Naturalne antybiotyki roślinne – nie tylko cebula i czosnek. Co i jak stosować?

Syrop z cebuli znamy chyba wszyscy. Co jeszcze możemy wykorzystać w podreperowaniu naszego zdrowia. Jakie mamy naturalne antybiotyki roślinne?

Antybiotyki większości z nas kojarzą się z tabletkami, zastrzykami czy kroplówkami. Mamy też naturalne antybiotyki wytwarzana przez rośliny. Co o nich wiemy? Podczas choroby nie zastanawiamy się nad tym, jaki, ale kiedy należy przyjąć antybiotyk. Jednak syntetyczne farmaceutyki to nie jedyne źródło antybiotyków.

W naszym bezpośrednim otoczeniu mamy również naturalne „antybiotyki”. Podobnie jak ich syntetyczne wersje, te naturalne fitozwiązki zwalczają przyczynę choroby, głównie bakterie. Są jednak od nich znacznie bezpieczniejsze i lepiej przyswajalne dla naszego organizmu. Warto więc poznać te naturalne wersje roślinnych „antybiotyków”.

Roślinne antybiotyki

Mówiąc o naturalnych antybiotykach, mamy na myśli związki, które są wytwarzane w sposób naturalny, głównie (ale nie tylko) przez rośliny, bez udziału człowieka i syntezy chemicznej. Praktycznie wszystkie rośliny (w mniejszym lub w większym stopniu), wytwarzają związki określane mianem fitoncydów i fitoaleksyn.

Fitoncyd oznacza dosłownie „wytępiony przez roślinę”. W najprostszym ujęciu, fitoncydy są substancjami wytwarzanymi przez rośliny wyższe, które, wywierają silny wpływ bakteriobójczy i bakteriostatyczny.

Posiadają również adekwatności fungistatyczne i grzybobójcze, niektóre hamują mnożenie się wirusów lub uszkadzają ich strukturę. Ponadto pobudzają krążenie krwi i wydzielanie soków trawiennych, poprawiają apetyt oraz przenikanie składników pokarmowych z jelit do krwi, obniżają stężenie cholesterolu oraz regulują poziom glukozy we krwi, hamują agregację krwinek, dzięki czemu zapobiegają zakrzepicy oraz przeciwdziałają miażdżycy.

Fitoaleksyny – jest to grupa metabolitów wtórnych, związków lipofilnych, posiadających adekwatności antybiotyczne. W ujęciu chemicznym są to stilbeny, flawonoidy oraz terpenoidy. Związki te wykazują działanie inhibicyjnie na wzrost i rozwój różnych patogenów w tym, bakterii i grzybów. Najbardziej zananą fitoaleksyną jest resweratrol, który po raz pierwszy został wyizolowany z ciemiężycy białej. Ponadto resweratrol występuje w dużych ilościach w ciemnych winogronach, czarnej porzeczce, morwie czarnej oraz truskawce i malinie.

Naturalne fitozwiązki występujące w roślinach, charakteryzują się podobnymi adekwatnościami, jak te które mają antybiotyki syntetyczne. Tak samo skutecznie niszczą wszelkiego rodzaju bakterie i inne patogeny chorobotwórcze. Mają oprócz tego jednak jedną wielką zaletę. Praktycznie nie powodują skutków ubocznych. A ponadto nie sprawiają, iż bakterie uodpornią się na określony fitozwiązek. Na dodatek nie są zagrożeniem dla pożytecznych bakterii jelitowych, gdyż nie oddziaływują na nie toksycznie. Dzięki temu były i przez cały czas są (na całe szczęście!), wykorzystywane (świadomie a czasami intuicyjnie), we współczesnym ziołolecznictwie czy medycynie naturalnej.

Pamiętajmy, iż tzw. roślinne „antybiotyki”, wspierają siły obronne organizmu, pomagając zapobiec infekcjom lub zwyczajnie szybciej je zwalczyć, o ile dojdzie do nich pomimo codziennej profilaktyki. Nie dokonują jednak „cudów”. To znaczy nie uchronią nas przed każdą zimową infekcją, w szczególności, o ile jest już w zaawansowanym stadium albo wtedy o ile na co dzień nie interesujemy się zanadto kwestią odporności, przypominając sobie o niej dopiero wtedy, kiedy stajemy się łatwym celem dla wirusów, bakterii czy grzybów.

Natomiast stosowane regularnie mogą znacząco nas wzmocnić, zwłaszcza, o ile wybierzemy te, których działanie jest potwierdzone przez dawne oraz współczesne ziołolecznictwo.

