Odpowiedni moment na koszenie zboża. Czy da się to sprawdzić bez wilgotnościomierza?

5 godzin temu

Ziarno zbóż przechowywane jest często w silosach, mieszczących setki ton tego surowca. Jego nadmierna wilgotność może powodować duże straty. Im partia składowanego ziarna jest bardziej czysta i jednorodna, a przy tym w odpowiedniej wilgotności i temperaturze, tym dłużej można ją przechować, bez obawy utraty jakości. Kiedy kosić zboże? Czy można utrafić odpowiedni moment bez wilgotnościomierza?

Teoretycznie podstawowe zboża powinny być zbierane w fazie dojrzałości pełnej – BBCH 89, kiedy cała roślina, w tym liście, dokłosie, kłosy (wiechy) i ziarno są suche. Ziarniaki są twarde, zawierają poniżej 17 proc. wody i trudno je przeciąć paznokciem.

W praktyce przyjmuje się, iż dla większości zbóż można rozpocząć żniwa przy wilgotności ziarna do 15 proc. Nie powinno się przekraczać tego progu, ponieważ zwiększa się ryzyko strat podczas zbioru i magazynowania. W praktyce różnie z tym bywa.

Wilgotne ziarno generuje straty w masie i jakości

Wcześniejszy zbiór wskazany jest zwłaszcza przed prognozowanym okresem dłuższych opadów, by nie dopuścić do porastania ziarna w kłosach. Najbardziej wrażliwe na porastanie jest pszenżyto i żyto, a przy tym w większym stopniu formy ozime niż jare.

Zbierane ziarniaki zbóż to ciągle żywe organizmy. Im bardziej są wilgotne, tym intensywniej oddychają i zużywają zgromadzone materiały zapasowe, głównie skrobię. W pewnym stopniu zmienia się też zawartość białka i glutenu, a w następstwie jakość ziarna.

W wyniku tych procesów może spadać także jego ciężar adekwatny. Ma to praktyczne znaczenie wówczas, gdy gęstość ziarna w stanie zsypnym, czyli masa hektolitra, jest istotnym parametrem jakościowym ziarna.

W młynach wskaźnik ten dla pszenicy konsumpcyjnej jest często na poziomie co najmniej 76 kg/hl, zaś maksymalna wilgotność 14,5 proc. Wzrost wilgotności ziarna w pryzmie powodują często zielone części chwastów lub nie w pełni dojrzałych zbóż, np. w miejscach przejazdu kół ciągnika i opryskiwacza.

Efekt ten występuje także przy nierównomiernych wschodach, dużym rozkrzewieniu, zmiennych warunkach glebowych i zaopatrzeniu roślin w azot, wyleganiu, itp.

Parametry bezpiecznej wilgotności

Bezpieczna maksymalna wilgotność ziarna podstawowych zbóż, przechowywanych w okresie do 3 miesięcy wynosi do 15 proc., do 6 miesięcy – do 14 proc., zaś przy dłuższym przechowywaniu – do 13 proc.

Zbyt niska wilgotność podczas zbioru, zwiększa podatność ziarna na uszkodzenia mechaniczne przez zespół młócący kombajnu. Na ogół podczas sprzedaży ziarna, jeżeli jego wilgotność jest niższa od ustalonych parametrów, to odbiorca nie dopłaci, a za wyższą potrąci.

Wysoka wilgotność sprawia także trudności w usuwaniu nasion chwastów, poza tym zwiększa ryzyko wystąpienia szkodników, w postaci larw, owadów oraz gryzoni, głównie myszy.

Wilgotne ziarno pleśnieje

Kontrola wilgotności ziarna w okresie zbioru, zwłaszcza przy jego dłuższym magazynowaniu jest ważna, głównie z powodu ryzyka rozwoju pleśni (wilgotność powyżej 15,5 proc.) i tworzenia szkodliwych dla zdrowia ludzi i zwierząt mikotoksyn.

Znajomy rolnik sprawdza przed żniwami dojrzałość ziarna testem „strzelającego zęba”. jeżeli podczas rozgryzania, połówka ziarna strzela i odskakuje to znaczy, iż jest dojrzałe. Niemniej po przejeździe 20-30 m kombajnem, sprawdza je dodatkowo wilgotnościomierzem, by ostatecznie podjąć decyzję o rozpoczęciu żniw.

Sprawdzaj temperaturę i wilgotność pryzmy

Temperatura zbieranego ziarna po przejściu przez kombajn jest zwykle większa niż otoczenia, co sprzyja jego dosuszaniu. Niemniej takim „ciepłym”, a przy tym wilgotnym ziarnem nie można zbyt gwałtownie zapełnić silosu, gdyż może nastąpić samo zagrzewanie i dalszy wzrost temperatury.

Składowaną pryzmę należy wówczas przewietrzać, by schłodzić ją do temperatury otoczenia lub niższej, obniżając także jej wilgotność. Zwykle proces ten prowadzi się dmuchawą tłoczącą lub ssącą (podciśnieniową), w zależności od możliwości technicznych suszarni, silosu lub magazynu.

Celem wentylacji jest wysuszenie i schłodzenie ziarna do pożądanych parametrów, coraz niższych wraz z długością okresu magazynowania.

W takich warunkach straty suchej masy w wyniku oddychania ulegają minimalizacji, zaś ziarno jest chronione przed pleśnią i szkodnikami (przestają żerować i mnożyć się). Schładzanie najlepiej prowadzić nocą. W praktyce, mniejsi rolnicy trzymają na przyczepie zasypane z kombajnu ziarno, by w następnym dniu przemieścić je do magazynu.

Poza tym, jeżeli zachodzi potrzeba przesypują (szuflują) go z jednego miejsca w drugie, sprawdzając co pewien okres, czy się nie zagrzewa. W większych gospodarstwach jest to niemożliwe lub kłopotliwe.

Wilgotność i temperaturę zasypanej pryzmy kontroluje się odpowiednimi przyrządami i dosusza w suszarni lub przemieszcza z jednego zbiornika w drugi. Dobry wilgotnościomierz i termometr to koszt rzędu 2-3 tys. zł.

Idź do oryginalnego materiału