Forum Transportu 2024: innowacje, wyzwania i perspektywy w branży transportowej

27 czerwca br. rozpocznie się w Dąbrowie Górniczej dwudniowe Polskie Forum Transportu, Logistyki i Spedycji, czyli konferencja specjalistów i ekspertów zajmujących się bezpieczeństwem, prawem, techniką, ekonomią, ekologią, zarządzaniem i gospodarowaniem przestrzeni w szeroko pojętej branży transportowej.

Cele i założenia Forum, czyli „plan sześcioletni”

Zorganizowana przez Katedrę Transportu i Informatyki Akademii WSB konferencja jest jednym z najbardziej prestiżowych spotkań tego typu w Polsce. Patronat nad tym wydarzeniem objęły aż cztery ministerstwa. Przed jego uczestnikami postawiono ambitne zadanie – stworzenie Raportu na temat zwiększania dostępności transportowej w kraju, przy jednoczesnej poprawie zarówno bezpieczeństwa, jak efektywności działania całego sektora transportowego. Organizatorzy pragną opracować spójny, zrównoważony i komfortowy dla uczestników ruchu system transportowy, dotyczący mobilności obejmującej zarówno kraj, kontynent, jak i cały świat.

„Tematem przewodnim Polskiego Forum Transportu, Logistyki I Spedycji 2024 będzie zrównoważony rozwój branży TSL w Polsce w kontekście współczesnych wyzwań regionalnych i globalnych w wymiarze gospodarczym, społecznym i politycznym” – podkreślono we wstępie do programu konferencji.

Raport końcowy Forum Transportu 2024, przygotowany przez specjalnie do tego powołany zespół, zostanie przekazany najwyższym władzom państwowym (w tym Prezydentowi RP oraz Parlamentowi RP) i samorządowym, a także adekwatnym przedsiębiorstwom, organizacjom społeczno-gospodarczym oraz uczelniom, szkołom średnim i odnośnym ośrodkom badawczym i naukowym. Jednym z zadań Forum jest edukacja i promowanie wiedzy, świadomości oraz adekwatnych postaw i zachowań w mobilności.

W oficjalnej zapowiedzi organizatorów można przeczytać o nadrzędnym założeniu konferencji: „Urzeczywistnienie tego celu (tj. opracowanie Raportu) pozwoli na stworzenie dogodnych warunków, sprzyjających stabilnemu rozwojowi gospodarczemu kraju.” Forum ma zatem szansę realnie wpłynąć na działalność wielu gałęzi przemysłu.

Uczestnicy konferencji przeanalizują przyszłość polskiego transportu, mając na uwadze kilka podstawowych zagadnień, takich jak: „Przewidywane zapotrzebowanie na transport w Polsce w perspektywie do 2030 roku, wiedząc, iż jednym z podstawowych wyznaczników działań, mających na celu wzmocnienie i modernizację potencjału polskiego systemu transportowego jest wielkość i struktura przyszłego popytu na całokształt usług przewozowych ładunków i osób, a także fakt, iż przyszły polski transport powinien być systemem spełniającym wymogi zrównoważonego rozwoju. […] fakt, iż polski transport powinien być sektorem nowoczesnym. […] Poprawę dostępności terytorialnej w Polsce, która wymaga bezwzględnie integracji głównych gałęzi transportu (kolejowego, drogowego, morskiego, lotniczego i wodnego śródlądowego), rozumianych jako zintegrowany system transportowy.”

Wyznaczony 2030 rok nie jest tu przypadkową datą, wynika ona z przyjętej przez Radę Ministrów w 2019 roku uchwały, przedłożonej przez ministra infrastruktury, określonej jako „Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku”.

