Kto manipuluje rolnikami w sprawie e-ewidencji ś.o.r.?

Kto manipuluje rolnikami w sprawie obowiązku prowadzenia elektronicznej ewidencji zabiegów środkami ochrony roślin? Resort rolnictwa zrzuca winę na prezydenta, ale fakty są jednoznaczne. Przez ponad rok nic nie zostało w tej sprawie technicznie zrobione. Nie zdążymy przygotować elektronicznej ewidencji przed 1 stycznia 2026 r. I to ma być wina prezydenta zaprzysiężonego 6 sierpnia 2025 r.?

Dyskusja, kto manipuluje rolnikami, ma przede wszystkim charakter polityczny. Weto prezydenta Karola Nawrockiego wobec ustawy łagodzącej wymogi rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/564 faktycznie sprawiło, iż nie będzie okresów przejściowych dla najmniejszych gospodarstw. Jednak sam obowiązek elektronicznej dokumentacji nie jest wynikiem działań głowy państwa, ale bezpośrednio unijnego prawa. Tymczasem do wejścia w życie nowych unijnych regulacji pozostało zaledwie kilka miesięcy, a od marca 2023 r. nie odnotowano istotnych postępów w budowie systemu.

Kto manipuluje rolnikami — oto kilka faktów

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi twierdzi, iż brak okresów przejściowych to efekt weta prezydenta. Z kolei prezydent wskazuje na ryzyko wykluczenia cyfrowego małych gospodarstw. Faktem jest jednak, iż rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/564 z dnia 10 marca 2023 r. nakazuje prowadzenie ewidencji w formie elektronicznej od 1 stycznia 2026 r. we wszystkich krajach członkowskich.

Artykuł 5 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/564 dotyczący wejście w życie i rozpoczęcie stosowania przepisów unijnych brzmi:

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 stycznia 2026 r.
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
Sporządzono w Brukseli dnia 10 marca 2023 r. — w imieniu Komisji podpisała je Przewodnicząca Ursula VON DER LEYEN

Resort rolnictwa w odpowiedzi do naszej redakcji w sprawie e-ewidencji

To, iż powyżej powołane rozporządzenie obowiązuje wszystkich użytkowników profesjonalnych środków ochrony roślin, wie ministerstwo doskonale:

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi informuje, iż obowiązek prowadzenia ewidencji zabiegów ochrony roślin w formie elektronicznej wynikać będzie ze stosowanych w sposób bezpośredni przepisów Unii Europejskiej – przyjętego w marcu 2023 r. rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/564 z dnia 10 marca 2023 r. (…) Przepisy te wchodzą w życie 1 stycznia 2026 r. — oto fragment korespondencji pomiędzy naszą redakcją a rzecznikiem MRiRW z dnia 3 lipca 2025 r.

Elektroniczna ewidencja ochrony roślin — krótka historia prac nad nią

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/564 z 10 marca 2023 r. weszło w życie 2 kwietnia 2023 r. czyli zgodnie z ustaleniami. Konkretnie to 20 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, co miało miejsce 13 marca 2023 r.

Czyli wydarzyło się to za rządów w Polsce Zjednoczonej Prawicy. Ta jednak mimo wygranych wyborów 15 października 2023 r. nie mogła utworzyć rządu. W efekcie od 13 grudnia 2023 r. stery nad naszym państwem przejęła koalicja — PO, Lewica, Trzecia Droga (obecnie powróciła do wyjściowych partii — Polska 2050 i PSL). W tym rozdaniu kierownictwo resortu rolnictwa przypadło PSL-owi. Co ministrowie rolnictwa — dr Czesław Siekierski i Stefan Krajewski zdołali zrobić w sprawie elektronicznej ewidencji zabiegów ochrony roślin? Przypomnijmy, w tym czasie przez pół roku przewodniczyliśmy UE.

Należy podkreślić, iż Polska w głosowaniu na Stałym Komitecie do spraw Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz nie poparła przyjęcia powyższego rozporządzenia. W trakcie prac nad jego projektem Polska uzyskała jednak rozwiązania korzystne dla rolników – przesunięcie jego wejścia w życie o rok (zgodnie z pierwotną wersją projektu miało ono obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.) oraz wyłączenie z obowiązku rejestrowania siewu zaprawionych nasion, co również zakładał projekt. w tej chwili Polska konsekwentnie podejmuje działania zmierzające do dalszego przesunięcia terminu wejścia w życie ww. przepisów — czytamy w odpowiedzi rzecznika MRiRW z 3 lipca 2025 r.

Jaka zatem była reakcja Brukseli na pismo Czesława Siekierskiego ws. kolejnego odroczenia wejścia w życie ww. przepisów?

