Nie tylko pogoda zagraża produkcji zbóż w Rosji

Zdjęcie: Nie tylko pogoda zagraża produkcji zbóż w Rosji

Oziminy w Rosji są w złym stanie

Analitycy oczekują, iż rosyjskie zbiory zbóż ozimych w 2025 r. będą najgorsze od 23 lat. Według Centrum Hydrometeorologicznego udział upraw ozimych w złym stanie wynosi blisko 38%, a tylko 31% upraw jest w dobrym stanie, w porównaniu z 74% rok temu. Rosyjscy urzędnicy przypisują obecną trudną sytuację przemysłu zbożowego poważnym anomaliom pogodowym, w szczególności suszy latem i jesienią. W niektórych regionach Rosji nie było deszczu od kwietnia do października, sytuacja, która nie miała miejsca w ostatnich latach. Suszy poprzedziły przymrozki majowe, które dotknęły około jednej trzeciej rosyjskich gruntów rolnych i kosztowały kraj około 10% jarych zbiorów.

Producenci zbóż mają większe problemy niż sprawia im pogoda

Rosyjski Związek Zbożowy (RGU) uważa, iż ​​niesprzyjająca pogoda odwraca uwagę od prawdziwego problemu, jakim jest gwałtowny regres technologiczny w rosyjskim przemyśle zbożowym. RGY oczekuje, iż kilka czynników zaszkodzi rosyjskiej produkcji zboża w 2025 roku, z których praktycznie wszystkie są spowodowane przez człowieka. Jednym z czynników jest to, iż rosyjscy rolnicy cierpią z powodu braku wysokiej jakości nasion na rynku.

Ciosem dla rolników było ograniczenie importu nasion

W styczniu 2024 r. rząd rosyjski nałożył kontyngent importowy na nasiona z państw uznanych za nieprzyjazne. Chociaż nasiona zachodnie są przez cały czas dostępne w kraju, posunięcie to zadało ciężki cios rosyjskiemu przemysłowi zbożowemu. W rezultacie ceny nasion zbóż w Rosji gwałtownie wzrosły w 2024 r. Na przykład ceny rzepaku wzrosły o 32% w ciągu ostatnich 12 miesięcy do 36 900 rubli (370 USD) za tonę w lipcu 2024 r.

Rolnicy oszczędzają na nowoczesnych technologiach

W ostatnich latach poziom technologiczny rosyjskiego przemysłu zbożowego stopniowo się pogarsza, co jest niebezpieczną tendencją o kumulatywnym efekcie.

Według RGU poziom technologiczny zaczął się pogarszać w 2021 r., kiedy rząd rosyjski wprowadził cło eksportowe na zboże. Jednak stosunkowo dobre warunki pogodowe w 2022 i 2023 r. zmniejszyły wpływ tego problemu.

Rosyjscy rolnicy powstrzymują się od inwestowania w nowy sprzęt i maszyny, powołując się na niepewne warunki gospodarcze i wysokie koszty pożyczek.

W ciągu pierwszych 10 miesięcy 2024 r. sprzedaż maszyn rolniczych w Rosji spadła o 16,5% do 167,5 mld rubli (1,6 mld USD), poinformowało Rosyjskie Stowarzyszenie Producentów Sprzętu Rolniczego Rosspetsmash. Eksport również spadł o 10% do 14,1 mld rubli (140 mln USD).

Słaby poziom mechanizacji, oprócz bezpośredniego wpływu na produkcję, negatywnie wpływa również na jakość gleby, która zaczyna się gwałtownie pogarszać.

Stopy procentowe w Rosji przekraczają 20% – ograniczając dostęp do kredytów

Rosspetsmash skarżył się, iż magazyny dealerów są wypełnione zarówno importowanym, jak i lokalnie produkowanym sprzętem. Decyzja rosyjskiego banku centralnego o podniesieniu głównej stopy procentowej do 21% podczas ostatniego posiedzenia zarządu w październiku 2024 r. sprawiła, iż ​​pożyczki komercyjne stały się praktycznie nieosiągalne dla rosyjskich rolników.

W rezultacie rosyjska produkcja kombajnów zbożowych spadnie o 18%, a traktorów o prawie jedną czwartą do 2024 r., obliczyła Rosspetsmash.