W komentarzu (na stronie gov.pl) do przyjętej uchwały można przeczytać: „W pierwszej kolejności wysiłki inwestycyjne będą skoncentrowane głównie na nadrobieniu zaległości infrastrukturalnych dotyczących zwiększenia dostępności transportowej w Polsce (drogi, koleje, lotniska, śródlądowe drogi wodne, porty morskie i śródlądowe) i na zorganizowaniu podstawowej infrastruktury zintegrowanego systemu transportowego. Chodzi o to, aby etapowo – do 2030 r. – możliwe było zwiększenie dostępności transportowej kraju, zapewnienie zrównoważonego rozwoju poszczególnych gałęzi transportu oraz poprawienie warunków świadczenia usług związanych z przewozem towarów i pasażerów.” Określone w programie Forum cele są spójne z uchwałą i z niej bezpośrednio wynikają. Organizatorzy w pełni podążają rządowym kierunkiem rozwoju branży, pragnąc opracować w oparciu o praktykę i fachową wiedzę, spójny program strategiczny.

Niewątpliwie zapowiadane holistyczne, tj. systemowe podejście do tematu transportu, spedycji i logistyki jest konieczne, to branża bardzo szeroka i wymagająca – szczególnie dziś (w obliczu gwałtownych przemian m.in. technologicznych) – współpracy wszelkich jej podmiotów. Ich integracja we wszelkich aspektach działalności zdaje się być kluczowym zadaniem FORUM.

Program Forum – Transpol 2024

Konferencja została przygotowana w formie hybrydowej, tak by ułatwić dostęp do wydarzeń wszystkim zainteresowanym zagadnieniami omawianymi w trakcie trwania Forum. Sam jego program obejmuje kilka starannie zaplanowanych aktywności.

Pierwszy dzień w całości przeznaczony został na cztery panele tematyczne, obejmujące naukę, edukację, gospodarkę i promocję transportu oraz na debaty podsumowujące i sesję plenarną.

Panel pierwszy – czyli naukowy poświęcony będzie m. in. zintegrowanemu systemowi zarządzania bezpieczeństwem w transporcie (kolejowym, drogowym, wodnymi lotniczym), badaniu zdarzeń transportowych (kolejowych, morskich i lotniczych), cyberbezpieczeństwu w zakresie komunikacji i transportu, polityce transportowej Polski, strategicznym inwestycjom transportowym w Polsce w latach 2024-2030, infrastrukturze i sterowaniu ruchem (kolejowym, lotniczym, drogowym, wodnym śródlądowym, morskim), nowym technologiom i innowacjom, ekologii, ekonomii, czy prawie w transporcie. Poruszone także zostaną kwestie związane z wyzwaniami współczesnej mobilności, takimi jak formy współdzielenia w obsłudze potrzeb przewozowych, polityka zrównoważonej mobilności czy przeciwdziałanie wykluczeniu komunikacyjnemu (niwelowanie barier).

Drugi panel, czyli edukacyjny dotyczyć ma m.in. jakości kształcenia specjalistów transportowych, prawu oświatowemu, kształceniu zawodowym, dostosowywaniu egzaminów zawodowych (czyli także wymagań egzaminacyjnych) do potrzeb nowego rynku pracy, edukacji on-line. Innym istotnym blokiem tematycznym będzie funkcjonowanie uczelni wyższych i ośrodków badawczych XXI wieku, poruszone zostaną np. tematy finansowania uczelni i prac naukowych, zmian w kształceniu wynikających z oczekiwań gospodarczych.

Panel trzeci, poświęcony będzie szeroko pojętej gospodarce, głównie innowacyjnej gospodarce transportowej (kolejowej, lotniczej, samochodowej, wodnej, tramwajowej). Uczestnicy konferencji zajmą się m.in. regionalnymi przewozami kolejowymi, transportem metropolitalnym, transportem w elektroprosumeryzmie, czy kolejami dużych prędkości (KDP). Z uwagi na istotne wymogi zrównoważonego transportu badacze omawiać będą zastosowanie różnych paliw, w tym wodoru jako paliwa przyszłości, a także tworzenia i funkcjonowania stref czystego transportu w miastach (czyli ważkie współcześnie zagadnienia ekologiczne), przeanalizowane zostaną również prognozy ruchu – jego wyzwania i problemy.

