Cyrkularna rewolucja na rynku tekstyliów

Aż 4,8 miliona kilogramów odzieży zostało uratowanej przed wysypiskiem w programie Game4Planet. Branża tekstylna stoi dziś przed jednym z największych wyzwań środowiskowych – odpowiada za blisko 10 proc. globalnej emisji CO₂ i 20 proc. przemysłowego zanieczyszczenia wody. Każda sprzedana koszulka czy para jeansów to element procesu, który często kończy się w spalarni lub na wysypisku.

Odpowiedzią na te wyzwania jest dążenie do gospodarki o obiegu zamkniętym, czyli modelu, w którym surowce pozostają w użyciu jak najdłużej, a odpady stają się nowym zasobem. Jak to działa w przypadku tekstyliów?

Branża modowa odpowiada za około 10 proc. rocznej globalnej emisji dwutlenku węgla – to więcej niż łącznie generuje cała żegluga morska i loty międzynarodowe na świecie. Szacuje się, iż każdego roku do atmosfery trafia choćby 3 miliardy ton CO₂ pochodzących z sektora odzieżowego. jeżeli branża tekstylna nie wprowadzi znaczących zmian, do 2030 roku emisja gazów cieplarnianych może się podwoić. Co gorsza, aż 85 proc. wyprodukowanych tekstyliów trafia co roku na wysypiska. Produkcja odzieży i fast fashion ma znaczący, a przy tym coraz szybciej rosnący wpływ na zmiany klimatyczne. Każdy etap (od uprawy bawełny, przez farbowanie tkanin, po transport) generuje ogromne zużycie wody i energii oraz emisję szkodliwych gazów. Skala tego zjawiska rośnie wraz z tempem konsumpcji, które sprawia, iż ubrania coraz szybciej stają się odpadami.

Ile wody „kosztują” jeansy i t-shirt?

Aby wyprodukować jedną parę jeansów oraz t-shirt, potrzeba choćby 6 tysięcy litrów wody – tyle, ile przeciętna osoba zużywa w ciągu dwóch miesięcy. Tymczasem zaledwie 1 kilogram ubrań oddanych do ponownego wykorzystania pozwala zaoszczędzić dokładnie tyle samo. Każdy taki kilogram to także 3,6 kilograma mniej emisji CO₂ w porównaniu z produkcją nowych ubrań. To właśnie takie dane stały się impulsem do stworzenia Kalkulatora Śladu Środowiskowego, czyli autorskiego rozwiązania opracowanego przez ekspertów VIVE wspólnie z firmą Audytel S.A., które w praktyczny sposób przekłada idee zrównoważonego rozwoju na konkretne dane. Narzędzie pozwala precyzyjnie mierzyć wpływ poszczególnych działań (od zbiórek tekstyliów po recykling) na klimat i środowisko, uwzględniając najważniejsze wskaźniki, takie jak zużycie wody, emisja CO₂ czy ilość odzyskanych surowców. Kalkulator wspiera nie tylko wewnętrzne procesy raportowania ESG, ale stanowi również realne wsparcie dla partnerów biznesowych, którzy mogą w przejrzysty sposób zmierzyć efekty swoich działań na rzecz gospodarki cyrkularnej.

Zamknięty obieg otwiera możliwości

Obieg cyrkularny zaczyna się od świadomego projektowania – tworzenia ubrań, które łatwiej naprawić, ponownie wykorzystać lub przetworzyć. Kolejnym etapem jest wydłużanie życia produktów: wymiana, odsprzedaż czy ponowne szycie z istniejących materiałów. To także efektywny recykling tekstyliów, który pozwala zamienić niepotrzebne ubrania w nowe surowce wykorzystywane w przemyśle, budownictwie czy meblarstwie. Przykładem takiego surowca jest specjalny kompozyt – VIVE Texcellence, który z powodzeniem zastępuje drewno. Powstaje w 100 proc. z surowców z recyklingu, można z niego tworzyć meble, pomosty, ogrodzenia, wiaty, stelaże odporne na warunki atmosferyczne. Może być także wielokrotnie przetwarzany, co sprawia, iż jest kwintesencją obiegu zamkniętego.

W pełnym modelu cyrkularnym każdy element ma swoje miejsce – od projektantów i producentów po konsumentów i systemy zbiórek. W Polsce przykład takiego podejścia pokazuje Grupa VIVE, która przetwarza rocznie ponad 76 tysięcy ton ubrań i tekstyliów. Część trafia ponownie do obiegu w sklepach z odzieżą cyrkularną VIVE Profit lub w butikach Dreslow, część znajduje swoje zastosowanie jako czyściwo przemysłowe, szczególnie pożądane w branży motoryzacyjnej, a reszta przyczynia się do produkcji kompozytu tekstylnego VIVE Texcellence, który ograniczają ilość odpadów i emisję CO₂.

Wśród różnych sposobów domykania obiegu popularne są zbiórki tekstyliów. Jednym z projektów Game4Planet, inicjatywy, która działa w strukturach VIVE Textile Recycling, było odbieranie od konsumentów niepotrzebnych już ubrań w ponad 90 sklepach VIVE Profit, które za pośrednictwem tych placówek trafiały ponownie do obiegu. Co więcej, program ten jest w tej chwili otwarty także dla firm i instytucji, które mogą zorganizować zbiórki tekstyliów w swoich siedzibach. To prosty sposób, aby zaangażować pracowników w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju i wspólnie przyczynić się do ograniczenia ilości odpadów tekstylnych oraz pomóc pracownikom w zwolnieniu miejsca w ich szafach. Co istotne, uczestnicy programu otrzymują raporty środowiskowe pokazujące realny wpływ swoich działań m.in. redukcję emisji CO₂ oraz oszczędności wody i energii. Dzięki takim inicjatywom udało się już uratować przed składowiskiem ponad 4,8 miliona kilogramów odzieży.

Odpowiedzialność jako motor innowacji

Transformacja sektora odzieżowego wymaga współpracy, innowacji i rzeczywistego zamykania obiegu surowców. Działania Grupy pokazują, iż możliwe jest połączenie efektywności biznesowej z troską o planetę, a cyrkularność staje się nie tylko strategią, ale koniecznością.

– Chcemy pokazać, iż tekstylia nie kończą swojego życia na wysypisku. Każdy metr tkaniny można odzyskać, przetworzyć lub ponownie wykorzystać, jeżeli tylko podejdziemy do innowacji systemowo odnajdując rozwiązania, które są efektywne ekologicznie i kosztowo. W VIVE wierzymy, iż obieg cyrkularny to nie przyszłość, a konieczność, która już dziś realnie wpływa na środowisko i gospodarkę – mówi Marek Zaleski, Menedżer ds. Komunikacji w VIVE Textile Recycling.

Edukacja i współpraca

W ramach inicjatywy Game4Planet, Grupa VIVE współpracuje także z partnerami biznesowymi, organizacjami społecznymi i samorządami. Jednym z przykładów takich działań jest partnerstwo z Fundacją Play Sustain, której celem jest budowanie społeczności innowatorów z branży modowej, tworzących nowatorskie rozwiązania, pozwalające na wprowadzanie idei cyrkularności w branży tekstylnej. Ponadto fundacja koncentruje się na edukacji oraz promowaniu zrównoważonego podejścia do produkcji i konsumpcji.