Dwie dekady obecności Polski w Unii Europejskiej to okres dynamicznych przemian w sektorze materiałów budowlanych. Zmieniły się standardy, priorytety i oczekiwania rynku. Jak kształtował się rynek materiałów budowlanych na przestrzeni ostatnich 20 lat? Jak zmieniły się standardy jakości i normy budowlane w związku z wpływem UE? Jakim wyzwaniom musieli sprostać producenci?
W ciągu ostatnich dwudziestu lat rynek materiałów budowlanych w Polsce przeszedł znaczącą transformację, której jednym z głównych motorów była integracja z Unią Europejską. Przed przystąpieniem Polski do UE rynek budowlany był niedojrzały, z dużymi różnicami regionalnymi. Brak było spójnych regulacji, nowoczesnych standardów i dostępu do zachodnich technologii. Integracja z Unią z pewnością przyniosła ogromny impuls modernizacyjny dzięki wprowadzeniu wspólnych norm, ale przede wszystkim poprzez otwarcie rynku, możliwości eksportu i dystrybucji swoich produktów i usług.
Ujednolicenie jakości i bezpieczeństwa
Od momentu przystąpienia do UE w 2004 r. polski sektor budowlany musiał dostosować się do szeregu nowych norm, przepisów i wymagań jakościowych. Zmiany te objęły zarówno procesy produkcji, jak i samą ofertę materiałów dostępnych na rynku. Jednym z najważniejszych elementów tej transformacji było wprowadzenie unijnych standardów technicznych. Procesy produkcyjne i same produkty musiały i do tej pory muszą spełniać ściśle określone normy europejskie (tzw. normy zharmonizowane), co ma na celu ujednolicenie jakości i bezpieczeństwa materiałów w całej Unii Europejskiej. To z kolei wiązało się z koniecznością modernizacji wielu zakładów produkcyjnych, wdrożeniem zaawansowanych systemów kontroli jakości. Dla producentów wyrobów budowlanych oznaczało to konieczność:
• dostosowania parametrów technicznych produktów (np. wytrzymałości, odporności chemicznej, zużycia wody);
• przeprowadzenia dodatkowych badań certyfikacyjnych;
• wprowadzenia oznaczenia CE jakopotwierdzenia zgodności z wymaganiami UE.
Dla przykładu polskie fabryki Grupy VELUX posiadają 5 certyfikatów, które są potwierdzeniem pracy zgodnie z najwyższymi standardami w zakresie bezpieczeństwa, jakości oraz ochrony środowiska naturalnego. Procesy objęte certyfikatami są stale monitorowane, dokumenty walidowane co roku przez zewnętrzne instytucje, a nowe certyfikacje przeprowadzane są co 3 lata.
Zmiany te stanowiły wyzwanie dla producentów, którzy musieli inwestować w rozwój technologiczny, szkolić kadry i przekształcać swoje modele biznesowe. Jednocześnie jednak stworzyły one nowe możliwości – firmy, które potrafiły się dostosować, zyskały dostęp do ogromnego rynku unijnego.
W stronę zrównoważonego rozwoju i cyfryzacji
Kolejna kwestia to wzrost znaczenia zrównoważonego budownictwa i efektywności energetycznej. W ostatniej dekadzie szczególnego znaczenia nabrały kwestie zrównoważonego rozwoju oraz efektywności środowiskowej wyrobów. Dyrektywy UE (np. EPBD – dotycząca charakterystyki energetycznej budynków) wpłynęły również na branżę producentów wyrobów budowlanych. Klienci i inwestorzy oczekują dziś rozwiązań:
• pozwalających na oszczędność wody i energii;
• wykonanych z materiałów łatwych do recyklingu i o niskim śladzie węglowym;
• spełniających kryteria certyfikatów ekologicznych (np. LEED, BREEAM).
W efekcie działy R&D producentów musiały wdrożyć zupełnie nowe podejście do projektowania produktu, koncentrując się na funkcjonalności, trwałości i wpływie na środowisko. Z perspektywy firmy Roca, producenta kompleksowego wyposażenia łazienek, ostatnie 20 lat to czas ogromnej transformacji – wymagającej, ale także pełnej możliwości. Integracja z Unią Europejską postawiła przed nami wysokie wymagania jakościowe i środowiskowe, ale jednocześnie otworzyła drzwi do nowych rynków i innowacyjnych modeli współpracy w branży budowlanej.
