Nowe techniki genomowe: warzywa NGT to nie GMO!

Komisja Europejska prowadzi prace nad rozporządzeniem w sprawie stosowania NGT w rolnictwie. Podczas spotkania zorganizowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy poinformowano o najważniejszych założeniach unijnego rozporządzenia.

Czym jest NGT?

Nowe techniki genomowe (New Genomic Techniques — w uproszczeniu NGT) to nowoczesne techniki stosowane w hodowli roślin, opracowane po 2002 r., które umożliwiają precyzyjną zmianę materiału genetycznego. Podstawowym zadaniem NGT jest zmiana genomu. Dzięki temu tworzy się cechy, których uzyskanie tradycyjnymi metodami byłoby bardzo trudne i długotrwałe. Ściśle mówiąc, chodzi o pożądane ceny u uprawianych roślin, w tym warzyw, takie jak np.:

• odporność na szkodniki i choroby;
• odporność na niekorzystne warunki środowiskowe oraz skutki zmiany klimatu;
• mniejsze wymagania odnośnie do stosowania nawozów i środków ochrony roślin;
• większa zawartość składników odżywczych.

Przykłady warzyw NGT

Podczas spotkania przytoczono przykłady różnych roślin uprawnych NGT spoza UE, które są już dostępne lub realizowane są nad nimi prace. Są wśród warzywa, m.in.:

• pomidory odporne na patogeny;
• ziemniaki odporne na zarazę ziemniaka;
• sałata o zwiększonej o 150% zawartości witaminy C.

Nowe Techniki Genomowe mają duży potencjał w zrównoważonym rolnictwie

fot. Anna Maciejuk

Jakie są zalety NGT?

Ze stosowania nowoczesnych technik genomowych w hodowli warzyw i innych roślin uprawnych płynie wiele korzyści. Wiele z nich wiąże się z pozytywnymi skutkami dla przemysłu spożywczego Unii Europejskiej w kontekście podniesienia konkurencyjności europejskiego rolnictwa. Jak argumentowano, rozwój NGT w hodowli roślin uprawnych może:

• wzmocnić odporność i bezpieczeństwo łańcucha dostaw żywności;
• stanowić źródło innowacji;
• zapewnić zaopatrzenie w żywność i zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe;
• zmniejszyć negatywne skutki oddziaływania klimatu i utraty bioróżnorodności;
• zwiększyć konkurencyjność w wymianie z międzynarodowymi partnerami handlowymi;
• pozwolić na stworzenie odmian roślin bardziej odpornych na szkodniki, choroby i niekorzystne warunki środowiskowe oraz skutki zmiany klimatu, wymagających mniej zasobów naturalnych, nawozów i pestycydów, co przyczyni się do zachowania różnorodności biologicznej;
• poprawić zawartość składników odżywczych w żywności i paszy dla zwierząt;
• zmniejszyć zawartość w roślinach szkodliwych substancji, takich jak toksyny i alergeny.

Czym się różni NGT 1 od NGT 2?

Są dwie kategorie roślin NGT. Podstawowe cechy roślin poszczególnych kategorii oraz główne różnice przedstawiono w poniższej tabeli.

Nowe techniki genomowe to nie GMO!

Podczas spotkania podkreślano, iż nowe techniki genomowe to nie to samo, co GMO. Bowiem GMO (Genetically Modified Organism) to organizm zmodyfikowany genetycznie, którego genom został zmieniony metodami inżynierii genetycznej. W powszechnym rozumieniu GMO polega na wprowadzeniu do organizmu obcego DNA.

W odróżnieniu od roślin GMO, rośliny NGT nie zawierają „obcego” DNA. GMO można łatwo wykryć, gdyż w genomie rośliny obecny jest fragment obcego DNA. Zgodnie z unijnymi przepisami, państwa członkowskie UE mogą zakazać uprawy rośliny GMO na swoim terenie.

Unijne prawo nie uwzględnia postępu w hodowli roślin

Jak przekazano podczas konferencji, obecne prawodawstwo unijne nie nadąża za postępem w hodowli roślin uprawnych. Bowiem dotyczy wyłącznie GMO i nie pozwala na stosowanie nowych technik genomowych w hodowli roślin. w tej chwili przepisy nie uwzględniają naukowego i technologicznego postępu. Ani tego, czy produkty mają potencjał, aby przyczynić się do zrównoważonego rozwoju.

Zgodnie z oczekiwaniami przemysłu spożywczego, przepisy w zakresie NGT powinny zapewniać, iż nowe odmiany roślin NGT uznane za bezpieczne będą traktowane tak samo jak rośliny konwencjonalne w całym łańcuchu dostaw. Czyli np. nie będą wymagać dodatkowego oznakowania. Ponadto przepisy powinny zachęcać do innowacji hodowlanych i wspierać dostęp do nowych technologii. A także zapewniać spójność z unijną Strategią „Od pola do stołu” i innymi regulacjami UE.

Nowe Techniki Genomowe – projekt rozporządzenia KE w sprawie NGT

Komisja Europejska po ponad 10 latach podjęła inicjatywę w kierunku legislacji NGT w odniesieniu do hodowli roślin. W ramach dotychczas przeprowadzonych prac KE zebrała opinie państw członkowskich, przeprowadziła konsultacje społeczne oraz przygotowała projekt rozporządzenia regulującego kwestię roślin NGT. Projekt ten został opublikowany 6 lipca 2023 r. i przekazany równolegle do Rady UE i Parlamentu Europejskiego. Aktualnie przez cały czas realizowane są dyskusje na poziomie grupy roboczej w Radzie UE.

Celem projektu jest ułatwienie wprowadzenia do obrotu roślin NGT, które są uznawane za sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi. Założenia projektu rozporządzenia dla obydwu kategorii roślin NGT przedstawiono w tabeli.

Założenia projektu rozporządzenia dotyczące roślin NGT 1 i NGT 2

Jakie jest stanowisko Polski wobec NGT?

Jak dotąd Polska nie poparła projektu rozporządzenia Komisji Europejskiej ws. roślin NGT. Jednakże minister rolnictwa Czesław Siekierski zapowiedział, iż Polska będzie kontynuowała prace nad projektem rozporządzenia NGT w ramach prezydencji naszego kraju w przyszłym roku.

Źródło: www.gov.pl