Morska energetyka wiatrowa (MEW) w Polsce rozwija się w szybkim tempie i staje się jednym z filarów transformacji energetycznej kraju. Realizacja projektów MEW wymaga nie tylko nowoczesnych technologii, ale również stabilnych ram prawnych i inwestycyjnych. Umożliwią one sprawne planowanie, budowę oraz przyłączenie farm do sieci elektroenergetycznej.
fot. iStockRamy prawne i planowanie przestrzenne
Podstawowym aktem prawnym regulującym lokalizację farm wiatrowych w polskich wodach jest ustawa z 21 marca 1991 r. Ustawa ta dotyczy obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Wznoszenie, a także eksploatacja morskich farm wiatrowych możliwe jest wyłącznie w wyłącznej strefie ekonomicznej Polski, przy uzyskaniu odpowiednich pozwoleń – tzw. PSZW (Pozwolenia na Wznoszenie i Użytkowanie Sztucznych Wysp i Konstrukcji).
Każdy projekt musi być zgodny z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Polskich Obszarów Morskich (PZPPOM). PZPPOM dzieli polskie obszary morskie na akweny o określonej funkcji podstawowej i dopuszczalnej. Plan wskazuje zakazy, ograniczenia oraz warunki realizacji inwestycji. W przypadku MEW funkcją podstawową jest pozyskiwanie energii odnawialnej.
PZPPOM obejmuje część tekstową i graficzną oraz publiczny System Informacji Przestrzennej Administracji Morskiej (SIPAM), który umożliwia dostęp do:
- danych o wydanych PSZW,
- obszarach wyznaczonych pod farmy wiatrowe,
- pozwoleniach na układanie i utrzymanie kabli,
- planach zagospodarowania konkretnych podakwenów.
Dzięki SIPAM inwestorzy mogą łatwo analizować lokalizacje, planować budowę i przewidywać koszty infrastruktury przyłączeniowej.
System wsparcia inwestycji w MEW
Rozwój MEW w Polsce wspierany jest przez Ustawę o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Ustawa przewiduje dwie fazy wsparcia:
- Faza I – wsparcie przyznawane w drodze decyzji administracyjnej Prezesa URE. Obejmowała projekty o łącznej mocy do 5,9 GW i zakończyła się w 2021 r.
- Faza II – wsparcie przyznawane w drodze aukcji konkurencyjnych, w których uczestnicy ubiegają się o prawo do pokrycia ujemnego salda.
Okres wsparcia wynosi 25 lat od momentu wprowadzenia energii do sieci. Maksymalna cena energii dla aukcji wynosi od 485,71 PLN/MWh do 512,32 PLN/MWh, w zależności od lokalizacji farmy.
Dodatkowo w systemie Fazy II obowiązuje mechanizm claw back. Mechanizm ten umożliwia aktualizację ceny w przypadku istotnych zmian kosztów realizacji projektu. Dzięki temu zapewniona jest stabilność finansowa inwestycji.
Proces inwestycyjny i decyzje administracyjne
Budowa morskich farm wiatrowych wymaga przejścia przez skomplikowany proces administracyjny, który zapewnia zgodność projektu z przepisami prawa i bezpieczeństwo inwestycji. Inwestorzy muszą uzyskać decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach, które określają wpływ farmy na ekosystem morski i lądowy oraz warunki ochrony środowiska. Analizy obejmują m.in. faunę i florę, transport morski oraz ochronę wód. Kolejnym etapem są pozwolenia wodnoprawne, regulujące korzystanie z wód morskich. Pozwolenia te obejmują układanie i utrzymywanie kabli energetycznych oraz instalacji podporowych turbin.
Uzyskanie pozwolenia na budowę i użytkowanie jest niezbędne do rozpoczęcia prac instalacyjnych. W dokumentach tych określony jest zakres robót, harmonogram, standardy konstrukcyjne i wymogi dotyczące bezpieczeństwa pracy. Równolegle inwestorzy muszą zdobyć koncesje na wytwarzanie energii elektrycznej, które uprawniają do produkcji i sprzedaży energii wytworzonej w farmie oraz wymagają zapewnienia zgodności z krajowym systemem elektroenergetycznym. Ostatnim krokiem jest uzyskanie zgody na przyłączenie farmy do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, co pozwala przesyłać wyprodukowaną energię do sieci krajowej, określając parametry przyłączeniowe i harmonogram integracji instalacji z systemem przesyłowym. Dzięki tym procedurom inwestorzy mają pewność, iż każdy etap projektu jest kontrolowany, zgodny z prawem i minimalizuje ryzyko opóźnień lub niezgodności prawnych.
Znaczenie dla przemysłu i inwestorów
Rozwój morskiej energetyki wiatrowej stwarza liczne możliwości dla polskiego przemysłu, a także inwestorów. Projekty te generują popyt na produkcję nowoczesnych komponentów turbin i fundamentów, w tym stalowych konstrukcji i systemów mocowania. Jednocześnie rozwój farm wymaga budowy infrastruktury kablowej, stacji przyłączeniowych oraz systemów monitoringu, co sprzyja tworzeniu wysoko wyspecjalizowanych miejsc pracy i rozwijaniu kompetencji technicznych.
Realizacja inwestycji w farmy wiatrowe wymaga również sprawnej logistyki morskiej, transportu elementów turbin, montażu konstrukcji oraz późniejszego utrzymania operacyjnego. Polska ma szansę stać się ważnym partnerem dla międzynarodowych firm technologicznych i integratorów, co pozwala na transfer wiedzy i dostęp do nowoczesnych rozwiązań. Stabilne ramy prawne, jasne zasady wsparcia oraz dostęp do danych przestrzennych sprzyjają inwestorom i wzmacniają krajowy sektor produkcyjny, przyczyniając się jednocześnie do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w polskim miksie energetycznym.