Cebula, czosnek i co jeszcze

Najbardziej znanymi i najczęściej używanymi są rośliny z rodziny amarylkowatych, np. cebula czy czosnek . Zbliżone adekwatności wykazuje również chrzan i czarna rzepa (rodzina kapustnych). Ponadto bardzo silne adekwatności bakterio i fungistatyczne posiada imbir czy kurkuma – ostryż długi (rodzina imbirowate). Natomiast silne działanie antywirusowe wykazuje jeżówka purpurowa (rodzina astrowatych).

Cebula – zawiera wiele cennych dla zdrowia związków, głównymi składnikami są, m.in. alliacyna, alliina, kwertecyna, które wykazują działanie antybakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwwirusowe i przeciwzapalnie. Cebula nie tylko wzmacnia odporność naszego organizmu, ale również zapobiega stanom zapalnym, wzmacnia organizm, redukuje wahania glukozy, obniża poziom tzw. „złego” cholesterolu oraz poprawia stan naczyń krwionośnych.

Cebula zalecana jest na infekcje układu oddechowego zarówno o podłożu bakteryjnym, jak i wirusowym: kaszel, ból gardła, na bakteryjne zakażenia układu pokarmowego oraz na pasożyty. Najlepiej spożywać ją na surowo, np. jako dodatek do sałatki. Poddana obróbce cieplnej traci niestety większość ze swoich cennych związków. Dostępne formy to: sok, syrop, świeża cebula lub szczypior lub gotowe preparaty.

Czosnek – zawiera około 100 związków chemicznych, z których najważniejsze to: allicyna, ajoen, inulina i witamina C, które wykazują korzystne działanie na nasz organizm. Czosnek wykazuje działanie antybakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwzapalnie. Dodatkowo zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepicy i obniża poziom ciśnienia krwi.

Czosnek ma najsilniejsze działanie przeciwbakteryjne, gdy spożywany jest na surowo. Najlepiej zmiażdżyć ząbki i pozostawić je na około 10 minut, tak aby uwolniły się enzymy, które przekształcają alliinę w allicynę, związek o zdecydowanie silniejszym działaniu przeciwbakteryjnym, który wykazuje silne działanie antybiotykowe podobne do penicyliny. Poza tym przy zgniataniu czosnku uwalnia się jeszcze jeden związek – ajoen, który działa wspomagająco na limfocyty w ich walce z wirusami wywołującymi infekcję grypopodobne.

Ponadto dostępny jest w sprzedaży czosnek tzw. czarny czyli fermentowany, który zawiera ponad 20 krotnie więcej allicyny a przez to jego adekwatności bakteriostatyczne są 10 krotnie silniejsze niż czosnku białego. Dostępne formy to: świeże lub fermentowane ząbki czosnku, nalewka, proszek, tabletki lub gotowe preparaty.

Uwaga: zbyt duże dzienne dawki mogą być przyczyną wewnętrznych krwawień. Ponadto o ile przyjmowane są leki na rozrzedzenie krwi, to koniecznie należy skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania opinii, czy w takim przypadku można przyjmować czosnek, gdyż występująca w nim allicyna, może spowodować efekt synergii z tymi lekami czyli wzmocnić ich działanie.

Chrzan – swoje działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe oraz grzybobójcze zawdzięcza, występowaniu takich substancji jak: alliacyna, synigryna i glukozynolany. Ponadto jest źródłem witamin, tj. prowitamina A, C, E oraz z grupy B. Dodatkowo wykazuje działanie przeciwnowotworowe, rozkurczowe i wspomagające ukrwienie. Chrzan zalecany jest przy przeziębieniach, uciążliwym kaszlu, stanach zapalnych zatok oraz na powiększone migdałki. Ponadto niszczy pasożyty układu pokarmowego. Dostępne formy to: świeży tarty chrzan, sok lub gotowe preparaty.

Imbir – uważany jest za naturalny antybiotyk, który pomaga nie tylko w leczeniu infekcji bakteryjnych, ale również wykazuje działanie przeciwwirusowe czy przeciwpasożytnicze oraz rozkurczowe i moczopędne. Dodatkowo wykazuje działanie wykrztuśne, przeciwbólowe oraz pobudzające system immunologiczny. Swoje adekwatności prozdrowotne, zawdzięcza miedzy innymi zawartym w nim związkom bioaktywnym, tj. olejki eteryczne (np. zingiberen, bisabolen i geranial, cytral) oraz fenyloalkany (np. gingerol i szogeol). Dostępne formy to: świeże kłącze, nalewka, syrop, herbata lub gotowe preparaty.

Uwaga: należy pamiętać, iż nie jest wskazane (wręcz zabronione) podawanie imbiru dzieciom poniżej 2 roku życia!

