Nowe obowiązki dla rolników: Warunkowość społeczna w 2025 r. – realizowane są prace nad wytycznymi

Od 2025 roku rolnicy podlegają nowemu obowiązkowi związanemu z tzw. warunkowością społeczną. Oznacza to, iż przestrzeganie określonych przepisów prawa pracy i BHP stanie się warunkiem otrzymania pełnej wysokości płatności bezpośrednich. W związku z tym Krajowa Rada Izb Rolniczych (KRIR) zwróciła się do Głównego Inspektora Pracy o przygotowanie kompleksowych i czytelnych wytycznych dla rolników.

Nowe obowiązki dla rolników: Warunkowość społeczna w 2025 r. – realizowane są prace nad wytycznymi

KRIR podkreśliła, iż choć rolnicy są świadomi znaczenia bezpieczeństwa i higieny pracy, wiele wątpliwości budzi pozostały zakres kontroli realizowanych przez Państwową Inspekcję Pracy, związany z nowymi wymogami społecznymi.

Trwa proces legislacyjny – odpowiedź Państwowej Inspekcji Pracy

W odpowiedzi na apel samorządu rolniczego, Zastępca Głównego Inspektora Pracy – Jarosław Leśniewski poinformował, iż realizowane są prace nad rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które określi:

• rodzaje niezgodności z wymogami warunkowości społecznej,
• liczbę punktów przypisywanych poszczególnym niezgodnościom,
• kryteria oceny (zasięg, dotkliwość, trwałość naruszeń),
• procentową wysokość kary administracyjnej, uzależnioną od liczby punktów.

Projekt rozporządzenia jest w tej chwili na etapie uzgodnień międzyresortowych.

Podstawy prawne: co obejmuje warunkowość społeczna?

Podstawę prawną stanowi ustawa z 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla WPR 2023–2027. W zakresie warunkowości społecznej odnosi się ona do załącznika IV rozporządzenia UE 2021/2115, który wymienia trzy najważniejsze dyrektywy:

1. Dyrektywa 2019/1152 – o przejrzystych i przewidywalnych warunkach pracy,
2. Dyrektywa 89/391/EWG – o poprawie BHP w miejscu pracy,
3. Dyrektywa 2009/104/WE – o użytkowaniu sprzętu roboczego przez pracowników.

Z powyższych przepisów wynikają obowiązki, które rolnicy jako pracodawcy muszą spełniać, m.in.:

• jasna informacja o warunkach zatrudnienia,
• przejrzystość zasad pracy,
• zgłaszanie zmian w umowach,
• ochrona pracowników zatrudnionych na umowach niestandardowych,
• kompleksowe działania BHP, w tym:
  • przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego,
  • stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej,
  • organizacja szkoleń BHP,
  • konsultacje z pracownikami w zakresie BHP,
  • zapewnienie bezpiecznego sprzętu roboczego,
  • regularne przeglądy i konserwacje maszyn,
  • szkolenia z bezpiecznej obsługi urządzeń.

Wytyczne dopiero po zakończeniu prac nad rozporządzeniem

Państwowa Inspekcja Pracy zaznacza, iż dopóki realizowane są prace legislacyjne, nie ma możliwości przygotowania pełnych i jednoznacznych wytycznych dla rolników. Jednak po wejściu w życie przepisów, planowane jest:

opracowanie materiałów informacyjnych, które w przystępny sposób wyjaśnią rolnikom, jak spełniać wymogi warunkowości społecznej i unikać sankcji.

KRIR: wytyczne najważniejsze dla dochodów rolników

KRIR podkreśla, iż brak jednoznacznych informacji zwiększa ryzyko błędów, które mogą skutkować zmniejszeniem dopłat bezpośrednich. Dlatego jasne, dostępne i kompletne informacje są niezbędne, by umożliwić rolnikom prawidłowe przygotowanie się do nadchodzących kontroli.