4 godzin temu
Obornik jest jednym z najcenniejszych nawozów naturalnych stosowanych w sadownictwie. Dostarcza drzewom owocowym azotu, fosforu, potasu oraz szerokiego spektrum mikroelementów (boru, miedzi, cynku czy manganu), które mają najważniejsze znaczenie dla zawiązywania pąków kwiatowych i jakości owoców. Ponadto poprawia strukturę gleby, zwiększa jej zdolność zatrzymywania wody i wspiera rozwój pożytecznych mikroorganizmów. Dla drzew owocowych, które rosną w tym samym miejscu przez dziesięciolecia, takie długofalowe działanie jest szczególnie korzystne.
Najlepszy termin stosowania obornika
Optymalnym momentem nawożenia jest późna jesień, po opadnięciu liści. W tym czasie drzewa zakończyły już pobieranie składników, a gleba pozostało na tyle ciepła, by rozpoczął się powolny proces rozkładu materii organicznej. Składniki z obornika będą dostępne wiosną, gdy korzenie znów zaczną intensywnie pracować.
W sadach towarowych obornik aplikuje się zwykle co 3–4 lata. Zbyt częste stosowanie grozi nadmiarem azotu, co może prowadzić do przerostu pędów, pogorszenia jakości owoców i zwiększenia podatności na choroby.
Wiosenne nawożenie – kiedy jest zasadne
Choć jesień jest standardem, wczesna wiosna może być dobrym terminem na glebach lekkich, przepuszczalnych lub w sytuacjach, gdy jesienią dostęp do sadu był utrudniony. W takim przypadku nawóz rozkłada się w marcu lub na początku kwietnia, zanim drzewa ruszą z wegetacją. Ważne, aby był to obornik dobrze przefermentowany, co zapobiegnie uszkodzeniu młodych korzeni.
Wybór rodzaju obornika
W sadach najczęściej stosuje się obornik bydlęcy lub koński.
- Obornik bydlęcy: działa wolniej, długotrwale poprawia strukturę gleby, szczególnie polecany na gleby lekkie i ubogie w próchnicę.
- Obornik koński: szybciej się rozkłada, lepszy na gleby ciężkie i wilgotne, ponieważ poprawia ich przewiewność.
Na mniejszą skalę wykorzystuje się również obornik owczy, bogaty w azot i potas, jednak ze względu na wysokie stężenie składników wymaga ostrożnego dawkowania.
Technika aplikacji obornika
Obornik rozkłada się równomiernie w pasach wzdłuż rzędów drzew, w odległości odpowiadającej zasięgowi korony. Dzięki temu składniki trafiają w strefę aktywnych korzeni, a jednocześnie unika się kontaktu nawozu z pniem. Warstwa powinna mieć 3–5 cm grubości, co odpowiada dawce 30–40 ton na hektar. Po rozłożeniu nawóz warto płytko wymieszać z glebą, aby ograniczyć straty azotu i przyspieszyć mineralizację.
Wpływ stanu gleby na częstotliwość nawożenia
Częstotliwość stosowania obornika powinna być ustalana na podstawie analizy chemicznej gleby.
- Gleby o wysokiej zawartości próchnicy (powyżej 3%) i dobrym zasobieniu w makroskładniki można nawozić rzadziej.
- Gleby ubogie, z próchnicą poniżej 1,5%, wymagają regularnego nawożenia co 2–3 lata, aby utrzymać prawidłową żyzność.
Stopień rozkładu obornika
Najlepsze efekty daje obornik przefermentowany, który leżakował co najmniej 6–8 miesięcy. Ma ciemny kolor, sypką strukturę i ziemisty zapach. Świeży obornik, bogaty w amoniak, może uszkodzić korzenie i powodować nierównowagę składników w glebie.
Połączenie z nawozami mineralnymi
W profesjonalnym sadownictwie obornik jest często elementem szerszej strategii nawożenia. Po jego zastosowaniu w jesieni nawozy mineralne – zwłaszcza azotowe – podaje się dopiero wiosną, aby uniknąć strat i nadmiernego pobudzenia wegetacji w niewłaściwym czasie.
Gatunkowe różnice w zapotrzebowaniu na obornik
Nie wszystkie drzewa owocowe reagują na nawożenie obornikiem w taki sam sposób.
- Jabłonie: szczególnie korzystają z jesiennego nawożenia co 3–4 lata. Zbyt duże dawki mogą jednak powodować przerost pędów kosztem owocowania.
- Grusze: mają głębszy system korzeniowy, więc obornik najlepiej stosować w mniejszych dawkach, ale częściej, zwłaszcza na glebach ubogich w próchnicę.
- Wiśnie i czereśnie: źle znoszą nadmiar azotu. Dawki obornika powinny być umiarkowane, a terminy nawożenia przesunięte na późną jesień, aby uniknąć pobudzenia wzrostu przed zimą.
- Śliwy: dobrze reagują na nawożenie organiczne, szczególnie na glebach piaszczystych. Obornik można stosować nieco częściej niż w jabłoniach, ale w mniejszych ilościach.
Wpływ pogody na skuteczność nawożenia
Warunki atmosferyczne po aplikacji mają ogromne znaczenie. W latach suchych proces mineralizacji jest wolniejszy, dlatego w sadach z możliwością nawadniania warto podlewać pasy korzeniowe po rozłożeniu obornika. Z kolei nadmierne opady po zastosowaniu nawozu mogą powodować wypłukiwanie azotu w głębsze warstwy gleby, co wymaga korekty dawek w kolejnych sezonach.
Integracja nawożenia obornikiem z zabiegami agrotechnicznymi
W praktyce rolniczej obornik często łączy się z mulczowaniem międzyrzędzi i siewem roślin poplonowych. Poplony wzbogacają glebę w materię organiczną, a obornik dodatkowo zwiększa ich efekt nawozowy. Takie podejście zapewnia lepsze utrzymanie struktury gleby, stabilizuje poziom próchnicy i pozwala ograniczyć dawki nawozów mineralnych w kolejnych latach.
| Gatunek | Dawka obornika | Częstotliwość | Optymalny termin | Uwagi |
| Jabłoń | 30–40 t/ha | co 3–4 lata | późna jesień | Unikać nadmiernych dawek, by nie pobudzać zbyt silnego wzrostu pędów |
| Grusza | 20–30 t/ha | co 2–3 lata | późna jesień | Dobre efekty na glebach ubogich w próchnicę; preferuje mniejsze, częstsze dawki |
| Wiśnia | 15–25 t/ha | co 4–5 lat | późna jesień | Wrażliwa na nadmiar azotu; nawozić umiarkowanie |
| Czereśnia | 15–25 t/ha | co 4–5 lat | późna jesień | Nadmiar azotu może powodować pękanie owoców; stosować ostrożnie |
| Śliwa | 25–35 t/ha | co 3 lata | późna jesień | Dobrze reaguje na nawożenie organiczne, szczególnie na glebach lekkich |
| Morela | 20–25 t/ha | co 3–4 lata | późna jesień | Wymaga dobrej struktury gleby; unikać świeżego obornika |
| Brzoskwinia | 20–25 t/ha | co 3 lata | późna jesień lub wczesna wiosna | Na glebach lekkich korzystne jest wiosenne nawożenie |