Na czwarty panel – promocja transportu – składać się będą przede wszystkim trzy bloki tematyczne, tj. „Rola mediów w promowaniu bezpiecznego i ekologicznego transportu”, „Rola organizacji społecznych w promowaniu bezpiecznego i ekologicznego transportu” oraz „Cele, zadania i perspektywy konferencji, targów oraz czasopism naukowo-technicznych”. Osobno omówione zostaną tu konferencje transportowe, logistyczne, osobno targi i czasopisma oraz ich rola w kreowaniu ogólnej świadomości tak ekologicznej, jak i tej związanej z bezpieczeństwem w transporcie. Tworzenie kampanii społecznych, uświadamiających, edukacyjnych, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa w mobilności to jedno z istotniejszych zadań współczesnych mediów.

Debaty podsumowujące to następujące wyodrębnione tematy:

„Polska nauka i technologie transportowe”,
„Innowacje w edukacji transportowej, logistycznej i spedycyjnej”,
„Transport. Edukacja. Gospodarka.”, „Polska – Europa”,
„Polska – Azja”, „Polska – USA, Afryka, Bilski Wschód”,
„Promocja bezpiecznego, ekologicznego i ekonomicznego transportu”.

Pierwszy dzień zapowiada się zatem niezwykle intensywnie. Szczególnie, iż aktywności konferencyjne tego dnia zakończyć ma dwugodzinna sesja plenarna.

W kolejnym dniu konferencji odbędzie się III Debata Polskich Ministrów Transportu (1989 – 2024) – pod hasłem: „20 rocznica przystąpienia Polski do UE – polski transport, logistyka i spedycja”. Dyskusja ma dotyczyć także m.in. strategii zrównoważonego rozwoju transportu. Do udziału w debacie zostali zaproszeni A. Wielądek (minister w latach 1989-1990), E. Waligórski (1990-1992), Z. Jaworski (1992-1993), B. Liberadzki (1993-1997), E. Morawski (1997-1998), T. Syryjczyk (1998-2000), J. Widzyk (2000-2001), M. Pol (2001-2004), K. Opawski (2004-2005), J. Polaczek (2005-2007), C. Grabarczyk (2007-2011), E. Bieńkowska (2013-2014), M. Wasiak (2014-2015), A. Adamczyk (2018-2023) oraz D. Klimczak (2023).

Drugim zaplanowanym w tym dniu wydarzeniem jest Jubileusz 45-lecia pracy naukowej i dydaktycznej prof. Marka Sitarza.

Pan Profesor to jeden z pomysłodawców i głównych organizatorów Forum, w tej chwili Kierownik Katedry Transportu Szynowego Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej, także członek Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP, członek Komitetu Transportu PAN w latach 2004-2017, konsultant oraz członek rad nadzorczych przedsiębiorstw transportowych i logistycznych. Posiada doświadczenie jako biegły sądowy z zakresu Transportu Szynowego, ekspert Prokuratury z zakresu Transportu Szynowego, ekspert NIK z zakresu zintegrowanych systemów transportowych i bezpieczeństwa w transporcie. Włączenie Jubileuszu 45-lecia pracy Profesora w program Forum, jest istotnym uhonorowaniem dorobku i wkładu Jubilata w rozwój polskiego transportu.

Szczegółowy program merytoryczny Konferencji w Dąbrowie Górniczej przedstawia się imponująco. Organizatorzy istotnie zgromadzili specjalistów wszystkich omawianych sektorów transportu, logistyki i spedycji, zajmujących się różnymi dziedzinami – począwszy od bezpieczeństwa, prawa, zagadnień technicznych, poprzez ekonomię, ekologię, zarządzanie, aż po gospodarowanie przestrzenią. Uwzględniono choćby zmiany klimatyczne i proces postępującej cyfryzacji jako istotne czynniki bezpośrednio wpływające na potencjalny rozwój mobilności.

Moderatorzy poszczególnych debat, paneli i sesji nie tylko nadzorują przebieg dyskusji i prezentacji, ich zadanie polega także na zbieraniu wniosków i spostrzeżeń, które przekazane specjalnemu zespołowi ekspertów, będą stanowiły materiał do opracowania głównego dokumentu Forum Transportowego, czyli Raportu Końcowego, który w zamyśle organizatorów Forum, ma stać się punktem wyjścia do adekwatnych zmian w prawie i ustawodawstwie, tak by rozwój transportu był najefektywniejszy.

