Nowe przepisy utrudniają dostęp do kredytów rolniczych

W styczniu 2024 r. weszły w życie zmiany wprowadzone na mocy ustawy z 14 kwietnia 2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej. Mianowicie, polegają one na stosowaniu wobec rolników, w zakresie prowadzonej przez nich działalności rolniczej, rozwiązań konsumenckich. W praktyce dla producentów rolnych oznacza to utrudniony lub wręcz niemożliwy dostęp do kredytów rolniczych.

Zdaniem Wielkopolskiej Izby Rolniczej, nowe przepisy utrudniające dostęp do kredytów rolniczych są nieuzasadnione ekonomicznie i prawnie. Sejm poprzedniej kadencji wprowadził je bez konsultacji, bez analizy i bez oceny skutków regulacji. Tymczasem taka ocena dostarczyłaby informacji na temat potencjalnych konsekwencji wprowadzenia zmian.

Jakie są negatywne skutki nowych przepisów?

Jak informuje WIR, wprowadzone zmiany niosą za sobą poważne skutki dla sektora rolnego, bankowego i finansowego. Mogą one powodować utrudnienia w otrzymaniu czy choćby brak dostępu do finansowania działalności rolniczej. Utrudnienia potrwają do czasu usunięcia lub zmiany wadliwych przepisów. Jakie są główne powody ograniczenia lub zatrzymania akcji kredytowej? Są one następujące:

1. Brak przejrzystości nowych regulacji. Zmiany przepisów powodują, iż w stosunku do rolnika będą miały zastosowanie różne przepisy regulujące prawa i obowiązki stron. Do umowy będą miały zastosowanie odmienne regulacje. W zależności od rodzaju zabezpieczenia, celu finansowania czy kwoty kredytu. Wprowadza to chaos oraz kłopot z adekwatnym ustaleniem, jakie przepisy i dlaczego w określonych sytuacjach mają zastosowanie.
2. Dotychczas przepisy ustawy o kredycie konsumenckim dotyczyły przede wszystkim kredytów gotówkowych (najczęściej ratalnych). A one z założenia mają prostszą konstrukcję i uniwersalne założenia. Zupełnie inaczej wygląda finansowanie działalności rolniczej. Bowiem bardzo często wymaga ono indywidualnego podejścia, choćby w zakresie sposobu spłaty kredytu (raty sezonowe) lub karencji w spłacie. Jest to także często finansowanie inwestycyjne, celowe. W praktyce wykorzystanie rozwiązań stosowanych w kredytach konsumenckich jest niemożliwe. Zaś przeniesienie tych rozwiązań na kredyty udzielane rolnikom ograniczy ich elastyczność i dostosowanie do specyfiki sektora rolnego.
3. Ustawa o kredycie konsumenckim nie jest dostosowana do kredytów ze wsparciem publicznym. Regulacje programów publicznych narzucają konieczność wprowadzenia do umowy kredytowej określonych postanowień. Mogą one nie odpowiadać wymogom ustawy o kredycie konsumenckim lub zostać ocenione jako klauzule niedozwolone. Zmusi to banki i instytucje finansowe do zaostrzenia oceny ryzyka prawnego związanego ze stosowaniem tych przepisów.
4. Ustawa nie zawiera niezbędnych przepisów intertemporalnych w zakresie aneksowania lub restrukturyzacji umów zawartych przed 7 stycznia 2024 r. Ściśle mówiąc, chodzi m.in. o odnowienie dotychczasowych kredytów w rachunku bieżącym.
5. Wątpliwości interpretacyjne oraz szeroki zakres zmian spowodowały, iż prace dostosowujące w większości banków wciąż trwają. Bowiem konieczność zmian w produktach, procesach, dokumentacji kredytowej, przygotowanie nowych narzędzi i zmiany systemów wymagają sporo pracy i czasu.

Banki chcą współpracować, ale rolnicy mają utrudniony dostęp do kredytów

Reakcja sektora zarówno rolnego, jak i bankowego na proponowane zmiany była natychmiastowa. Nie spotkała się jednak ze zrozumieniem ze strony ówczesnego ustawodawcy. Na etapie uchwalania przepisów zabrakło merytorycznej dyskusji i wysłuchania środowiska bankowego, finansowego oraz rolniczego. Związek Banków Polskich wraz ze środowiskiem bankowym, leasingowym i rolniczym informowali szeroko o niepożądanych i negatywnych skutkach takiej regulacji.

Banki chcą dalej finansować działalność rolniczą. Są też otwarte na wszelkie propozycje, które przyczynią się do usunięcia zidentyfikowanych ryzyk prawnych. A także tych, które przywrócą możliwość elastycznego podejścia do finansowania działalności rolniczej. Jednocześnie deklarują uczestnictwo w pracach przyczyniających się do rozwiązania obecnej sytuacji.

Konieczne zawieszenie przepisów utrudniających dostęp do kredytów rolniczych

Zmiany wprowadzone ustawą wymagają od banków i instytucji udzielających kredytów dostosowania się do nowych realiów prawnych. I to nie tylko w zakresie produktów kredytowych, ale również procedury ich przyznawania. W praktyce oznacza to konieczność dostosowania systemowego, dokumentacyjnego i narzędziowego do wdrożenia zmian.

Z uwagi na informacje docierające z sektora bankowego o dużej kumulacji prac związanych z wdrażaniem zmian, a także z powodu planowanego wydłużenia oferowania przez ministerstwo rolnictwa tzw. kredytu płynnościowego w 2024 r., WIR zwróciła się z prośbą o dołożenie starań, aby wydłużyć vacatio legis ustawy o kredycie konsumenckim. Pozwoli to bankom na adekwatnie przygotowanie się do wdrożenia zmian i jednocześnie umożliwi im udzielanie kredytów płynnościowych na obecnych zasadach. Bowiem istnieje duże ryzyko, iż nałożenie się tych dwóch kwestii spowoduje bardzo duże ograniczenia i utrudni dostęp do kredytów rolniczych. Zdaniem WIR, Sejm RP powinien niezwłocznie zająć się tą sprawą i zmienić niekorzystne zapisy fatalnej ustawy.

Wniosek o zwiększenie puli środków na kredyty płynnościowe

W związku z trwającymi pracami nad budżetem na 2024 r., WIR zwróciła się z jeszcze jedną prośbą. Mianowicie wnioskuje o zwiększenie puli środków na kredyty płynnościowe dla rolników. Bowiem kredyty te dla wielu gospodarstw są sposobem na przetrwanie trudnego czasu i odzyskanie płynności finansowej gospodarstw.

Czytaj również: Dofinansowanie OZE: choćby 1,5 mln zł dla rolnika! Ruszył nabór

Źródło: WIR