Nawet przed obecnym kryzysem poziom technologiczny rosyjskiego przemysłu zbożowego był stosunkowo niski. Liczba traktorów w kraju na hektar ziemi rolnej była dwukrotnie niższa w porównaniu z Białorusią i znacznie poniżej poziomu państw rozwiniętych. Oczekuje się, iż problem ten stanie się z czasem bardziej pilny.

Rosyjski przemysł zbożowy odnotował gwałtowny spadek rentowności

Rosyjskie Ministerstwo Rolnictwa oszacowało, iż średnia rentowność w branży zbożowej wynosi stosunkowo komfortowe 17%. Jednak rolnicy uprawiający zboże uważają, iż liczba ta nie ma nic wspólnego z rzeczywistością, ponieważ w ostatnich latach doświadczyli znacznego spadku rentowności.

Według RGU średnia rentowność działalności gospodarczej w tym sektorze spadła do 4,9% w 2024 r. z 27,8% w 2020 r. Produkcja pszenicy, która w 2020 r. wygenerowała rekordową rentowność na poziomie 32,5%, w 2024 roku najwyraźniej przynosiła straty.

Stopy procentowe i podatki będą jeszcze wyższe

Rosyjski Bank Centralny zasygnalizował zamiar podniesienia kluczowej stopy procentowej jeszcze wyżej podczas posiedzenia zarządu pod koniec grudnia, do co najmniej 23%. Począwszy od 2025 r. rosyjskie firmy zbożowe będą podlegać 25% podatkowi od osób prawnych, w porównaniu do 20% w latach ubiegłych, ponieważ rosyjski rząd walczy z problemem napiętego budżetu federalnego. Oczekuje się, iż koszty produkcji wzrosną na całej linii.

Rolnicy uciekają się do uproszczonych – tanich technologii

Aby obniżyć koszty, rolnicy uciekają się do uproszczonych technologii. Oprócz korzystania ze starszych maszyn, rolnicy ograniczyli stosowanie nawozów i środków ochrony roślin oraz przeszli na tańsze nasiona niższej jakości. Rośliny uprawiane przy użyciu uproszczonych technologii są mniej odporne na ekstremalne warunki pogodowe – wpłynąć to powinno negatywnie na zbiory ozimin w 2025 r.

Kolejnym problemem jest brak pracowników

Spadająca efektywność i malejąca rentowność nie są jedynymi kluczowymi czynnikami siejącymi spustoszenie w rosyjskim przemyśle zbożowym. Na pytanie o najbardziej palący problem ponad połowa rosyjskich przedsiębiorstw wskazała niedobór pracowników.

Rosyjski przemysł zbożowy należy do segmentów gospodarki zmagających się od trzech lat z problemem uporczywego niedoboru siły roboczej.

Duży nabór pracowników do sił zbrojnych i przemysłu zbrojeniowego odciągnął pracowników od przedsiębiorstw cywilnych, podobnie jak emigracja. W rezultacie bezrobocie w Rosji spadło do rekordowo niskiego poziomu 2,3%, zgodnie z oficjalnymi informacjami rządowymi.

Niektóre gospodarstwa w Rosji podały, iż mają tylko 70% wymaganego personelu. Ostatnie obliczenia lokalnych agencji rekrutacyjnych pokazują historyczny szczyt wakatów, ze średnio jednym kandydatem na pięć wakatów na rynku pracy. Przewiduje się, iż niedobór siły roboczej będzie się pogłębiał. Każdego roku populacja Rosji w wieku 20-65 lat zmniejsza się o około 1 milion.

Produkcja zbóż w Rosji prawdopodobnie spadnie trzeci rok z rzędu

Rosyjska produkcja zbóż spadła z rekordowych 153,6 mln ton w 2022 r. do 143 mln ton w 2023 r. i 130 mln ton w 2024 r. Rosyjski rząd ustalił swój roczny cel produkcji zboża na poziomie 170 mln ton rocznie do 2030 r. jeżeli obecne negatywne trendy w branży się utrzymają, rosyjscy rolnicy uważają, iż zbiory zboża będą znacznie niższe od oczekiwanego przez rząd celu.