Kto wymyślił pieniądze?

Pomyśleć, iż były czasy, gdy na świecie nie było pieniędzy. Problem nie dotyczył jednak tego lub tamtego ministra finansów, który zapowiadał, ze pieniędzy nie ma i nie będzie. To ludzkość nie znała pieniędzy. Ich historia zaczyna się mniej więcej wtedy, kiedy uznano, iż sól czy muszelki są uciążliwe przy wymianie i trzeba wymyślić uniwersalny środek płatniczy, który byłby łatwiejszy do transportu i rozliczania. Dlatego człowiek zaczął emitować monety. Minęło ponad tysiąc lat, gdy stwierdził, iż pieniądz może być papierowy.

W czasach prehistorycznych ludzkość nabywała różne produkty drogą wymiany towar za towar. Historia pieniądza rozpoczęła się wtedy, gdy człowiek uznał, iż określone towary mają dużą wartość i odtąd posługiwał się nimi jako powszechnym środkiem płatniczym. W krajach rolniczych, jak Polska, były to bydło, grudki soli, narzędzia lub zboże. Na północy środkiem wymiennym były skóry zwierząt (stąd nazwa chorwackiej waluty „kuna”), a w Japonii i Chinach herbata oraz… muszle morskie.

Historia pieniądza

Muszelek używano również w Indiach oraz w Afryce, Azji i Oceanii. Do dziś takie pieniądze z muszli są w użyciu na niektórych wyspach Pacyfiku. W niektórych kulturach rolę płacideł spełniały kamienne przedmioty lub kawałki kamieni. Mogły to być kamienne toporki (Nowa Gwinea), krążki z marmuru (Nowe Hybrydy), agat (Borneo) czy nefryt (Chiny). choćby po wprowadzeniu pieniądza w Wielkopolsce i Małopolsce płacono głowami wiewiórek.

Kto wymyślił pieniądze? Za twórców monet uznaje się Fenicjan, którzy trzy tysiące lat przed naszą erą mieszkali na terenach dzisiejszej Syrii, Izraela i Libanu. W wykopaliskach archeologicznych w Efezie (obecnie w Turcji) znaleziono monety ze stopu srebra i złota z VII wieku p.n.e., co dowodzi, iż monety funkcjonowały już dużo wcześniej. Fenicjanie udoskonalili wytop wyrobów z brązu, z którego produkowali także monety. W starożytnej Grecji środkiem płatniczym były obole, czyli druty żelazne.

Skąd wywodzą się pieniądze?

Według badań, pierwsze monety z naturalnego stopu złota i srebra wybijali królowie Lidii sześćset lat przed naszą erą. Monety lidyjskie wykonane z elektronu ostemplowano znakami gwarantującymi wagę kruszcu, a tym samym jego wartość. Monety miały wtedy nieregularny kształt i z czasem przybrały formę znaną dzisiaj. Ówczesne państwa lub miasta wyrabiały je z różnych kruszców, oznaczając swoje monety specjalnym symbolem gwarantującym ich wartość.

Kto wyprodukował pieniądze? W okresie Cesarstwa Rzymskiego dużą wartość miały monety z wizerunkiem cesarza, które były środkiem płatniczym w Rzymie oraz w regionach podbitych. Rzym wprowadził je w IV wieku p.n.e., a Kartagina w III wieku p.n.e. W Chinach używano monet z brązu z kwadratowym otworem, aby można było je przewlec i… nie zgubić. Wzór wprowadzony przez cesarza Szy-Huang-ti w 221 roku p.n.e. służył Chińczykom aż do 1912 roku.

Kto wymyślił walutę?

Ale produkcja monet była kosztowna. Problem miały szczególnie kraje nie posiadające naturalnych złóż złota czy srebra. Przy rozwijającej się wymianie handlowej między krajami na rynku zaczęło okresowo brakować monet. W X wieku naszej ery próbowali temu zaradzić Chińczycy. Na początku do obiegu weszły kwity depozytowe od złotników, u których kupcy deponowali swoje monety.

Kto wynalazł pieniądze papierowe? Pierwsze papierowe pieniądze były zwojami papieru, na których pisano potwierdzenie, iż ktoś jest komuś winien określoną kwotę. Zwój papieru z potwierdzeniem można było później wymienić na monety. Kilkaset lat później chiński rząd zaczął emitować oficjalną papierową walutę.

W XIII wieku pomysł emitowania papierowych pieniędzy przywiózł do Włoch z Chin podróżnik Marco Polo. Jednak idea zastąpienia kruszcu papierem długo nie trafiała do przekonania Europejczykom. Prekursorem zmiany była Szwecja, która w XVII wieku po wyczerpujących wojnach musiała zrezygnować ze złota i srebra na rzecz tańszej miedzi. Szwedzi zaczęli zastawiać monety w banku w zamian za papierowe kwity, które stanowiły środek płatniczy.

Kolejnym państwem europejskim, który wprowadził banknoty, była Anglia. Papier nie był wiele wart, ale dzięki gwarancjom rządowym papierowe pieniądze uzyskiwały określoną wartość. Aby nie dało się ich podrobić, banknoty zaopatrzono w specjalne znaki wodne, które stanowią zabezpieczenie i są gwarancją autentyczności.

Pierwsze pieniądze w Polsce

Zanim powstało państwo polskie w obrocie występowała duża liczba monet saskich oraz arabskich denarów. O pojawieniu się najwcześniejszych piastowskich emisji zdecydowały najprawdopodobniej względy prestiżowe. Na wczesnych polskich denarach widnieje napis „MISICO” lub „MTLZCO”, co sugerować może, iż wybił je Mieszko I. Część badaczy przypisuje te monety jego wnukowi, Mieszkowi II.

Zdaniem większości historyków, denary Mieszka I powstały między rokiem 970 a 992 na ziemiach Wielkopolski. Co ciekawe, powodem rozpoczęcia emisji nie była sytuacja gospodarcza, ale chęć podkreślenia przez króla swojej pozycji jako władcy. Uwieczniony na monetach władca stawiał się bowiem w jednym szeregu z królami Czech i Niemiec, których oblicza figurowały na srebrnych pieniądzach.

Monety z czasów Mieszka mają wyraźne wpływy saskie. Wzory rewersu zawierają równoramienny krzyż, a na awersie widoczny jest bardzo uproszczony obraz kaplicy (interpretowany czasem jako książęce nakrycie głowy) lub wyłaniająca się z nieba dłoń. Wizerunek tych numizmatów możemy oglądać na dzisiejszych banknotach dziesięciozłotowych.

Ponieważ ówczesne emisje nie nosiły dat, część historyków uważa, iż produkcję monet w Polsce rozpoczął Bolesław Chrobry. Największej sławy doczekał się denar „Princes Polonie”, co znaczy Książę Polski. Jest to najstarszy zachowany zapis nazwy naszego kraju, pochodzący z ziem polskich.