Karp na wigilijnym stole – tradycja, liczby i wyzwania rynku

Wigilia Bożego Narodzenia w Polsce bez karpia dla wielu rodzin wciąż jest trudna do wyobrażenia. Ta ryba, głęboko zakorzeniona w świątecznej tradycji, pozostaje jednym z najbardziej sezonowych produktów polskiego rynku żywności. Szacunki branżowe pokazują, iż około 90% rocznej krajowej produkcji karpia sprzedawane jest właśnie w okresie świątecznym – głównie w listopadzie i grudniu.

Karp na wigilijnym stole – tradycja, liczby i wyzwania rynku

Polska europejskim liderem produkcji karpia

Polska jest największym producentem karpia w Unii Europejskiej, odpowiadając za około 30% całej unijnej produkcji. Kolejne miejsca zajmują Czechy i Węgry. W 2024 r. krajowa produkcja karpia osiągnęła 21,5 tys. ton, co stanowiło:

• 42% połowów ryb słodkowodnych w Polsce,
• 43,5% całej produkcji akwakultury.

W 2025 r. prognozowany jest niewielki spadek produkcji do ok. 20,5 tys. ton (–4,6% r/r). Przyczyną były niskie temperatury wody w maju oraz susza hydrologiczna w pierwszej połowie roku, które ograniczyły obsadę części stawów hodowlanych. Mimo to branża uspokaja: krajowe zapotrzebowanie na karpia zostanie w pełni pokryte.

Gdzie w Polsce hoduje się karpia?

Karp to ryba hodowana w cyklu trzyletnim, osiągająca wagę handlową od 1,5 do 3 kg. Dzięki logistyce opartej na dostawach w cyklu 24–48 godzin, trafia do sprzedaży jako produkt świeży i lokalny.

Najważniejsze regiony produkcji to:

• Dolina Baryczy – nazywana stolicą polskiego karpia,
• Śląsk,
• Małopolska.

To właśnie regionalny charakter i tradycyjny model hodowli są dziś jednym z największych atutów tego produktu.

Spożycie stabilne, sezonowość bardzo wysoka

Choć rynek ryb w Polsce się zmienia, spożycie karpia od lat pozostaje na podobnym poziomie. Średnio wynosi:

• 0,5–0,6 kg na mieszkańca rocznie,
• 3–4% całkowitego spożycia ryb i owoców morza w kraju.

Decyduje o tym silna sezonowość – karp jest kupowany niemal wyłącznie na święta. Według szacunków, aż 90% rocznej sprzedaży przypada na dwa tygodnie przed Bożym Narodzeniem.

Eksport i import – niewielkie, ale znaczące

Krajowa produkcja niemal w całości zaspokaja popyt wewnętrzny, dlatego handel zagraniczny karpiem ma charakter uzupełniający.

W 2024 r.:

• eksport wyniósł 302 tony (+5% r/r),
• główne kierunki to: Wielka Brytania (77%), Litwa, Niemcy i Niderlandy.

Import w 2024 r. spadł do 841 ton (z blisko 1,2 tys. ton rok wcześniej). Czechy były praktycznie jedynym dostawcą, a około 70% importu przypadło na listopad i grudzień.

W okresie styczeń–wrzesień 2025 r. Polska wyeksportowała 93 tony karpia, a zaimportowała 15,6 tony, co potwierdza marginalny charakter wymiany w skali roku.

Karp jako produkt regionalny i „Produkt Polski”

Zmiany preferencji konsumentów sprzyjają karpiowi. Rosnące zainteresowanie żywnością naturalną, regionalną oraz patriotyzmem konsumenckim wzmacnia pozycję tej ryby na rynku. Coraz częściej przy zakupach zwraca się uwagę na kraj pochodzenia produktu.

W tym kontekście istotne znaczenie ma znak PRODUKT POLSKI, promowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Oznaczenie to gwarantuje krajowe pochodzenie surowca i produktu, a jego rozpoznawalność wśród konsumentów systematycznie rośnie.

Wartości odżywcze – argument nie tylko od święta

Karp od lat utrzymuje się na wigilijnych stołach nie tylko z powodów tradycyjnych. Mięso karpia jest wartościowe żywieniowo, bogate w:

• pełnowartościowe, łatwo przyswajalne białko,
• nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3,
• witaminy B1, B6, B12, PP, A i D,
• minerały: fosfor, potas, selen, cynk, żelazo, magnez.

W 100 g mięsa znajduje się ok. 4 g tłuszczu, a porcja 220 g pokrywa dzienne zapotrzebowanie dorosłej osoby na białko i część kluczowych witamin. Dodatkowym atutem jest wysoka zawartość kolagenu, wspierającego układ kostno-stawowy.

Tradycja, która mierzy się z nowymi realiami

Karp pozostaje symbolem polskiej Wigilii, ale rynek tej ryby stoi dziś przed wyzwaniami: zmiennością klimatu, rosnącymi kosztami produkcji i silną sezonowością sprzedaży. Jednocześnie jego regionalny charakter, naturalna hodowla i krajowe pochodzenie sprawiają, iż w czasach świadomych wyborów konsumenckich karp wciąż ma mocne argumenty, by pozostać na świątecznym stole.