Nowe zasady płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi

Płatności bezpośrednie i płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW) przyznaje się wyłącznie rolnikom aktywnym zawodowo. Przygotowany przez resort rolnictwa projekt zmian w prawie określa nowe zasady płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi. Chodzi o sposoby udowodnienia prowadzenia działalności rolniczej.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowało projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wzmocnienia pozycji rolników aktywnych zawodowo (dalej: projekt). Określa on nowe zasady otrzymania płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi (dalej: ONW).

Co mówi prawo UE o uzyskaniu płatności ONW?

Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, płatności bezpośrednie i płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW) przyznaje się wyłącznie rolnikom aktywnym zawodowo. Według prawa UE państwa członkowskie mają natomiast swobodę we wdrażaniu definicji aktywnego rolnika. Ściśle mówiąc, państwa członkowskie UE mogą stosować tu takie kryteria jak:

• badanie dochodów,
• nakłady pracy w gospodarstwie,
• przedmiot działalności,
• wpis do rejestrów krajowych lub regionalnych.

Zasady otrzymania płatności ONW według obecnych przepisów

W Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023‒2027 przyjęto rozwiązania, które obowiązywały w Polsce w latach 2015‒2017. Rolników, którzy za poprzedni rok otrzymali płatności bezpośrednie w kwocie nieprzekraczającej 5 tys. EUR uznaje się automatycznie za aktywnych zawodowo. W przypadku, gdy kwota płatności za poprzedni rok przekracza 5 tys. EUR ‒ rolnika uznaje się za aktywnego, o ile nie prowadzi żadnej z działalności wymienionej na negatywnej liście. Jednak rolnika prowadzącego tego rodzaju działalność można uznać za aktywnego, jeżeli:

• działalność rolnicza jest jego działalnością przeważającą lub
• udokumentuje, iż jego przychód z działalności rolniczej stanowi co najmniej 1/3 całego jego przychodu.

Wskazane wyżej rozwiązania krytykuje się, bo niewystarczająco wspierają osoby faktycznie wykonujące działalność rolniczą.

Zmiany w uzyskaniu płatności ONW

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi chce, aby płatności ONW otrzymywały osoby faktycznie zajmujące się rolnictwem. Po zmianach rolnicy będą mieli szeroki katalog dowodów, dzięki którym będą mogli udowodnić prowadzenie działalności rolniczej. Chodzi tu o:

1. faktury (lub inne równoważne dowody) za zakup nawozów, środków ochrony roślin, materiału siewnego i rozmnożeniowego, usług/zabiegów agrotechnicznych, ubezpieczeń,
2. faktury (lub inne równoważne dowody) za sprzedaż płodów rolnych,
3. dowody opłacenia czynszu dzierżawnego,
4. dowody opłacenia pracy najemnej,
5. umowy kontraktacji lub umowy dostawy.

Projekt przewiduje także kryteria, które pozwolą automatycznie uznać rolnika za aktywnego zawodowo z urzędu, tj. bez konieczności angażowania wnioskodawców (rolników). Chodzi tu o:

1. posiadanie zwierząt zarejestrowanych w systemie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt, przy czym obsada zwierząt w gospodarstwie wynosi co najmniej 0,3 DJP/ha UR,
2. otrzymywanie płatności związanych z produkcją do roślin,
3. otrzymywanie płatności z tytułu następujących ekoschematów: Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi, Integrowana Produkcja Roślin, Biologiczna ochrona upraw.

Ponadto kryteriami automatycznego uznawania rolnika za aktywnego zawodowo będzie:

1. otrzymywanie płatności ekologicznych,
2. rozliczanie podatku VAT,
3. korzystanie ze wsparcia na rozwój dla małych gospodarstw, premii dla młodych rolników oraz na inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność,
4. udział w unijnej sieci danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN).

Minister rolnictwa i rozwoju wsi będzie mógł uzupełnić w rozporządzeniu wskazaną wyżej listę kryteriów o również o inne. Planowane przyjęcie przez rząd omawianego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wzmocnienia pozycji rolników aktywnych zawodowo to IV kwartał br. Następnie projekt trafi do prac w Sejmie.