Chwasty jednoliścienne w buraku. Jakie, kiedy, czym je zwalczać?

Chwasty jednoliścienne w burakach najczęściej zwalczamy poza tzw. głównym systemem odchwaszczania stosowanym przeciwko chwastom dwuliściennym. W praktyce zabiegi te mogą się zbiegać w czasie i niektórzy plantatorzy je łączą. Najczęściej jednak obie grupy chwastów zwalcza się osobnymi opryskiwaniami.

Przy silnej presji chwastów jednoliściennych oraz przy niesprzyjających warunkach pogodowych (głównie dotyczy to suszy chociaż czasami zdarzają się lata przekropne), choćby najlepszy program odchwaszczania w postaci dawek dzielonych czy mikrodawek, nie jest w stanie zagwarantować skutecznej ochrony plantacji buraka cukrowego przed chwastami (w szczególności tymi wschodzącymi później).

Dlatego do późnego odchwaszczania plantacji buraka cukrowego na której pojawiły się chwasty jednoliścienne roczne czy wieloletnie, można zastosować jeden z zarejestrowanych w tym celu graminicydów, czy selektywnych preparatów, które zwalczają tylko chwasty jednoliścienne.

Najczęstsze chwasty jednoliścienne w buraku to…

Chwastnica jednostronna – nazywana bardzo często przez plantatorów prosówką, jest najbardziej ekspansywnym gatunkiem spośród wszystkich chwastów prosowatych, zachwaszczających plantacje buraków. Jest to gatunek ciepłolubny, który zaczyna kiełkować dopiero w momencie, gdy gleba ogrzeje się do temperatury około 10-15°C. Niezwalczona we właściwym momencie potrafi bardzo intensywnie się rozrosnąć, obniżając plon korzeni buraka choćby o 30%. Ponadto przy silnej presji ze strony tego gatunku, Ekonomiczny próg szkodliwości dla tego gatunku w buraku wynosi 5 szt./m² lub 10 sztuk na 30 mb rzędu.

Włośnice (sina i zielona) – są to chwasty wybitnie ciepłolubne, gdyż wschody tych dwóch gatunków w uprawie buraka, pojawiają się kilkanaście dni później niż chwastnicy jednostronnej. Włośnice kiełkują intensywnie dopiero wtedy gdy wierzchnia warstwa gleby nagrzeje się do temperatury około 15-20°C. Gatunki te podobnie zresztą jak chwastnica jednostronna, charakteryzują się silną konkurencyjnością, względem roślin buraka. Przyjmuje się iż, ekonomiczny próg szkodliwości dla tych gatunków w buraku wynosi 6 szt./m².

Perz adekwatny – jest wieloletnią trawą rozłogową, występującą praktycznie we wszystkich uprawach polowych. Jednak gatunek ten najbardziej preferuje gleby żyzne, o uregulowanych stosunkach wilgotnościowo-powietrznych zasobnych w makroelementy. Chwast ten pobiera znaczne ilości substancji pokarmowych, jest hiperakumulatorem głównie azotu i potasu. Jest to gatunek bardzo ekspansywny, charakteryzujący się wysoką konkurencyjnością dla wszystkich roślin uprawnych (zwłaszcza tych uprawianych w szerokich rzędach). Perz rozmnaża się głównie poprzez rozłogi i pędy podziemne, ale także z nasion, których przeżywalność w glebie może dochodzić choćby do 10 lat. Perz dzięki olbrzymiej masie rozłogów podziemnych (jedna roślina może wytworzyć choćby 140 m!), potrafi wielokrotnie zwiększyć w bardzo krótkim czasie swoją liczebność, zagłuszając roślinę uprawną, np. buraka cukrowego. Za ekonomiczny próg szkodliwości tego gatunku w buraku uważa się już 5-10 pędów/m² a 50 pędów/m² (w szczególności na początkowym etapie rozwoju roślin buraka) może spowodować obniżenie plonu korzeni choćby o 25-50%.

Wymienione wyżej gatunki chwastów występują praktycznie na każdej plantacji buraka cukrowego, natomiast lokalne znaczenie mogą mieć jeszcze inne taksony, tj. miotła zbożowa, wyczyniec polny, wiechlina roczna, życice, stokłosy czy paluszniki.

Kiedy najlepiej wykonać zabieg opryskiwania?

W teorii, zabieg opryskiwania najlepiej jest wykonać jak najczęściej, jednak większość chwastów jednoliściennych masowo zaczyna się pojawiać w momencie zakrywania międzyrzędzi przez rośliny buraka. Dlatego w praktyce graminicydy najczęściej stosuje się w momencie wytworzenia przez rośliny buraka 7-8 liści, stąd też większość graminicydów, zaleca się aplikować najpóźniej do fazy BBCH 33-35, tj. do momentu gdy następuje zakrycie 50% międzyrzędzi przez liście buraka, rzadziej do fazy BBCH 39, tj. do momentu, gdy około 90% międzyrzędzi jest zakrytych przez liście buraka. Oczywiście są też i takie gramicydy, które można stosować tylko we wczesnych fazach rozwojowych buraka, tj. w fazie 1-5 liści (BBCH 11-15), tylko wtedy najprawdopodobniej potrzebna będzie poprawka czy zabieg korygujący w późniejszej fazie rozwojowej buraka cukrowego.