Producenci musieli więc nie tylko spełnić wymagania formalne, ale także nadążyć za gwałtownie zmieniającymi się oczekiwaniami rynku. Duże znaczenie zaczęły mieć innowacje – pojawiły się nowe technologie izolacyjne, produkty o niższym śladzie węglowym, materiały pochodzące z recyklingu czy charakteryzujące się dłuższą trwałością. W przypadku stolarki okiennej produktem, który zrewolucjonizował rynek, były trzyszybowe okna, chroniące przed chłodem i stratami ciepła.
Duże znaczenie miała również cyfryzacja procesów i rozwój technologii BIM. W odpowiedzi na unijne inicjatywy w zakresie cyfryzacji sektora budowlanego coraz większą rolę zaczęły odgrywać modele BIM. Dla producentów wyrobów budowlanych oznaczało to konieczność:
• tworzenia bibliotek produktów w formacie BIM;
• współpracy z projektantami na wczesnym etapie inwestycji;
• zapewnienia kompatybilności danych technicznych z platformami projektowymi.
To także szansa – dzięki tej zmianie producenci uzyskali nowe kanały dotarcia do architektów i wykonawców oraz możliwość budowania silniejszej obecności w projektach komercyjnych i publicznych. Wielu producentów uczestniczy w tym procesie, odpowiadając na zmieniające się potrzeby rynku i klientów w Polsce.
Wyzwania i inwestycje
Minione 20 lat to jednocześnie wyzwania operacyjne i kosztowe. Dostosowanie się do nowych regulacji wiązało się z istotnymi wyzwaniami:
• inwestycjami w nowe linie produkcyjne i bardziej ekologiczne technologie (np. firma Roca zbudowała pierwszy na świecie zeroemisyjny piec elektryczny do wypalania ceramiki, zasilany w 100 proc. energią ze źródeł odnawialnych);
• rosnącymi kosztami produkcji, certyfikacji i badań;
• koniecznością ciągłej edukacji zespołów – od technologów po działy sprzedaży, aby adekwatnie komunikować zmiany klientom.
Wiele firm, które nie zainwestowały odpowiednio wcześnie w modernizację, nie wytrzymało presji konkurencyjnej – szczególnie po wejściu na rynek dużych graczy europejskich.
Obserwowana jest również konsolidacja rynku i zmiana oczekiwań klientów. Ostatnie lata przyniosły także zmianę w zachowaniu klientów końcowych. Coraz większe znaczenie mają:
• design, ergonomia i estetyka (wzrost znaczenia współpracy z projektantami wnętrz);
• rozwiązania modułowe i systemowe (np. meble łazienkowe zintegrowane z ceramiką);
• łatwość montażu i konserwacji;
• odpowiedzialne podejście do zasobów środowiska.
Aby sprostać tym oczekiwaniom, producenci musieli rozbudować ofertę produktową, zainwestować w nowe materiały i rozwiązania oraz zintensyfikować działania w zakresie obsługi posprzedażowej. Wprowadzając nowe rozwiązania producenci, biorą pod uwagę nie tylko komfort użytkowników, ale i nowe wymagania w zakresie inteligentnych budynków.
Dzięki tym wszystkim zmianom polscy producenci wyrobów budowlanych znaleźli się w czołówce wiodących producentów w Europie. Między innymi głównymi kierunkami eksportu stolarki z Polski są kraje europejskie, jak Niemcy, Włochy, Francja, Belgia, Wielka Brytania, Holandia, Czechy, Słowacja.
Podsumowując, ostatnie dwie dekady to czas intensywnej profesjonalizacji i europeizacji polskiego rynku materiałów budowlanych. Zmiany te, choć niekiedy kosztowne i wymagające, przyczyniły się do podniesienia ogólnego poziomu jakości i bezpieczeństwa w budownictwie oraz do trwałego włączenia polskich producentów w struktury europejskiej gospodarki.