Kurkuma (ostryż długi) – głównym składnikiem czynnym jest kurkumina, której najwięcej znajduje się w kłączu. Kurkumina wykazuje działanie przeciwzapalne, antywirusowe i antybakteryjne. Dodatkowo wykazuje działanie antyoksydacyjne, chemoprewencyjne oraz pobudzające system immunologiczny. Podczas zażywania kurkumy, ważne jest aby łączyć ją z piperyną zawartą w czarnym pieprzu, gdyż tylko wtedy jej przyswajalność jest pełna a przez to jej działanie skuteczne. Dostępne formy to: świeże kłącze, proszek, nalewka, herbata czy gotowe preparaty.

Tymianek – wykazuje bardzo silne działanie odkażające, bakteriobójcze, przeciwzapalne, przeciwwirusowe oraz przeciwpasożytnicze. Dodatkowo wykazuje działanie wykrztuśne,

Rozkurczowe oraz antyoksydacyjne. Swoje adekwatności zawdzięcza zawartości dużych ilości olejków eterycznych, tj. tymol i karwakrol oraz flawonoidów, garbników, fenolokwasów i triterpenów. Zawarte w ziele tymianku olejki eteryczne wykazują się silniejszym działaniem bakteriostatycznym niż niektóre syntetyczne antybiotyki.

Związki zawarte w tymianku, skutecznie niszczą bakterie powodujące infekcje jamy ustnej, układu oddechowego, dróg moczowych oraz tzw. bakterie szpitalne, które są odporne na niektóre antybiotyki. Tymianek polecany jest podczas wystąpienia męczącego kaszlu, bólu gardła, zmian trądzikowych oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Dostępne formy to: syrop, nalewka, herbata, olejek, sok, maści czy gotowe preparaty.

Oregano – olejek eteryczny uzyskiwany z ziela oregano zawiera dwie bardzo skuteczne substancje, tj. karwakrol i tymol, które posiadają silne działanie antybiotyczne. Substancje te są wykorzystywane w leczeniu ciężkich, antybiotykoopornych zmian trądzikowych oraz gronkowca złocistego. Ponadto olejek z oregano wspiera walkę z infekcjami grypopodobnymi, wzmacnia odporność całego organizmu oraz posiada działanie przeciwbiegunkowe i odtruwające.

Olejek z oregano polecany jest również do leczenia bakteryjnego zakażenia układu oddechowego, w ograniczaniu rozwoju drożdżaków i ropni, w chorobie wrzodowej żołądka, a także podczas ostrego zatrucia pokarmowego. Dostępne formy to: susz, herbatka, olejek lub gotowe preparaty.

Jeżówka purpurowa (echinacea) – stymuluje układ odpornościowy do większej produkcji leukocytów oraz pobudza je do wytwarzania interferonu, który ma działanie przeciwwirusowe. Ponadto zawarte w niej przede wszystkim polisacharydy, flawonoidy oraz glikozydy, kwas cykoriowy, kwas chlorogenowy wspomagają układ odpornościowy w niszczeniu bakterii i wirusów.

Ponadto jeżówka wykazuje działanie napotne i obniżające ciepłotę ciała. Dodatkowo wykazuje działanie rozkurczowe i przyspiesza przemianę materii. Jeżówka purpurowa polecana jest przy infekcjach ze strony układu oddechowego, przeziębieniach, przy obniżonej odporności. Dostępne formy to: herbata, nalewka, gotowe preparaty.

Uwaga: stosować maksymalnie przez okres 2 do 4 tygodni, następnie odstawić na minimum 2 tygodnie.

Lapacho – surowcem wykorzystywanym w fitoterapii jest kora pozyskiwana z drzewa tabebuia (lapacho). Przygotowuje się z niej napój (rodzaj herbatki), który dzięki zawartości składników aktywnych, tj. lapachol i betalapachol oraz glikozydy, alkaloidy i garbniki, posiada adekwatności antybakteryjne, przeciwzapalne i przeciwwirusowe.

Spożywanie naparu z kory lapacho, zaleca się przede wszystkim przeciwko wirusom wywołującym grypę oraz opryszczkę, a także w leczeniu chorób skóry o podłożu bakteryjnym (np. gronkowca złocistego). Oprócz tego lapacho obniża również poziom glukozy we krwi oraz wspomaga leczenie chorób skórnych o podłożu autoimmunologicznym (np. łuszczycy). Dostępne formy to: sproszkowana kora, herbata, nalewka, gotowe preparaty.

Uwaga: bezwzględny zakaz przyjmowania preparatów z kory lapacho, obowiązuje kobiety w ciąży i matki karmiące piersią. Preparatów na bazie kory z lapacho nie należy łączyć z lekami przeciwzakrzepowymi. Czasami podczas kuracji mogą wystąpić różne skutki uboczne, tj. nudności, wymioty, zawroty głowy, ogólne złe samopoczucie, ból brzucha, biegunki. W takim wypadku należy bezzwłocznie przerwać przyjmowanie preparatów na bazie kory z lapacho.