Gęś kołudzka z Kołudy Wielkiej na świętego Marcina

W Polsce zdecydowana większość wszystkich hodowanych gęsi to gęś kołudzka. Pochodzi ona z Zakładu Doświadczalnego Kołuda Wielka w Kujawsko-Pomorskiem. Ma dużą masę ciała. Mięso jest smaczne i bardzo zdrowe.

O gęsim mięsie i jego zaletach zawsze sporo się mówi, ale przy okazji 11 listopada w myśl powiedzenia „Gęsina na świętego Marcina”. Szkoda, bo to mięso smaczne, a zarazem bardzo zdrowe i warto, by je częściej wprowadzać do menu. W naszym kraju najpopularniejsza jest gęś kołudzka, a ściśle mówiąc — rasa Biała Kołudzka®.

Gęś kołudzka z Kołudy Wielkiej

W Kujawsko-Pomorskiem jest wyjątkowe miejsce, gdzie od 1962 r. działa jedyna w Polsce ferma zarodowa gęsi Białej Kołudzkiej®. To Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka, należący do Instytutu Zootechniki-Państwowy Instytut Badawczy.

Gęś Biała Kołudzka® jest rasą, która stanowi aż 98% pogłowia wszystkich gęsi w Polsce. Pomimo, iż mamy w kraju prawie 20 innych ras i odmian regionalnych gęsi, to Biała Kołudzka® dominuje. Dlaczego? Ponieważ ma przewagę nad pozostałymi. Jest to gęś o dużej masie ciała, 6,5–7,0 kg w wieku 15–15,5 tygodni — wyjaśnia dr inż. Jakub Badowski, selekcjoner gęsi Białej Kołudzkiej, a zarazem kierownik Zakładu Wylęgu Gęsi w Zakładzie Doświadczalnym Kołuda Wielka.

Najcenniejsze części tuszki gęsi kołudzkiej, czyli mięśnie piersiowe i mięśnie nóg charakteryzuje drobnowłóknistość. Gwarantuje bardzo dobrą kruchość po przygotowaniu kulinarnym. Mięso to zawiera około 23% białka ogólnego i zaledwie 3–5% tłuszczu surowego.

Przy tłuszczu należy się na chwilę zatrzymać. Smalec gęsi po wyjęciu z lodówki bardzo gwałtownie przechodzi w stan płynny i wygląda jak olej. Zawiera kwasy tłuszczowe jednonienasycone i wielonienasycone. Są to kwasy charakterystyczne dla oliwy, oleju rzepakowego, awokado, orzechów czy wreszcie dla tłustych ryb morskich. Stosowanie tych kwasów w diecie ma znaczenie prozdrowotne dla człowieka. Podkreślić trzeba, iż tłuszcz i zawarte w nim związki aromatyczne są nośnikiem smaku — kontynuuje dr inż. Jakub Badowski.

Dlatego też do przygotowania klasycznej pieczonej gęsi powinno się używać jak najmniejszej liczby przypraw. Wystarczy pieprz, sól i majeranek. Oczywiście na talerzu mogą się znaleźć najbardziej wykwintne dodatki.

Gęś kołudzka bardzo gwałtownie przyrasta. Mianowicie w ciągu pierwszego tygodnia masa ciała gąsiąt zwiększa się o ponad 300%. Z kolei już trzytygodniowe gąsięta mają masę ciała wynoszącą prawie 2 kg

fot. Jakub Badowski

Gęś kołudzka łatwa w hodowli

Gęsi kołudzkie są stosunkowo łatwe w odchowie i utrzymaniu, zarówno w systemie drobnotowarowym, jak i wielkostadnym. Doskonale sprawdzają się w chowie ekstensywnym, jak i intensywnym.

Nie wymagają profilaktyki środkami weterynaryjnymi typu antybiotyki. Z natury są odporne na choroby. Istotnym warunkiem powodzenia w odchowie jest przestrzeń bytowa, która musi być dostosowana do wieku gęsi. Przyczyna tkwi w bardzo szybkim rozwoju gąsiąt w pierwszym okresie życia. W ciągu pierwszego tygodnia masa ciała gąsiąt zwiększa się o ponad 300%. Z kolei już trzytygodniowe gąsięta mają masę ciała wynoszącą prawie 2 kg. Od początku odchowu warto przyzwyczajać je do pobierania zielonki tj. trawy, ziół itp. Gęsi bardzo dobrze wykorzystują tego rodzaju pasze z uwagi na specyfikę układu pokarmowego — mówi Jakub Badowski.

Gęsina powoli, ale wraca na stoły Polaków

Gęsina wraca do łask, do menu naszych rodaków. Gęś kołudzka jest coraz częściej spożywana, zwłaszcza w okresie Narodowego Święta Niepodległości. Następnymi terminami zwiększonego spożywania gęsiny są Boże Narodzenie i Nowy Rok. Gęsina jest dość droga. Stąd jej większa przystępność na wsiach, ponieważ utrzymanie gęsi na pastwiskach i w ogrodach nie kosztuje zbyt wiele.

Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka obserwuje bardzo duże zainteresowanie zakupem gąsiąt w tzw. ilościach detalicznych, czyli 10–30 sztuk. Są to zakupy na potrzeby własne właścicieli gospodarstw rolnych. Właśnie to przekłada się na zwiększone spożycie mięsa gęsiego na wsi.

Gęś kołudzka, adekwatnie Gęś Biała Kołudzka® jest rasą, która stanowi aż 98% pogłowia wszystkich gęsi w Polsce. Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka obserwuje bardzo duże zainteresowanie zakupem gąsiąt w tzw. ilościach detalicznych, czyli 10–30 sztuk.

fot. Jakub Badowski

Promują gęś kołudzką — dla KGW gąsięta w cenach promocyjnych

Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka organizuje szkolenia dla osób zrzeszonych w Kołach Gospodyń Wiejskich. Na spotkaniach specjaliści przekazują informacje związane przede wszystkim z technologią odchowu i utrzymania gęsi, ale też wykorzystania kulinarnego mięsa tych ptaków. W tym zakresie wspiera go Fundacja Hodowców Polskiej Białej Gęsi, która specjalizuje się w tworzeniu pysznych specjałów. Zakład sprzedaje gąsięta członkiniom KGW w cenach promocyjnych.

Regularnymi gośćmi w Zakładzie są dzieci i młodzież z okolicznych szkół. Zakład prowadzi też szkolenia wraz z Ośrodkami Doradztwa Rolniczego. Są to spotkania zarówno o charakterze popularyzatorskim, jak i ściśle branżowym.

Nasz Zakład Doświadczalny Kołuda Wielka co roku przygotowuje ponad 2000 sztuk tuszek gęsich dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, który w okresie Święta Niepodległości, cyklicznie organizuje tematyczne konkursy, targi i imprezy połączone z promowaniem potraw z gęsiny — podsumowuje Badowski.