Forum o Transporcie Kolejowym

Polskie Forum Transportu, Logistyki i Spedycji poświęcone jest oczywiście różnym formom mobilności, czyli transportowi zarówno drogowemu, lotniczemu, szynowemu, jak i wodnemu. Na przykładzie jednak tematów związanych z transportem kolejowym można zaobserwować, jak kompleksowo organizatorzy konferencji podeszli do omawianych zagadnień i jak bardzo zależało im na pełnej ocenie każdego z sektorów osobno, uwzględniając ich autonomię, by móc finalnie stworzyć spójny plan zintegrowanego rozwoju całej branży transportowej.

Jeśli chodzi o sektor kolejowy, uwzględniono, co wydaje się oczywiste, np. odmienność kolejowego transportu ładunków od transportu pasażerskiego. Prelegenci spróbują m.in. odpowiedzieć na pytania o konkurencyjność kolejowego transportu ładunków względem przewozów samochodowych, o transport modlany oraz spróbują wskazać, jakie niezbędne zmiany w przepisach powinny się znaleźć, a które to regulacje pozwolą na wyrównanie szans np. w zakresie konkurencyjności transportu kolejowego.

Z kolei w odniesieniu do transportu pasażerskiego analizie poddany zostanie m.in. rozwój przewozów aglomeracyjnych i regionalnych. Tu istotnym zagadnieniem jest np. kolej metropolitalna, w tym sposób jej organizacji, wpisujący się w politykę rozwoju zrównoważonej mobilności miejskiej. Wiążą się z tym również tematy ekonomiczne, czyli sposób finansowania np. kolei regionalnej, ale nie tylko. W grę wchodzi także Kolej Dużych Prędkości (KDP) – jej rozwój zarówno w Europie, jak i w Polsce, który jest warunkiem utrzymania konkurencyjności transportu szynowego.

Zagadnienia finansowe odnoszą się do każdego sektora. Zarówno ekonomia, jak i ekonomika dotycząca branży kolejowej zostanie dokładnie zaprezentowana. Chodzi także oczywiście o efektywne realizowanie wszelkich inwestycji kolejowych. To z kolei łączy się z kwestiami efektywnego zarządzania całym sektorem. Kto powinien sprawować nadzór nad spółkami kolejowymi – jeden czy kilka resortów, Minister Infrastruktury, czy PKP S.A.? Kto ma realizować inwestycje w obszarze terminali intermodalnych, bocznic i dworców? To tylko kilka ze spornych zagadnień, wymagających precyzyjnych regulacji, bez których trudno mówić o dalszym rozwoju. Nie da się realizować dalekosiężnych inwestycji, potykając się o np. niezabezpieczone podkłady kolejowe, bo nie wiadomo, kto jest za to odpowiedzialny.

Jednym z ważniejszych zaplanowanych tematów, dotyczących transportu szynowego, jest Krajowy Program Kolejowy, który ma się stać programem najważniejszych inwestycji kolejowych w Polsce, a bez zmian systemowych nie jest to w pełni realne. W trakcie Forum pojawi się również pytanie o tzw. Komponent Kolejowy projektu CPK i o zasadność włączenia go do KPK. To z kolei prowadzić będzie finalnie do ogólnego zagadnienia integracji transportu kolejowego z innymi gałęziami transportu.

W planowaniu rozwoju sektora nie tylko kolejowego, nie może zabraknąć tematów bezpieczeństwa. Punktem wyjścia są tu badania zdarzeń kolejowych, by wyciągać wnioski bezpośrednio z praktyki. Konieczne jest efektywne działanie zintegrowanego systemu zarządzania bezpieczeństwem w transporcie kolejowym, także z uwzględnieniem bezpieczeństwa w warunkach KDP.

To zaledwie część projektowanych tematów, dotyczących transportu kolejowego, które zostaną poruszone w trakcie Forum i w pewien sposób wreszcie rozstrzygnięte zgodnie z potrzebami resortu, na podstawie wniosków i spostrzeżeń praktyków, znających specyfikę poszczególnych sektorów.

Lista prelegentów i osób zaangażowanych w projekt Forum Transportu 2024, daje tu pewną nadzieję, iż to fachowcy, a nie politycy zadecydują wreszcie o przyszłości branży transportowej w Polsce.

Autorzy: AF i Jan Bytnar