Jednocześnie najkorzystniejszym momentem do przeprowadzenia zabiegu z punktu widzenia efektywności chwastobójczej jest faza 3-5 liści adekwatnych do maksymalnie początku krzewienia dla gatunków rocznych ciepłolubnych, tj. chwastnica, włośnice, paluszniki. Natomiast w przypadku gatunków wieloletnich, tj. perz adekwatny, optymalna do jego skutecznego zwalczenia faza to 3-6 liści, czyli około15-20 cm wysokości.

Jakie mamy możliwości?

Stosowane przez plantatorów s.cz. graminicydów, w uprawie buraka cukrowego, z biochemicznego punktu widzenia należą do inhibitorów funkcjonowania karboksylazy acetylo-CoA (ACCazy) czyli są to ujemne katalizatory syntezy tłuszczów (wg klasyfikacji HRAC grupa 1, dawniej było to grupa A). Z uwagi na miejsce ich działania, czasami określane są mianem destruktorów merystemów traw.

Natomiast ze względu na budowę chemiczną można je podzielić na dwie grupy: pierwsza z nich to pochodne kwasu arylofenoksypropionowego, tzw. „fopy”, czyli propachizafop, chizalofop-P etylu, chizalafop-P tefurylu i fluazyfop-P butylu. Natomiast druga z nich to cykloheksanodiony, tzw. „dymy”, czyli kletodym i cykloksydym.

W roślinie wrażliwej wszystkie te substancje wykazują działanie systemiczne, są bardzo gwałtownie przemieszczane z liści do stożków wzrostu znajdujących się na pędach, korzeniach czy kłączach. Pierwsze objawy działania tych substancji w postaci zahamowania wzrostu, widoczne są już po kilku dniach (najczęściej po 3-7 dniach) od momentu wykonania zabiegu opryskiwania. Natomiast po kolejnych kilku czy kilkunastu dniach, uwidaczniają się przebarwienia liści w postaci chlorozy, czerwienienia lub brunatnienia, stopniowo przechodzące w nekrozy. Czasami mogą się również pojawić inne symptomy w postaci np. deformacji liści. W zależności od warunków pogodowych (im cieplej tym szybciej) oraz od fazy rozwojowej chwastów jednoliściennych (im młodsza tym szybciej), zamieranie roślin może trwać od 7-10 dni, natomiast w mniej sprzyjających warunkach choćby do 21-28 dni.

Graminicydy zawierające pojedyncze s.cz.

Propachizafop (np. Agaton 100 EC, Agil-S 100 EC, Alive, Aria 100 EC, Asfolot 100 EC, Cabramatta 100 EC, Hitro 100 EC, Kalamos 100 EC, Profop 100 EC, Ready, Vergil 100 EC, Vima-Propachizafop, Zetrola 100 EC).

Chizalofop-P etylu (np. Labrador Pro, Labrador Extra 50 EC i Wizjer 50 EC, Achiba 05 EC, Buster Twist 050 EC, Darium, Fitofop, Jenot Twist 050 EC, Kulisa, Maceta 50, Targa Super 05 EC, Trepach, Zamzar, Leopard Extra 05 EC, Lampart 05 EC, Agard 100 EC, Superb 100 EC, Superic 100 EC, Maceta 100, Pilot 10 EC, Targa Max 10 EC, Buster 100 EC, Investo 100 EC, Jenot 100 EC, Pilot Max 10 EC, Szogun 10 EC, Targa 10 EC, Demetris 100 EC, Digator 100 EC, Grasser 100 EC).

Chizalofop-P tefurylu (np. Bagira 040 EC, Panarex 040 EC, Pantera 040 EC, Rango 040 EC).

Fluazyfop-P butylu (np. Privium 125 EC, Balatella Forte 150 EC, Esorio 150 EC, Flutax 150 EC, Fortune, Foster Forte 150 EC, Fusilade Forte 150 EC, Grastop 150 EC, Privium 125 EC, Rento 150 EC, Tapani 150 EC).

Kletodym (np. Brixton, Grasidim, Camwin 120 EC, Centurion Plus 120 EC, Evecafor 120 EC, Kleto4Herbi 120 EC, Klex 120 EC, Obtemil 120 EC, Sasmi, Sedim 120, Select Super 120 EC, Vannes , EtaDim, Juniper Max 240 EC, Kleo 240 EC, Logik 240 EC, V-Dim 240 EC, VextaDim 240 EC).

Cykloksydym (np. Axton 100 EC, Bocaro, Focus Ultra 100 EC, Foxydo 100 EC, Fotyn 100 EC).

Graminicydy zawierające dwie s.cz. (gotowe mieszaniny)

Chizalofop-P etylu + kletodym (np. Biloxa, Evolution).

Ważne: pamiętajmy iż przeprowadzenie zabiegu ukierunkowanego na zwalczanie tylko chwastów rocznych, tj. chwastnica jednoliścienna wymaga zwykle zastosowania jedynie minimalnej zalecanej dawki, natomiast na perz adekwatny, wymagane jest zastosowanie maksymalnych zalecanych przez producenta graminicydu dawek, czyli tzw. dawek perzowych!

Szczegółowe informacje dotyczące terminów aplikacji oraz zwalczanych gatunków chwastów jednoliściennych zawarte są w etykietach poszczególnych graminicydów.