Tematy te poruszamy w ramach projektu „Fundusze europejskie na rozwój firm w perspektywie finansowej 2021-2027” finansowanego ze środków Programu Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027. Projekt realizuje Konfederacja Lewiatan oraz Związek Pracodawców Business Centre Club.
Cztery nowe fundusze
Fundusze unijne są realizowane w siedmioletnich perspektywach. Obecna obejmuje lata 2021-2027. Nie oznacza to jednak, iż do końca 2027 r. nie pojawią się nowe opcje finansowania. Unia Europejska i państwa członkowskie reagują na bieżące potrzeby gospodarki i opracowują nowe instrumenty.
Jeszcze w tym roku zostaną uruchomione:
- Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO)
- Fundusz Wsparcia Technologii Krytycznych w Programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG)
- Fundusz Transformacji Cyfrowej i Przyjaznej dla Środowiska w Programie FENG
- Program gwarancji kredytowych dla firm dzięki przekierowaniu dodatkowych środków z KPO
Zapewnienie bezpieczeństwa jest ważnym obszarem wsparcia
W maju zakończyły się negocjacje z Komisją Europejską w sprawie utworzenia Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności w ramach KPO. Oznacza to zielone światło dla strategicznych inwestycji o łącznej wartości 25 mld zł. Obejmą one budowę infrastruktury ochrony cywilnej, rozwój polskiego nowoczesnego przemysłu działającego na rzecz bezpieczeństwa i obronności, infrastrukturę podwójnego zastosowania wojskowo-cywilnego (dual-use), cyberbezpieczeństwo. realizowane są przygotowania do powołania Funduszu i uruchomienia naborów od 2026 roku.
Innowacyjność i konkurencyjność firm stanowią o sile gospodarki
Sprawnie działająca gospodarka to także istotny aspekt systemu bezpieczeństwa naszego kraju. Dlatego fundusze unijne nada wspierają inwestycje przedsiębiorców, zwłaszcza w obszarach innowacyjnych, cyfrowych i związanych z zieloną transformacją. Fundusz Wsparcia Technologii Krytycznych oraz Fundusz Transformacji Cyfrowej i Przyjaznej dla Środowiska to działania, które mają realizować takie cele.
Pierwszy z nich finansuje instrument STEP. To źródło finansowania mikro, małych, średnich i dużych firm, które działają w sektorach: biotechnologia, technologie cyfrowe, czyste i zasobooszczędne technologie. Dofinansowanie umożliwi realizację badań oraz projektów inwestycyjnych zarówno w przedsięwzięciach innowacyjnych oraz takich, które uniezależniają Unię Europejską od innych państw. Instytucje odpowiedzialne za Program FENG intensywnie pracują nad przygotowaniem konkursów. Pierwsze nabory wniosków będą ogłaszane już w wakacje.
Drugi fundusz przewiduje finansowanie zwrotne dla firm, które chcą zainwestować w transformację cyfrową lub zieloną. Planowany jest instrument, który będzie łączył pożyczkę i dotację na takie cele. Wsparcie będzie udzielane od 2026 roku przez pośredników finansowych, których wybierze Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
Instrumenty finansowe zapewniają większą dostępność funduszy
Przekazywanie funduszy na transformację cyfrową i zieloną w postaci pożyczek pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie dostępnych na ten cel środków. Część pożyczkowa będzie zwracana przez firmy i dzięki temu trafi do obiegu po raz kolejny. Z tych zwrotów możliwe będzie sfinansowanie pożyczek dla kolejnych przedsiębiorców. Dlatego instrumenty finansowe stanowią istotną część funduszy europejskich.
Oprócz tych już omówionych, warto wspomnieć o kolejnym – programie gwarancji kredytowych dla firm. Pieniądze na ten cel (ok. 800 mln zł) zostały przesunięte z funduszy KPO. W ramach programu Invest EU przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z gwarancji, które ułatwią im dostęp do kredytów. Firmy nie będą musiały samodzielnie zapewniać zabezpieczenia takiej pożyczki.
Gdzie firmy teraz mogą szukać pieniędzy?
