Nawożenie azotowe ziemniaka. Jaka dawka i forma azotu pod uprawę

Największe znaczenie plonotwórcze w uprawie ziemniaka odgrywa azot. Spośród wszystkich składników pokarmowych wywiera on największy wpływ na skład chemiczny i wartość konsumpcyjną bulw.

Ilość azotu, którą ziemniak ma do dyspozycji z bieżącej mineralizacji azotu glebowego, jak i z zastosowanych nawozów naturalnych czy też nawozów organicznych zależy w dużym stopniu, poza warunkami glebowymi, od długości przebywania roślin na polu. Ponieważ najczęściej największe ilości azotu uwalniają się do gleby w miesiącach najcieplejszych, a mianowicie w czerwcu, lipcu i sierpniu, pod warunkiem, iż występują warunki umiarkowanie wilgotne.

Dlatego też w uprawie ziemniaka przeznaczonego na późny zbiór należy uwzględnić wyższą wyjściową zawartość azotu mineralnego w glebie i wyższe wykorzystanie tego składnika, np. z obornika niż w przypadku uprawy ziemniaka na wczesny zbiór.

Dawka azotu pod ziemniaki

Generalnie nawozy azotowe do dawki 100 – 120 kg/ha stosuje się przed sadzeniem ziemniaka. Podział dawki azotu na dawkę przedsiewną i pogłówną przy takim nawożeniu nie wpływa na wzrost plonu, a jedynie zwiększa nakłady ponoszone na aplikację nawozów.

Natomiast gdy dawki azotu są wyższe niż 120 kg zaleca się aplikację w dwóch dawkach, stosując od 50% do 75% dawki całkowitej azotu przed sadzeniem, a resztę w fazie ukształtowanego krzaka (przed obredleniem). Przyjmuje się, iż im gleba jest słabsza tym podział dawki azotu powinien być bardziej równomierny.

Przy przedsiewnym stosowaniu azotu należy zadbać o dobre wymieszanie nawozu z glebą, ponieważ zbyt duże stężenie tego pierwiastka wokół sadzeniaków może wpływać niekorzystnie na równomierność wschodów. W przypadku wcześniejszych odmian ziemniaka wskazane jest stosowanie niższych dawek azotu niż w przypadku uprawy odmian późniejszych. Zastosowanie zbyt niskich dawek azotu skutkuje ograniczeniem rozwoju i plonowania roślin.

Wzrastające nawożenie azotowe wiąże się ze wzrostem liczby bulw oraz udziału bulw dużych. Z kolei zbyt wysokie dawki azotu prowadzą do nadmiernego rozwój części nadziemnych rośliny, przy jednoczesnym opóźnieniu gromadzenia plonu, dlatego też w takich warunkach uprawy plon bulw ziemniaka nie zwiększa się, ale ulega zmniejszeniu.

Konsekwencje nadmiaru azotu

Nadmiar azotu prowadzi do opóźnienia dojrzewania roślin oraz zwiększa podatność na zarazę ziemniaka, choroby wirusowe czy parcha zwykłego. Poza tym dochodzi do pogorszenia jakości konsumpcyjnej i trwałości przechowalniczej bulw oraz zwiększenia ich podatności na uszkodzenia mechaniczne. Zmniejszeniu ulega zawartości suchej masy, skrobi i potasu w bulwach ziemniaka, z kolei zwiększeniu ilość związków azotowych, w tym między innymi aminokwasów, amidów oraz azotanów.

Nadmiar azotu prowadzi także do obniżenia ilości tworzonego białka, zawartości witaminy C i kwasu cytrynowego, a także pogorszenia walorów smakowych, przy jednoczesnym zwiększeniu zawartości kwasu chlorogenowego i cukrów redukujących. Przy zbyt wysokich dawkach tego pierwiastka ziemniaki są bardziej podatne na ciemnienie miąższu.

Kiedy – jaka forma azotu

Wielkość i struktura plonu bulw ziemniaka zależy od zastosowanej formy azotu. Mimo iż roślina ta pobiera wszystkie formy azotu, jednak w przypadku odmian wcześniejszych preferowany jest azot w formie saletrzanej i amonowej w postaci saletry amonowej lub saletrzaku, natomiast w nawożeniu odmian późniejszych wskazane jest stosowanie formy amidowej azotu (mocznik).

Co oprócz azotu – potrzeby pokarmowe ziemniaka

W uprawie ziemniaka zapewnienie odpowiedniego poziomu nawożenia azotem, przy stworzeniu korzystnych warunków do pobierania pozostałych składników pokarmowych umożliwia uzyskanie wysokiego plonu o dobrych parametrach jakościowych.

Przy plonie 40 t/ha ziemniak pobiera z gleby około 200 kg N, 60 kg P₂O₅, 310 kg K₂O, 45 kg CaO i 25 kg MgO oraz niewielkie ilości mikroskładników. Przy wyższych plonach potrzeby pokarmowe tej rośliny są proporcjonalnie wyższe.

Potrzeby pokarmowe ziemniaka zwykle są tym większe im dłuższy jest okres jego wegetacji. Zapotrzebowanie całkowite na składniki pokarmowe ziemniaka na wczesny zbiór jest mniejsze, ponieważ posiada mniejszy potencjał plonotwórczy.

Jednak w uprawie ziemniaka jadalnego na wczesny zbiór pobranie jednostkowe może być znacząco większe, szczególnie w przypadku azotu i potasu, w stosunku do odmian średnio wczesnych i późnych, gdyż w efekcie krótkiego okresu wegetacji znacząca ilość składników pokarmowych pozostaje w łęcinach. Ziemniaki te zbierane są przed osiągnięciem dojrzałości technologicznej, dlatego też przemieszczanie się składników zakumulowanych w łęcinach do tworzących się bulw jest wyraźnie mniejsze niż w przypadku ziemniaków zbieranych w późniejszym okresie wegetacji.