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie otrzymało do tej pory formalnej odpowiedzi Komisji Europejskiej na wniosek Polski o przesunięcie terminu wejścia w życie obowiązku powadzenia ewidencji zabiegów środkami ochrony roślin, jak również informacji kiedy można takiej odpowiedzi oczekiwać. W oczekiwaniu na reakcję Komisji Europejskiej, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi konsekwentnie podejmuje dalsze działania zmierzające do przesunięcia terminu wejścia w życie przepisów rozporządzenia wykonawczego Komisji 2023/564.
22 sierpnia br. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stefan Krajewski skierował kolejne pismo w tej sprawie do Komisarza ds. Zdrowia i Dobrostanu Zwierząt Olivéra Várhelyi — czytamy w odpowiedzi rzecznika MRiRW do naszej redakcji 22 sierpnia 2025 r.

PIORiN z zadaniem nie do wykonania?

Jeśli chodzi o elektroniczną ewidencję zabiegów środkami ochrony roślin, wysłaliśmy do MRiRW kilka pytań. Między innymi 27 czerwca br. dopytywaliśmy, na jakim etapie jest tworzenie tego systemu? Kto ma się tym zająć? Jakie jest źródło jego finansowania? Gdzie będzie dostępna dla rolników e-ewidencja.

Ministerstwo przyznało, iż narzędzie informatyczne nie zostanie zapewnione na poziomie UE. Mianowicie jego przygotowanie spadło na polskie instytucje. W cytowanej odpowiedzi czytamy:

Organem odpowiedzialnym za zbudowanie i udostępnienie systemu teleinformatycznego umożliwiającego prowadzenie ewidencji zabiegów ochrony roślin w formacie elektronicznym jest Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Projekt ustawy nadający Głównemu Inspektorowi stosowne uprawnienia został wniesiony do Sejmu RP.

Projekt, o którym mowa powyżej to właśnie zmieniona Ustawa o środkach ochrony roślin, którą wczoraj zawetował prezydent RP.

Problem w tym, iż mamy koniec sierpnia 2025 r., a od marca 2023 r. w tej sprawie technicznie nic się nie wydarzyło. Nie ogłoszono przetargów, nie zaprezentowano harmonogramu budowy systemu. Do tego narzędzie ma działać w ramach Portalu Rolnika, którego uruchomienie planowane jest dopiero na czerwiec 2026 r. Jak więc PIORiN ma zapewnić działanie systemu już od 1 stycznia 2026 r.?

Finansowanie i koszty tworzenia e-ewidencji

Resort zapewnił nas w korespondencji z 3 lipca br., iż fundusze na tworzenie elektronicznej ewidencji są zabezpieczone. W oficjalnym stanowisku wskazano:

Kwestia finansowania budowy systemu teleinformatycznego została opisana w OSR do projektu ustawy. Zaplanowano, iż opracowanie systemu teleinformatycznego będzie sfinansowane w ramach środków pozabudżetowych — z Funduszy Europejskich na Rozwój Cyfrowy (FERC). Budżet projektu został oszacowany na kwotę 19,6 mln zł (kwota ta uwzględnia także działania informacyjne i szkoleniowe).

Rolnicy zostali bez odpowiedzi, a choćby się nimi dzisiaj manipuluje

Resort deklaruje, iż narzędzie powinno być dostępne rolnikom w stanie ciągłym 24 godziny na dobę, a Ośrodki Doradztwa Rolniczego zapewnią wsparcie mniej biegłym cyfrowo rolnikom.

Na etapie wdrażania systemu teleinformatycznego będą prowadzone intensywne działania edukacyjne i informacyjne, aby uniknąć błędów w prowadzeniu elektronicznej ewidencji zabiegów środkami ochrony roślin. Konieczne będzie także wsparcie rolników przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego — informuje nas rzecznik MRiRW.

Na razie jednak, mimo upływu ponad dwóch lat od przyjęcia unijnego rozporządzenia — brakuje gotowego rozwiązania i pewności, iż system wystartuje na czas.

Właściwie, wciąż nie mamy odpowiedzi KE zezwalającej na odroczenie tych przepisów. A co, jeżeli KE kategorycznie zażąda wdrożenia tego systemu od 1 stycznia 2026 r.? Wówczas rozpoczną się drwiny wobec tego, kto taką ustawę podpisał, a miał być strażnikiem prawa?

Pomoc rolnikom nie polega na tym, iż się do nich uśmiecha — uważa Stefan Krajewski 28.08.2025 r.

fot. zrzut ekranu/fbMRiRW

Spór o to, kto manipuluje rolnikami w sprawie e-ewidencji ś.o.r., odsuwa uwagę od najważniejszego problemu — czasu. Zegar tyka, a od 1 stycznia 2026 r. polscy rolnicy mają być objęci obowiązkiem unijnym. Pytanie brzmi, czy PIORiN i MRiRW zdążą przygotować narzędzie? Rozpiszą przetargi, wybiorą wykonawcę, „przekonają” przegranych w konkursie, stworzą system, zweryfikują poprawność jego działania (aplikacja suszowa był kilka lat usprawniana, aby działała), udostępnią ponad milionowej rzeszy rolników w 4 miesiące?