Zdjęcie: Nowe techniki genomowe

Nowe techniki genomowe – regulacje prawne w UE są już na finiszu. Prace nad nowymi regulacjami dotyczącymi nowych technik genomowych (NGT) w Unii Europejskiej wchodzą w decydującą fazę. Rada UE i Parlament Europejski osiągnęły wstępne porozumienie polityczne, które otwiera drogę do przyjęcia pierwszego w historii unijnego rozporządzenia regulującego stosowanie precyzyjnych metod edycji genomu w rolnictwie. To największa od ponad 20 lat zmiana w podejściu UE do biotechnologii roślin.

Dwa reżimy regulacyjne: NGT-1 i NGT-2

Porozumienie wprowadza jasny podział roślin na dwie kategorie:

NGT-1 – rośliny, których zmiany genetyczne są porównywalne z mutacjami możliwymi do uzyskania w naturze lub tradycyjnej hodowli.
Uproszczona procedura dopuszczeniowa.
Brak obowiązku etykietowania produktów jako GMO (etykietowany będzie jedynie materiał siewny).

NGT-2 – rośliny z bardziej złożonymi ingerencjami genomowymi.
Pozostają objęte reżimem GMO – z pełną oceną ryzyka i obowiązkowym etykietowaniem.

Ustalono również, iż rośliny NGT-1 nie mogą posiadać cech takich jak tolerancja na herbicydy czy wytwarzanie znanych substancji owadobójczych – wówczas automatycznie trafią do kategorii NGT-2.

Co dalej w procesie legislacyjnym?

Po osiągnięciu porozumienia politycznego:

1. Parlament Europejski musi przegłosować uzgodniony tekst.
2. Rada UE musi formalnie zatwierdzić dokument.
3. Rozporządzenie zostanie opublikowane i wejdzie w życie po okresie przejściowym.

Oznacza to, iż praktyczne stosowanie NGT w rolnictwie UE może rozpocząć się za kilka lat, ale kierunek zmian jest już przesądzony.

Stanowisko Polski – ostrożność i warunki

Aktualne stanowisko rządu, reprezentowanego przez ministra rolnictwa Stefana Krajewskiego, można określić jako ostrożne, ale konstruktywne. Polska:

• podtrzymuje potrzebę możliwości zakazywania upraw NGT-2 na poziomie krajowym,
• akcentuje konieczność jasnych zasad dotyczących patentowania, by nie ograniczyć dostępu hodowców do materiału roślinnego,
• wskazuje na potrzebę ochrony rolnictwa ekologicznego i precyzyjnych zasad współistnienia,
• podkreśla wagę utrzymania równowagi konkurencyjnej między małymi firmami hodowlanymi a globalnymi koncernami.

Te kwestie Polska zgłaszała konsekwentnie podczas kolejnych etapów negocjacji legislacyjnych.

Dlaczego NGT są ważne dla rolnictwa?

NGT dają możliwość szybszego i bardziej precyzyjnego tworzenia odmian:

• odpornych na suszę i wysokie temperatury,
• odpornych na choroby,
• efektywniej wykorzystujących składniki pokarmowe,
• o stabilniejszych plonach przy niższym zużyciu środków ochrony roślin.

Dlatego część środowisk naukowych uważa, iż bez NGT UE nie osiągnie celów klimatycznych ani nie utrzyma konkurencyjności rolnictwa.

Z kolei organizacje ekologiczne przestrzegają przed ryzykiem komercyjnego monopolu i niewystarczającej kontroli nad patentami.