wpisanych do Krajowego rejestru odmian (KR) w latach 2015-2024
Odmiany wpisane do KR w br. przejawiały w badaniach rejestrowych dużą plenność oraz przejawiały inne korzystne adekwatności. W przypadku cech odpornościowych trzy zarejestrowane odmiany (Create, Cromputer i LG Tarantula) wykazują dużą odpornością na kiłę kapusty. Odporność tych odmian na patotypy Plasmodiophora brassicae najczęściej występujące w naszym kraju została potwierdzona w badaniach sprawdzających w IOR-PIB w Poznaniu.
Wybieramy odmiany rzepaku na nasze pole. Rzepak – uprawa bez tajemnic (podcast)
Natomiast siedemnaście nowych odmian (Bernstein, Create, Cromputer, DK Exigent, Invigor 2050, LG Abraham, LG Alacroix, LG Alpine, LG Armada, LG Atacama, LG Avenger, LG Tarantula, LID Caliento, LID Sandro, Mammut, Nebraska i PT312) cechuje się tolerancją na wirusa żółtaczki rzepy – TuYV.
Oceniając jakość nasion nowych odmian, istotna jest duża zawartość tłuszczu, a uwzględniając paszowe wykorzystanie rzepakowej śruty poekstrakcyjnej ważna jest także wysoka zawartość białka oraz niska zawartość glukozynolanów i włókna. Zawartością tłuszczu w nasionach wyróżniają się odmiany Bernstein, DK Exigent, LID Invicto, PT312 i Telly, a zawartością białka w suchej masie beztłuszczowej odmiany LG Alpine, LG Tarantula, LID Caliento, PT312 i zwłaszcza Telly. Zarejestrowane odmiany różnią się także wczesnością zakwitania i dojrzewania. Różnica między najwcześniej zakwitającą odmianą Telly, a później kwitnącymi odmianami LG Armada, LG Atacama, LID Caliento wniosła blisko tydzień.
Zdrowe są plenniejsze
Nowe odmiany cechują się przeważnie dużą plennością, a także bardzo dobrą jakością nasion. Są to stałe elementy ulepszania odmian w pracach hodowlanych. Firmy hodowlane dużą uwagę przywiązują także do poprawy zdrowotności odmian w realizowanych programach hodowlanych rzepaku ozimego. Takie odmiany zwiększają potencjał ich plonowania.
W ostatnich latach prace te, oprócz zwiększania odporności na najczęściej występujące choroby, zostały rozszerzone o hodowlę odpornościową obejmującą w większym zakresie kiłę kapusty oraz wirusa żółtaczki rzepy, patogeny, których nie da się bezpośrednio zwalczyć preparatami chemicznymi. W przypadku obu tych chorób, odmiany odporne stanowią najbardziej efektywny sposób na zapobieganie porażeniom roślin, a co za tym idzie, uniknięcie znacznych strat.
W ostatnich dziesięciu latach wiele odmian rzepaku ozimego o dużej odporności na patotypy P. brassicae zarejestrowano w naszym kraju, z których szesnaście jest przez cały czas wpisanych do KR (Alasco, Augusta, Crocant, Crocodile, Croissant, Cromat, Crotora, DK Plasma, ES Criterio, LG Alltamira, LG Anarion LG Baracuda LG Scorpion, Pegazzus, Richmond i SY Alibaba).
W br. zarejestrowano trzy nowe odmiany (Create, Cromputer i LG Tarantula) o zwiększonej odporności na kiłę kapusty. Dodatkowe informacje o specyfice ich odporności, a także innych adekwatnościach można uzyskać u przedstawicieli firm hodowlanych, gdzie zostały wytworzone. Warto wiedzieć, iż potencjał plonowania tego typu odmian jest przeważnie mniejszy od odmian nieodpornych, jakkolwiek i w tym zakresie następuje wyraźny postęp i nowe odmiany są już dużo plenniejsze niż pierwsze odmiany kiłoodporne.
Również w przypadku wirusa żółtaczki rzepy (TuYV), w ostatnich latach większość nowych odmian wpisywanych do KR cechuje się odpornością/tolerancją na tego patogena. Aktualnie zarejestrowanych jest blisko 80 takich odmian (w tym roku siedemnaście).
Ważny materiał siewny
Przed nowym sezonem wegetacyjnym, w ofercie handlowej znajdzie się prawdopodobnie wiele nowych odmian rzepaku ozimego. Dystrybucją materiału siewnego zajmują się zarówno firmy hodowlano-nasienne, jak i inne podmioty, które zawarły odpowiednie umowy, np. licencyjne z hodowcą lub właścicielem odmiany.
Od wielu już lat dystrybutorzy materiału siewnego sprzedają nasiona w postaci tzw. jednostek siewnych. Taka jednostka powinna zawierać określoną liczbę nasion kiełkujących na przyjętej stałej powierzchni. Przeważnie przyjmuje się powierzchnię 3 ha, dla której przewiduje się wysiew 2,0–2,1 mln nasion odmian populacyjnych lub 1,5 mln nasion odmian mieszańcowych. Na opakowaniu zamieszczane są niezbędne informacje (roślina uprawna, nazwa odmiany, parametry wartości siewnej nasion, liczba nasion, wielkość powierzchni do zasiewu itp.).
Bez wątpienia wysiew kwalifikowanych nasion, bardzo dobrych odmian, jest jednym z czynników warunkujących uzyskanie wysokich plonów o odpowiedniej jakości. Oferowany przez dystrybutorów materiał siewny powinien gwarantować tożsamość odmianową, a także odpowiednią jakość siewną. Taki materiał jest produkowany według określonych zasad i w odpowiednich warunkach.
W trakcie wegetacji podlega ocenie kwalifikacyjnej, a to pozwala stwierdzić prawidłowość prowadzenia plantacji nasiennej zgodnie z wymogami. Nasiona kwalifikowane po zbiorze są oceniane laboratoryjnie, oznaczana jest m.in. czystość, zdolność kiełkowania i masa 1000 nasion, a także ich zdrowotność. Nasiona, które nie spełniają określonych norm nie są dopuszczane do obrotu.
Przeważnie, materiał siewny nowych odmian, albo odmian które cechują się dodatkowymi adekwatnościami np. odpornością na kiłę kapusty będzie prawdopodobnie drogi. W ostatnich latach, zróżnicowanie cen nasion odmian wynikało również z dostępnej i zastosowanej zaprawy. Mimo to, warto jednak zaopatrzyć się w bardzo dobre, chociaż drogie nasiona. Ich cena stanowi przeciętnie jedynie około 6-8% wszystkich kosztów uprawy rzepaku.
Artykuł ukazał się w czerwcowym wydaniu Wiadomości Rolniczych Polska.
Jacek Broniarz, Pracownia Badania WGO Roślin Oleistych i Włóknistych COBORU.