Nowe fundusze i programy wsparcia będą uruchamiane w drugiej połowie 2025 i w 2026 roku. Tymczasem firmy mogą korzystać z już działających instrumentów. W maju w naszym TOP5 polecamy uwadze:
- Ścieżka SMART dla MŚP. To kolejny konkurs w tym popularnym instrumencie. Jest skierowany do mikro, małych i średnich firm, które planują badania albo innowacyjne inwestycje. Przygotowywane rozwiązanie powinno być nowatorskie co najmniej w skali kraju, a budżet projektu nie może być mniejszy niż 3 mln zł. Wnioski przyjmuje Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości od 6 maja do 26 czerwca.
- Wzornictwo w MŚP. To wyjątkowy konkurs skierowany do przedsiębiorczych kobiet, które chcą wykorzystać design jako narzędzie do rozwoju swoich firm. Dodatkowo dzięki wsparciu finansowemu i doradczemu program oferuje pomoc w tworzeniu strategii wzorniczych oraz wdrażaniu innowacyjnych produktów na rynek. Nabór organizowany jest przez PARP. Wnioski można składać od 29 kwietnia do 29 lipca.
- Źródła ciepła w systemach ciepłowniczych. Inwestycje mają mieć na celu zmniejszenie negatywnego oddziaływania przedsiębiorstw ciepłowniczych na środowisko i poprawę jakości powietrza. Wnioski do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej mogą składać przedsiębiorstwa, w tym te, które realizują cele publiczne.
- EDIH dla transformacji cyfrowej. Europejskie centra innowacji cyfrowych oferują firmom MŚP dostęp do specjalistycznej wiedzy i infrastruktury technologicznej, usługi doradcze w zakresie innowacji i rozwoju kompetencji cyfrowych, pomoc w korzystaniu z technologii cyfrowych na rzecz zrównoważonego rozwoju. Ze wsparcia mogą skorzystać firmy z całej Polski. Wystarczy znaleźć ofertę dla siebie wśród propozycji dofinansowanych z Programu FENG.
- Wsparcie w odbudowie Ukrainy. To pożyczki na działania firm różnych branż związane z szeroko rozumianą odbudową Ukrainy, np. eksport, import produktów oraz usług; przygotowanie i prowadzenie inwestycji na terenie Ukrainy; organizacja transportu do prowadzenia inwestycji związanych z odbudową i rozbudową infrastruktury Ukrainy. Pożyczek udzielają pośrednicy wybrani przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Na Portalu Funduszy Europejskich pojawiło się w maju 88 ogłoszeń o nowych konkursach z FE skierowanych do różnych podmiotów.
Kilka liczb na podsumowanie maja
Zmiany w swoich harmonogramach naborów wniosków ogłosiły instytucje odpowiadające za 7 programów regionalnych i 2 programy krajowe (FEnIKS i FENG). Aktualne harmonogramy można znaleźć na Portalu Funduszy Europejskich.
Zmiany w opisach priorytetów programów (które określają m.in. kto i na co może otrzymać dofinansowanie) pojawiły się w 7 programach regionalnych i 3 programach krajowych (FENG, FERC, FERS). Zbiór aktualnych „szopów” (czyli szczegółowych opisów priorytetów) znajduje się na Portalu Funduszy Europejskich.
Od początku realizacji perspektywy unijnej 2021-2027:
- instytucje ogłosiły 3 077 naborów wniosków
- wnioskodawcy złożyli 55 673 wnioski o dofinansowanie
- 16 013 spośród nich podpisało z instytucjami umowy o dofinansowanie
- wykorzystaliśmy (w zawartych umowach) 42,6% dostępnych środków
(Dane wg stanu na 1.06.2025 roku).
Kolejne wydarzenia w naszym projekcie
- 12.06: Jak poprawnie realizować zamówienia w projekcie – czyli wyciąg z zasad kwalifikowania wydatków – webinarium (rejestracja: link)
- 18.06: Fundusze europejskie dla firm z województwa pomorskiego – spotkanie w Gdańsku (rejestracja: link)
