Nowy szczep zarazy ziemniaka EU 46 ma coraz większy zasięg

Nowy szczep zarazy ziemniaka EU46 wykryto w kilku państwach europejskich w 2023 r. Zaś w ubiegłym sezonie zwiększył swój zasięg i pojawił się w kolejnych krajach.

Nowy szczep zaraz ziemniaka EU46 po raz pierwszy wykryto w 2023 r. w Holandii, Niemczech i Danii. Z kolei w 2024 r. genotyp ten odnotowano w kolejnych krajach — Belgii, Walii oraz Szkocji.

Zaraza ziemniaka zagraża uprawom w całej Europie

Zaraza ziemniaka wywoływana przez grzyb Phytophthora infestans stanowi poważne zagrożenie w uprawie ziemniaków i pomidorów w Europie i na świecie. Patogen ten zagraża zagraża zarówno liściom, jak również bulwom ziemniaków i owocom pomidorów.

W Europie koszty wynikające ze zwalczania zarazy ziemniaka i strat na plantacjach szacuje się na około 900 mln € rocznie. Z kolei na świecie roczne koszty przekraczają 5 mld €.

Zaraza ziemniaków stanowi poważne zagrożenie na plantacjach w całej Europie. Zaś z powodu dużej zmienności genetycznej patogenu, walka z chorobą jest trudna i złożona.

fot. Anna Maciejuk

Zmienność genetyczna Phytophthora infestans

Wykrycie nowego szczepu zarazy ziemniaka w kolejnych krajach pokazuje, jak wiele zagrożeń niesie ze sobą zaraza ziemniaka. I jak duże umiejętności modyfikacji genotypu ma ten patogen. Jest to realne zagrożenie dla rolników. W dodatku coraz trudniej plantatorom reagować w tego typu sytuacjach. Bowiem przyczyniają się do tego ograniczenia stosowania środków ochrony roślin oraz zmiany odporności roślin i patogenów.

Martyn Cox, agronom z East Anglian Association of Independent Potato Consultants (AIPC), mówi:

Wiemy, iż szczepy zarazy ziemniaka mogą się zmieniać i przystosowywać co sezon, więc po prostu nie wiemy, co się stanie w kolejnym sezonie.

Genotypy zarazy ziemniaka w 2024 r. w Europie

Zgodnie z raportem EuroBlight podsumowującym ubiegły sezon, w 2024 r. populacja Phytophthora infestans w Europie była zdominowana przez genotyp EU36. Natomiast genotyp EU43 występował rzadziej w krajach, w których był problematyczny w latach 2022–2023. Za to rozprzestrzenił się na nowe kraje: Polskę, Austrię, Serbię i południowe Niemcy. Ponadto odnotowano nieco większe występowanie genotypu EU46.

Generalnie szczep EU36 dominował w zachodniej i środkowej Europie. Zaś pozostałe genotypy przeważały w północno-wschodniej Europie. Nowe klony odporne na fungicydy (EU43 i EU46) są obecne i rozprzestrzeniają się na plantacjach. Ale wydaje się, iż można je kontrolować dzięki zmodyfikowanych strategii ochrony fungicydowej.

Inwazja nowego szczepu zarazy ziemniaka w Europie

Nowy szczep zaraz ziemniaka EU46 po raz pierwszy odnotowano w 2023 r. Wówczas zgłoszono jego występowanie w Holandii, północno-zachodnich Niemczech i w jednym przypadku na południu Danii.

W Holandii częstotliwość występowania genotypu EU46 w ciągu ostatniego roku nieznacznie wzrosła (z 11% w 2023 r. do 12% w 2024 r.). Szczep ten występuje głównie w północno-wschodnim regionie uprawy ziemniaków skrobiowych w Niderlandach. A także po drugiej stronie granicy, czyli w północno-zachodnich Niemczech.

Z kolei w 2024 r. genotyp EU46 po raz pierwszy wykryto w Belgii, Walii oraz Szkocji.

W raporcie podano również, iż częstotliwość występowania szczepu EU46 w próbkach pobranych na terenie UE wzrosła z 3,5% w 2023 r. do 4,6% w 2024 r. Przy czym odnotowano znaczne zróżnicowanie regionalne.

Jak przenosi się nowy szczep zarazy ziemniaka?

Nie wiadomo, jak patogen dotarł do Wielkiej Brytanii. Według dr Davida Cooke’a, fitopatologa z James Hutton Institute, jednym z możliwych scenariuszy mogą być zarodniki roznoszone przez wiatr.

Z kolei wiadomo już, iż szczep EU46 jest oporny na oksatiapiprolinę (OXTP), a także izolaty o zmniejszonej wrażliwości na mandipropamid i metalaksyl-M.

Trudna walka z patogenem

Walka z patogenem wywołującym zarazę ziemniaka jest bardzo trudna i złożona. Aby opracować skuteczną strategię zarządzania tą chorobą potrzebne są badania oraz działania mające na celu:

• zrozumienie mechanizmów ewolucji genetycznej patogenu oraz czynników biologicznych, klimatycznych i antropogenicznych odpowiadających inwazję choroby;
• opracowywanie innowacyjnych, skutecznych i zrównoważonych strategii zintegrowanego zarządzania zarazą ziemniaka, uwzględniających i wykorzystujących i informacje o genotypie, prognozy pogodowe, dostępne narzędzia zarządzania (dostępne chemiczne środki ochrony roślin, odmiany odporne, opcje walki biologicznej, wczesne wykrywanie i ostrzeganie) oraz najnowocześniejsze technologie informacyjne;
• zapewnienie optymalnego wdrożenia skutecznych metod kontroli sprawcy zarazy ziemniaka, przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka obniżenia skuteczności wskutek zmian genetycznych patogenu.

Źródło: www.agro.au.dk; www.fwi.co.uk; EuroBlight